مراسم نوروز در لبنان ؛ عید ملی مهاجران

لبنان کشوری است که مردم آن بواسطه حضور پر رنگ فرهنگ غربی در کنار فرهنگ عربی - اسلامی، بسیاری از آداب و رسوم کشورهای غربی را در کنار آیین­های اسلامی و عربی به اجرا در می­آورند. اما شاید سخت باشد تصور کنیم که عید نوروز در این کشور جشن گرفته می شود.

 

اصولا باید گفت که مردم لبنان، فارغ از اندیشه­های سیاسی، علاقه ویژه­ای به ایران، ایرانی­ها و سنت های آنها دارند. دختران لبنانی به خود می­بالند که همسر ایرانی داشته باشند و پسران لبنانی نیز یکی از افتخاراتشان این است که همسرشان ایرانی باشد.

 

روزی نگارنده این مطلب، گفت و گویی با سفیر لبنان در ایران داشت. وی در آن مصاحبه بر علاقه خاص لبنانی­ها به ایران و فرهنگ ایرانی صحه گذاشت و گفت:« مردم لبنان بیشتر تمایل دارند خود را به ایرانی­ها نزدیک ببینند تا به عرب­ها. گرچه به هیچ عنوان حاضر نیستند از عقاید پان­عربیستی خود نیز فاصله بگیرند.»

 

وی در ادامه درباره حضور خود در ایران چنین گفت:« من سفیر لبنان در بسیاری از کشورهای جهان بوده ام. اما هیچ جا همانند ایران احساس آسودگی نداشته ام. تهران برای من شباهت بسیاری به بیروت دارد. هنگامی که در خیابان­های تهران قدم می­زنم یا صبح­ها که از خواب بلند می­شوم، احساس می­کنم که در میهن خود هستم. به هیچ وجه احساس غریبی نمی­کنم. این احساس را خانواده من هم دارند.»

 

ولید جنبلاط، رهبر دروزی­های لبنان، دبیر کل حزب سوسیالیست پیشرو و یکی از رهبران 14 مارس، نیز با وجود دیدگاه­های ضد ایرانی خود که عمدتا در سال­های اخیر پررنگ شده، به فرهنگ و مردم ایران به دیده مثبت می­نگرد و در دیدار با برخی دوستان ایرانی­اش بارها تلاش کرده با آوردن سند و مدرک ثابت کند که لبنانی­ها رگ و ریشه ایرانی دارند.

 

با وجود این که فرهنگ ایرانی از احترام ویژه­ای در میان لبنانی­ها برخوردار است، عمده مراسم نوروز توسط کردهای لبنانی برگزار می­شود.

 

هزاران کرد ساکن لبنان، هر سال عيد نوروز، مقارن اولين روز بهار و نو شدن طبيعت را به عنوان روز ملى، همچون ايرانيان در درون و بيرون از ميهنشان، جشن مى‌گيرند.

 

همزمان با ورود ايرانيان به سال ‪نو خورشيدى که با‪۲۱مارس همزمان است، کردها نيز امسال،مطابق تقویم ویژه خود، سال 2707 خود را آغاز می کنند.

نوروز براى کردها، از جمله کردهاى ساکن لبنان، دو معنا یا، به عبارت دیگر، دو مناسبت هم­زمان محسوب می­شود: يکى « عيد آزادى » و ديگرى « عيد بهار ».

 

به باور اين قوم ، 2706سال پيش، حاکمى مستبد به نام « ضحاک » که آشورى بود، در نينوا (موصل کنونى در عراق) بر کردها حکومت و به آنان ستم مى‌کرد. به گونه­ای که بسيارى از کردها از ترس ظلم و ستم­های وی به کوه‌ها پناه می­بردند.

 

شخصيتى به نام « کاوه »، کردها را گرد هم آورد و آنان به رهبرى وى بر ضحاک ستمگر شوريدند و کاوه جزو نخستين کسانى بود که به کاخ آن حاکم بيدادگر حمله کرد و او را به قتل رساند.

 

بدين ترتيب، کردها از بند ظلم ضحاک رها شدند و پس از رسيدن به نعمت آزادى، در ارتفاعات، کوه‌ها، و کوهستان‌ها به جشن و شادمانى پرداختند و، با روشن کردن آتش، شادى خود را اعلام کردند.

 

به عقيده کردها، آن روزپیروزی مصادف با اول بهار بود و از اين رو کردها همه ساله اين روز را به عنوان « عيد بهار » جشن مى‌گيرند، و به همین مناسبت، سنت روشن کردن آتش در شب نوروز هنوز در ميان کردها پابرجاست.

 

دقیقا مشابه همین مراسم را کردهای لبنانی نیز برگزار می­کنند. آنها هم در همین روز به ارتفاعات می­روند و با روشن کردن آتش به شادی و پایکوبی می­پردازند.

 

کردها همچنین معتقدند که کشتى حضرت نوح پيامبر( ع ) در شب نوروز بر کوه « جودى » در کردستان ترکيه نشست و توفان پايان يافت. آنها همچنین معتقدند که حضرت ابراهيم خليل ( ع ) نيز در نوروز از آتش مشرکان در امان ماند و آتش براى وى به گلستان تبدیل شد.

