5 راهکار ترکیه برای تحت فشار قرار دادن سوریه
یک اندیشکده آمریکایی در گزارشی به سیاست ترکیه علیه سوریه و نزدیکی آن به آمریکا اعلام کرد که ترکیه پنج راهکار برای تحت فشار قرار دادن سوریه در اختیار دارد.
به گزارش فارس، اندکی پس از آغاز ناآرامی‌ها در سوریه در ماه مارس گذشته که با فعالیت گروهک‌های مسلح در شهر درعا در جنوب سوریه آغاز شد، ترکیه با نزدیک شدن به آمریکا، سیاستی متفاوت از ماه‌های قبل در قبال دمشق در پیش گرفت.
اکنون پس از گذشته بیش از چهار ماه از این ناآرامی‌ها آنکارا بدون اشاره یا محکوم کردن فعالیت گروهک‌های مسلح که تاکنون بیش از 500 نیروی امنیتی، پلیس و انتظامی سوریه را کشته‌اند، به طور یکجانبه اقدام دولت سوریه در مقابله با این گروهک‌ها را سرکوب تظاهرات مردمی می‌خواند و محکوم می‌کند.
بسیاری از کارشناسان سیاست اخیر ترکیه در مقابل سوریه را سیاستی نزدیک به کشورهای غربی بویژه آمریکا علیه دولت بشار اسد رئیس جمهوری سوریه می‌دانند.
امروز نیز احمد داود اوغلو وزیر خارجه ترکیه، وارد سوریه شد تا پیام کتبی رجب طیب اردوغان نخست وزیر کشورش را تسلیم مقامات سوریه کند. اردوغان اعلام کرد که داود اوغلو موضع قاطع ترکیه را در این سفر اعلام خواهد کرد. بثینه شعبان مشاور بشار اسد نیز یک روز بعد پاسخ داد که در این صورت ترکیه پاسخی قاطعانه‌تر از دمشق خواهد شنید.
اندیشکده "واشنگتن " در گزارشی به قلم "سونر جاگاپتای " و "اندرو. جِی. تبلر " به بررسی گزینه‌های ترکیه مقابل سوریه و نحوه استفاده آمریکا و غرب از این موقعیت در جهت تحت فشار قرار دادن حکومت سوریه پرداخت.
بنا بر اعلام این اندیشکده، سیاست‌گذاران ترکیه در حال مطالعه چند اقدام بالقوه برای اعمال فشار بر سوریه هستند که به ترتیب محتمل بودن در ذیل مشخص گردیده‌اند:
1- تماس با مخالفان: در 13 ژوئیه، آنکارا به چهره‌های تبعیدی مخالف سوریه اجازه داد تا در ترکیه ملاقات کنند. جلسه بعد برای 16 جولای برنامه ریزی شده است. این جلسات دنباله گردهمایی برجسته 19 ماه مِی در آنتالیای ترکیه و همچنین جلسات منظم استانبول با مدیریت "کمیته اجرایی گردهمایی آنتالیا " است. در همین حال آنکارا سعی دارد تا همچنان اسد و نخست وزیر ترکیه، رجب طیب اردوغان به طور مشترک به بررسی مسائل بپردازند که منجر به علنی شدن (گاها چشمگیر) اختلافات فی‌مابین می‌گردد.
*راهبرد دوسویه ترکیه در قبال سوریه
به نظر می‌رسد این رویکرد برای متزلزل نمودن هرچه بیشتر اسد طراحی شده است تا از یکسو او را به یک سازش بزرگ‌تر وادار کند و از سوی دیگر میزان تقاضای او را کاهش دهد. همچنان راهبرد دوسویه آنکارا در کنار کاهش اقتدار اسد، راهی برای نشان دادن این نکته به مردم سوریه است که ترکیه به دنبال رابطه پایدار با کشور و مردم سوریه است، نه با رژیم اسد.
