چاوز هم در پشت پرده بود

ونزوئلا در سال‌های اخیر لقب کشور دوست ایران را از آن خود کرده و هوگو چاوز، رئیس جمهور این کشور از سوی محمود احمدی‌نژاد برادر خطاب می‌شود. روسای جمهور ایران و ونزوئلا در سال‌های اخیر عکس‌های یادگاری زیادی با هم گرفته‌اند که در آن در آغوش یکدیگر به روی دوربین رسانه‌ها لبخند زده و معمولا یکصدا شعار ضد امپریالیستی سر می‌دهند.

مخالفت با آمریکا و سر دادن شعار‌های ضد آمریکایی مهمترین نقطه اشتراک تهران و کاراکاس است. چاوز تنها رئیس جمهور در آمریکای لاتین است که با وجود حفظ روابط دیپلماتیک و اقتصادی با آمریکا، در نطق‌های تلویزیونی هفتگی خود گاهی همتای آمریکایی خود را مورد انتقاد قرار داده و هر از گاهی نیز مواضعی تند علیه ایالات متحده اتخاذ می کند. اما چاوز که مهمترین ژست سیاسی وی ضد امپریالیست بودن است و با همین رویکرد از منافع دوستی با ایران همچنان بهره می‌برد در پس پرده نقش دیگری ایفا می‌کند. چندی پیش برخی منابع خبری از تلاش ونزوئلا برای پر کردن جای ایران در بازار انرژی هند خبر دادند.

در شرایطی که ایران نمی‌توانست مطالبات نفتی خود را به دلیل تحریم‌ها از هند دریافت کند، دهلی نو سراسیمه به دنبال منابع جدید برای پاسخگویی به نیاز پالایشگاه‌هایش بود و در همین زمان کاراکاس فرصت را مغتنم شمرد. در حالی که در آن روز‌ها تهران به دنبال ادامه صادرات نفت به هند برای مقابله با سودجویی عربستان سعودی بود،‌هیچگاه گمان نمی‌کرد که کشور دوست و برادر یعنی ونزوئلا برای پر کردن جای ایران در صادرات نفتی به هند پیش دستی کند. به هر ترتیب این اخبار در هیاهوی بهار عرب در حاشیه قرار گرفت و واکنشی به اخبار منتشر شده در این خصوص نشان داده نشد.

 اما با گذشت چند ماه از این رقابت اقتصادی، اکنون وزارت امور خارجه ونزوئلا از تلاش چاوز برای آزادی دو شهروند آمریکایی بازداشت شده در ایران خبر می‌دهد. در بیانیه وزارت امور خارجه ونزوئلا آمده است که رئیس جمهور این کشور در پشت پرده نقشی موثر در آزادی فاتال و بائر ایفا کرده است.

این دو تبعه آمریکایی دو سال قبل توسط ماموران امنیتی ایران در کوه‌های مرزی ایران و عراق دستگیر شدند. دادگاهی که ماه گذشته برگزار شد، هر یک از این افراد را به تحمل 8 سال زندان به اتهام ورود غیر قانونی به ایران و تلاش برای جمع‌آوری اطلاعات محکوم کرد. اما مدتی پس از صدور این حکم، احمدی نژاد که در آستانه سفر به نیویورک قرار داشت از آزادی قریب الوقوع بائر و فاتال خبر داد.

در این بین شماری از تحلیلگران به نقش موثر مقامات عمان و عراق در زمینه رایزنی با مقامات تهران به منظور صدور حکم آزادی این شهروندان آمریکایی خبر دادند. حتی هواپیمایی از عمان راهی تهران شد تا بائر و فاتال را پس از آزادی به سفارت آمریکا در پایتخت عمان انتقال دهد. اما تا امروز اخباری در زمینه چانه‌زنی چاوز با احمدی‌نژاد در این زمینه منتشر نشده بود.

تمیر پوراس، ‌معاون وزارت امور خارجه ونزوئلا در گفت و گو با رویترز این نکته را خاطرنشان کرده که چاوز پس از آگاهی از وضعیت این آمریکایی‌ها توسط دوستانش در حلقه نخبگان ایالات متحده، موضوع آزادی آنها را با احمدی‌نژاد مطرح کرده است. به گفته پوراس، رئیس جمهور ونزوئلا به طور معمول با همتای ایرانی خود گفت و گوی تلفنی دارد و در جریان همین گفت و گو‌ها از وی خواسته بر مبنای حس انسان‌دوستی و برادری ، بائر و فاتال را آزاد کند. وی همچنین مدعی شده است که این دو شهروند آمریکایی در شرایط مساعدی قرار نداشته و درگیر تنش های ژئوپولتیکی شده بودند. این در حالی است که مقامات تهران همواره شرایط این دو شهروند آمریکایی را مساعد توصیف کرده بودند.

 به هر ترتیب این نخستین باری نیست که چاوز با چهره‌ای که در دنیا به چهره ضد آمریکایی مشهور است در قبال آمریکایی‌ها رفتار انسان‌دوستانه پیش می‌گیرد. برای مثال وی برای خانواده‌های آمریکایی با درآمد پایین، تسهیلاتی در مورد نفت ارزانتر در نظر می‌گیرد. معاون وزرات امور خارجه ونزوئلا معتقد است که چاوز با اقدامی قابل احترام و دیپلماتیک به نفع شهروندان آمریکایی عمل کرده است. این در حالی است که گفته می‌شود اوا گولینگر، یک وکیل آمریکایی – ونزوئلایی که در کاراکاس زندگی می‌کند و از دوستان نزدیک چاوز است، ‌نخستین جرقه‌ها را در ذهن وی برای اقدام در زمینه آزادی بائر و فاتال روشن کرده است.

او مدتی پس از دستگیری این دو آمریکایی در ایران به چاوز گفت که به نظر نمی‌رسد آنها جاسوس باشند. رویترز به نقل از وی گزارش داد: عقیده خودم را در مورد بائر و فاتال با چاوز در میان گذاشتم و گفتم به عقیده من آنها جاسوس نیستند.

گولینگر ادامه داد: چاوز هم بلافاصله تصمیم گرفت اقدامی در این زمینه انجام دهد. گفتنی است با وجود اینکه چاوز برای گذراندن چهارمین دوره شیمی‌درمانی در کوبا به سر می‌برد، ‌احمدی‌نژاد قصد دارد پس از نیویورک به ونزوئلا سفر کند تا با چاوز، مردی که او را برادر خطاب می‌کند،‌ ملاقات کند.