 

در نوروز، کردها لباس نو مى‌پوشند، بهترين غذاى سنتى مورد علاقه‌شان را آماده مى‌کنند، با همديگر به تفريح‌گاه‌ها مى‌روند، و روزهاى طبيعت و عيدهاى آزادى و بهار را با شادى سپرى مى‌کنند.

 

در بيروت و ساير مناطق لبنان نيز کردها، که بيشتر از مذهب شافعى تبعیت می­کنند، همين آداب و رسوم را به جا می­آورند. براى تفريح به ساحل درياى مديترانه يا کوه‌هاى اطراف مى‌روند، به ديد و بازديد اقدام مى‌پردازند، و سال نو را به يکديگر تبريک مى‌گويند.

 

برخى جمعيت‌ها و انجمن‌هاى کرد موجود در لبنان، چند سالى است که جشنواره‌هايى به مناسبت نوروز برگزار مى‌کنند، کردها را گردهم مى‌آورند، و به طور گروهى به جشن و شادى مى‌پردازند.

 

بيشتر کردهاى موجود در لبنان کردهایی هستند که از سوريه، ترکيه، عراق، و ايران به اين کشور مهاجرت کرده‌اند و جمعيت آنان حدود ‪ ۳۵هزار نفر برآورد می­­شود. به عبارت دیگر، حداقل 35 هزار نفر از مردم و ساکنان لبنان همه ساله نوروز را در نخستین روز بهار جشن می­گیرند.  

 

رشيد ملا، رئيس دفتر شبکه تلويزيونى ماهواره‌اى کردستان در بيروت، در گفت و گویی با خبرنگار ایرنا در اين باره می­گوید:« برگزارى مراسم عيد نوروز و برپايى مراسم سنتی در لبنان در سال‌هاى اخیر رواج و رونق بيشترى يافته است و کردهاى مقيم لبنان اکنون اهميت بيشترى به اين سنت ايرانى می­دهند و آن را عيد ملى مى‌دانند.»

 

وى در ادامه می­افزاید:« در گذشته، کردها در برخى کشورها اجازه برگزارى آيين جشن نوروز را به طور علنی نداشتند و مجبور بودند مخفيانه نوروز را جشن بگیرند. اما اکنون کشورهايى مانند عراق، سوريه و ترکيه همانند ایران اين روز را تعطيل رسمى اعلام کرده‌اند و اجازه مى‌دهند کردها عيد نوروز را به عنوان عيد مادر جشن بگيرند و آزادانه سنت‌ها و آیين نوروزی خود را برگزار کنند. این موضوع در لبنان نیز صادق است. کردهای لبنان نیز می­توانند آزادانه به برگزاری جشن و آیین نوروزی خود بپردازند.»

 

رشيد ملا همچنین می­گوید:« جمعيت‌هاى کردى فعال در لبنان اهميت بيشترى نسبت به گذشته به برگزارى جشن‌ها و جشنواره‌هاى نوروزی مى‌دهند.»

 

وى که متولد سال ‪ ۱۹۵۷ميلادى در شهر « دهوک » عراق است، در ادامه می­افزاید:« حزب روزگارى، مهم‌ترين حزب کردى در لبنان است که طرفداران بسيارى دارد و برای برپايى مراسم نوروز همتی ویژه دارد.»

 

غير از حزب « روزگاری »، حزب دمکراتيک کردستان در لبنان نيز مهم‌ترين فعاليت خود را سر و سامان دادن به وضع کردهاى مقيم اين کشور و زنده نگه داشتن روز ملى آنان يعنى نوروز اعلام کرده است.

 

اين حزب که در جريان جنگ داخلى لبنان از سال 1975 تا 1990 در کنار نيروهاى ملى، اسلامى، و مقاومت فلسطين فعال بود، در سال ‪ ۱۹۶۰ميلادى به رهبری" جميل محو " پايه‌گذارى شد و هنگامى که انقلاب کردها در عراق در سال ‪ ۱۹۶۱آغاز گردید، اين حزب نخستین بيانيه خود را در حمايت از اين انقلاب صادر کرد.

 

پشتيبانى از انقلاب کردها در عراق، بهبود وضعيت کردهاى لبنان، دعوت به وحدت ملى، پشتيبانى از طرح برادرى کردهاى لبنان و مردم اين کشور، تقويت هويت و شخصيت کردها، حمايت از دموکراسى و آزادى و عدالت، و بزرگداشت نوروز مهم‌ترين محورهاى فعاليت حزب روزگارى و حزب دمکراتيک کردستان در لبنان است.

 

بنابراین می­توان گفت که، در کنار کشورهای ایران، عراق، ترکیه، افغانستان، سوریه، قزاقستان، آذربایجان، ازبکستان، قرقیزستان، پاکستان، مصر، هند، و ترکمنستان لبنانی­ها نیز جشن نوروز را برگزار می­کنند و برای آن مراسم برپا می­دارند.