* اجتناب از اقدام نظامی برای حفظ قدرت نرم ترکیه در جهان عرب
2- ایجاد منطقه حایل در داخل سوریه در صورت خارج شدن خشونت از کنترل: ترکیه به احتمال زیاد از مداخله نظامی اجتناب خواهد نمود و در عوض به ایجاد یک منطقه حائل در داخل سوریه برای ارائه امداد رسانی به مردم روی خواهدآورد. اجتناب از اقدام نظامی به حزب عدالت و توسعه کمک خواهد کرد تا قدرت رو به رشد نرم خود را در جهان عرب که از سال 2002 به دست آورده است حفظ کند.
* آنکارا درپی اعمال قدرت در منطقه حایل
هنگامی که صدام خشونت علیه جمعیت کُرد کشور را آغاز کرد، ترکیه منطقه مشابهی را در عراق در سال 1991 ایجاد کرد. تنها در عرض چند هفته، حدود یک‌ونیم میلیون کُرد به این منطقه فرار کرده بودند. در آوریل همان سال، آمریکا عملیات خود را آغاز نمود که هدف آن ایجاد پایگاه‌هایی در ترکیه برای رساندن کمک‌های بشردوستانه به پناهندگان، ارسال نیروهای ائتلاف به شمال عراق برای ایجاد یک منطقه غیرنظامی و ساخت مناطق اسکان مجدد بود. ترکیه در صورت برخورداری از پشتوانه بین‌المللی (به عنوان مثال، قطع‌نامه سازمان ملل)، ممکن است چنین منطقه‌ای را در داخل سوریه ایجاد نماید. با این حال بر خلاف سال 1991، آنکارا احتمالا خواهان اعمال قدرت خویش در منطقه حایل خواهد بود.
* تحریم های اقتصادی برای فشار بر سوریه
3- تحریم‌های اقتصادی: بخشی از سیاست "مشکلات در سطح صفر " حزب عدالت و توسعه تکیه بر تجارت بوده است. به منظور تقویت موافقت غیر کتبی سوریه در واگذاری منطقه مرزی مورد مناقشه "هاتای " به ترکیه پس از رفراندوم سال 1939، در ژانویه 2004 آنکارا و دمشق یک توافقنامه تجارت آزاد امضا کردند. پس از اجرایی شدن توافق در سال 2007، ترکیه تمام عوارض گمرکی بر محصولات سوریه را لغو نمود، در حالی که سوریه که دارای صنایع بسیار ناکارآمدتری است، توافق نمود تا عوارض گمرکی بر کالاهای ترکیه را به تدریج در طول یک دوره دوازده ساله کاهش دهد. با وجود این اختلاف، سیل کالاهای ترکیه وارد بازار سوریه شدند که باعث رکود 15 درصدی در صنعت سوریه در چند سال اول اجرای قراردادشد. برای جبران، تعدادی از بازرگانان ترکیه اقدام به راه اندازی و ایجاد کارخانه در حلب واقع در امتداد مرز دو کشور کردند.
با توجه به قدرت نرم ترکیه و نیز بحران عمیق اقتصادی سوریه، ترکیه (احتمالا با پشتیبانی سازمان ملل یا یک ارگان بین‌المللی دیگر) می‌تواند از قطع و یا محدودیت فعالیت تجاری خود به عنوان یک اهرم فشار برای توقف سرکوب‌ها استفاده نماید و با توجه به اختلاف تعرفه‌های گمرکی، آنکارا از اقدام متقابل سوریه در وضع تحریم‌های تجاری ترس کمی خواهد داشت. علاوه بر تاثیر مستقیم بر رژیم، تحریم‌ها باعث حذف کالاهای ترکیه از بازار سوریه خواهد شد که باعث تردید درصد زیادی از مردم طبقه متوسط و مرفه در حمایت از اسد خواهدشد. علاوه بر این، هر گونه بسته شدن موقت کارخانه‌های تحت پوشش مالی ترکیه در سوریه موجب صدمه شدید به طبقات کارگر، ایجاد تنش با آنها و افزایش مشکلات بیکاری رژیم خواهد شد.
