این دو خط به هم نمی رسند

پیشتر تصور می شد سفر احمد داوداوغلو به تهران و ملاقاتش با علی اکبر صالحی گشاینده گره ای از کار سوری ها باشد و بتواند ائتلافی منطقه ای را در حمایت از رژیم اسد و فروخواباندن کشمکش ها در سوریه شکل بدهد. اما تحرکات ترک ها پس از آن نشان داد که رویکرد این دو کشور متضاد و مغایر یکدیگر است و در مورد حوادث سوریه با هم تلاقی و اشتراک نظر ندارند.

سفرهای منطقه ای ترک ها به آنجا رسید که کم کم مواضع تند و شدیداللحنی علیه بشار اسد اتخاذ کردند و متعاقب آن، کشورهای عربی نیز به اعتراض علیه حاکمیت سوریه پرداختند و کشورهای غربی نیز همان مسیر ضد اسدی را که از آنها انتظار می رفت دنبال کردند. چنین شد که همسویی جالبی میان امریکا و انگلیس و عربستان و ترکیه شکل گرفت و این کشورها به کانون رایزنی و مشورت های تلفنی درباره حوادث سوریه تبدیل شدند.

رهبران این کشورها توافق کرده اند که علیه دولت سوریه موضع اعتراضی خود را حفظ و بلکه تقویت کنند تا خشونت ها و درگیری ها در این کشور متوقف شود. این رهبران توافق کرده اند که در مورد وضعیت سوریه به طور مستمر مشورت کرده و سیاستی یکسان را در این باره پیش ببرند.

تماس های باراک اوباما با ملک عبدالله و اردوغان در روزهای گذشته، فشارهای منطقه ای بیشتری بر رژیم اسد وارد کرده است. البته هنوز راهبرد خاصی در این باره پیشنهاد نشده یا اگر راه حلی در نظر دارند، هنوز جنبه عینی پیدا نکرده است. در این میان تماس دیروز وزیر خارجه ترکیه با وزیر خارجه ایران می تواند بخشی از ماموریت ترکیه در مشورت های برشمرده این کشور باشد.

سفر داوداوغلو به تهران به نتیجه مشخصی نرسید. او فقط به تهران عزیمت نکرد. سفر او به تهران بخشی از ماموریتش در کشورهای موثر بر سوریه بود ولی پیام و پیامد مثبت خاصی از آن بیرون نیامد و نه تهران به جرگه معترضان اسد پیوست و نه ترک ها به راه ایران درآمدند و با سیاست های منطقه ای آن همسو و هم‌مسیر شدند.

خیلی ها می پرسند چرا این حجم تحرکات و گفتگوها و رفت وآمدهای دیپلماتیک و این میزان تحریم ها و فشارهای اعمال شده بر سوریه، در مورد بحرین به کار گرفته نشد؟ اما فارغ از این پرسش که جواب قاطع و مشخصی دارد، امروز خیلی از نگاه ها به آینده رابطه ایران و ترکیه دوخته شده است. بطور طبیعی قرار نبوده و نیست که منافع ملی و استراتژیک دو کشور در همه موارد یکسان باشد و هر دو کشور از دریچه ای واحد به جهان اطراف بنگرند. آنچه ترکیه دنبال می کند با خواسته ها و آینده ای که ایران برای خودش تعریف کرده، متفاوت است.

درباره ماحصل و محتوای تماس دیروز داوداوغلو با صالحی خبری منتشر نشده است. دور از ذهن نیست که بگوییم وزیر خارجه ترکیه در این تماس و سایر تماس های دیپلماتیک خود، دنبال کننده پیام طرف های امریکایی بوده و قصد دارد پیشنهادها و گفتگوهای ردوبدل شده را با تهران در میان بگذارد. در سوی دیگر عربستان نیز با اعراب و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس همین رویه را دنبال می کند و قرار است مشورت و پیام امریکایی ها را به طرف های سوم برساند.

تاثیرگذاری ایران بر سوریه بر هیچ کس پوشیده نیست. مذاکرات مستقیم ترکیه با ایران نیز گره ای از بحران سوریه باز نکرد و حالا امریکایی ها تلاش می کنند بار دیگر با واسطه متحدان و نزدیکان خود در منطقه، پیگیر راهبردها و سیاست هایشان باشند. تا کنون هیچ دو خط موازی با یکدیگر تلاقی نکرده اند. بعید است دو خط ایران و ترکیه در مورد سوریه، در یک نقطه به یکدیگر برسند.