* توسل به گزینه سیاست بازدارندگی
4- بازدارندگی نظامی: در صورتی افزایش بیش از حد پناهندگان در منطقه حائل و عدم توانایی دولت در کنترل آن یا در صورت ادامه قتل‌عام توسط اسد در شهرهای بزرگ مانند حلب، حزب عدالت و توسعه ممکن است همدردی عمومی با برادران مسلمانش را به خاطر آزار و اذیت تحمیلی غیر قابل چشم پوشی بداند. چنین تحولاتی می‌تواند آنکارا را متقاعد کند تا از تهدید نظامی به عنوان یک اهرم پیشگیری از سرکوب بیشتر استفاده نماید. تاریخ گواه موفقیت این روش است. همان‌طور که قبلا ذکر شد، تحت فشار ترکیه، دمشق (ظاهرا) با اعزام نیرو به مناطق مرزی در سال 1998 از حملات پ. ک. ک جلوگیری نمود. در صورتی که آنکارا به این باور برسد که اقدام نظامی تنها گزینه موفقیت‌آمیز است، ممکن است گزینه بازدارندگی را دوباره استفاده کند.
*احتمال مداخله مستقیم نظامی بدون دخالت غرب
5- مداخله نظامی: در صورت عدم کارایی سیاست بازدارندگی و یا در صورت سقوط سوریه به هرج و مرج، مداخله محدود نظامی گزینه بعدی ترکیه خواهد بود. در این سناریو، آنکارا احتمالا سعی خواهد کرد تا ناتو و آمریکا را خارج گود نگه دارد، الگوی سیاست خارجی ترکیه در طول دهه گذشته تغییر کرده است و آنکارا نمی‌خواهد به عنوان "عنصر غرب " در منطقه تلقی شود. با این وجود رابطه رئیس جمهور اوباما با نخست وزیر اردوغان می‌تواند به رفع این مشکل کمک نماید. به عنوان مثال، در طول تماس‌های اخیر و ظاهرا دوستانه بین این دو، اوباما اردوغان را متقاعد نموده است تا از مخالفت با سیاست خاورمیانه‌ای آمریکا در مورد لیبی دست بردارد.
اکنون پس از گذشته بیش از چهار ماه از این ناآرامی‌ها آنکارا بدون اشاره یا محکوم کردن فعالیت گروهک‌های مسلح که تاکنون بیش از 500 نیروی امنیتی، پلیس و انتظامی سوریه را کشته‌اند، به طور یکجانبه اقدام دولت سوریه در مقابله با این گروهک‌ها را سرکوب تظاهرات مردمی می‌خواند و محکوم می‌کند.
بسیاری از کارشناسان سیاست اخیر ترکیه در مقابل سوریه را سیاستی نزدیک به کشورهای غربی بویژه آمریکا علیه دولت بشار اسد رئیس جمهوری سوریه می‌دانند.
امروز نیز احمد داود اوغلو وزیر خارجه ترکیه، وارد سوریه شد تا پیام کتبی رجب طیب اردوغان نخست وزیر کشورش را تسلیم مقامات سوریه کند. اردوغان اعلام کرد که داود اوغلو موضع قاطع ترکیه را در این سفر اعلام خواهد کرد. بثینه شعبان مشاور بشار اسد نیز یک روز بعد پاسخ داد که در این صورت ترکیه پاسخی قاطعانه‌تر از دمشق خواهد شنید.
اندیشکده "واشنگتن " در گزارشی به قلم "سونر جاگاپتای " و "اندرو. جِی. تبلر " به بررسی گزینه‌های ترکیه مقابل سوریه و نحوه استفاده آمریکا و غرب از این موقعیت در جهت تحت فشار قرار دادن حکومت سوریه پرداخت.
بنا بر اعلام این اندیشکده، سیاست‌گذاران ترکیه در حال مطالعه چند اقدام بالقوه برای اعمال فشار بر سوریه هستند که به ترتیب محتمل بودن در ذیل مشخص گردیده‌اند:
1- تماس با مخالفان: در 13 ژوئیه، آنکارا به چهره‌های تبعیدی مخالف سوریه اجازه داد تا در ترکیه ملاقات کنند. جلسه بعد برای 16 جولای برنامه ریزی شده است. این جلسات دنباله گردهمایی برجسته 19 ماه مِی در آنتالیای ترکیه و همچنین جلسات منظم استانبول با مدیریت "کمیته اجرایی گردهمایی آنتالیا " است. در همین حال آنکارا سعی دارد تا همچنان اسد و نخست وزیر ترکیه، رجب طیب اردوغان به طور مشترک به بررسی مسائل بپردازند که منجر به علنی شدن (گاها چشمگیر) اختلافات فی‌مابین می‌گردد.
*راهبرد دوسویه ترکیه در قبال سوریه
به نظر می‌رسد این رویکرد برای متزلزل نمودن هرچه بیشتر اسد طراحی شده است تا از یکسو او را به یک سازش بزرگ‌تر وادار کند و از سوی دیگر میزان تقاضای او را کاهش دهد. همچنان راهبرد دوسویه آنکارا در کنار کاهش اقتدار اسد، راهی برای نشان دادن این نکته به مردم سوریه است که ترکیه به دنبال رابطه پایدار با کشور و مردم سوریه است، نه با رژیم اسد.
* اجتناب از اقدام نظامی برای حفظ قدرت نرم ترکیه در جهان عرب
2- ایجاد منطقه حایل در داخل سوریه در صورت خارج شدن خشونت از کنترل: ترکیه به احتمال زیاد از مداخله نظامی اجتناب خواهد نمود و در عوض به ایجاد یک منطقه حائل در داخل سوریه برای ارائه امداد رسانی به مردم روی خواهدآورد. اجتناب از اقدام نظامی به حزب عدالت و توسعه کمک خواهد کرد تا قدرت رو به رشد نرم خود را در جهان عرب که از سال 2002 به دست آورده است حفظ کند.
* آنکارا درپی اعمال قدرت در منطقه حایل
هنگامی که صدام خشونت علیه جمعیت کُرد کشور را آغاز کرد، ترکیه منطقه مشابهی را در عراق در سال 1991 ایجاد کرد. تنها در عرض چند هفته، حدود یک‌ونیم میلیون کُرد به این منطقه فرار کرده بودند. در آوریل همان سال، آمریکا عملیات خود را آغاز نمود که هدف آن ایجاد پایگاه‌هایی در ترکیه برای رساندن کمک‌های بشردوستانه به پناهندگان، ارسال نیروهای ائتلاف به شمال عراق برای ایجاد یک منطقه غیرنظامی و ساخت مناطق اسکان مجدد بود. ترکیه در صورت برخورداری از پشتوانه بین‌المللی (به عنوان مثال، قطع‌نامه سازمان ملل)، ممکن است چنین منطقه‌ای را در داخل سوریه ایجاد نماید. با این حال بر خلاف سال 1991، آنکارا احتمالا خواهان اعمال قدرت خویش در منطقه حایل خواهد بود.
* تحریم های اقتصادی برای فشار بر سوریه
3- تحریم‌های اقتصادی: بخشی از سیاست "مشکلات در سطح صفر " حزب عدالت و توسعه تکیه بر تجارت بوده است. به منظور تقویت موافقت غیر کتبی سوریه در واگذاری منطقه مرزی مورد مناقشه "هاتای " به ترکیه پس از رفراندوم سال 1939، در ژانویه 2004 آنکارا و دمشق یک توافقنامه تجارت آزاد امضا کردند. پس از اجرایی شدن توافق در سال 2007، ترکیه تمام عوارض گمرکی بر محصولات سوریه را لغو نمود، در حالی که سوریه که دارای صنایع بسیار ناکارآمدتری است، توافق نمود تا عوارض گمرکی بر کالاهای ترکیه را به تدریج در طول یک دوره دوازده ساله کاهش دهد. با وجود این اختلاف، سیل کالاهای ترکیه وارد بازار سوریه شدند که باعث رکود 15 درصدی در صنعت سوریه در چند سال اول اجرای قراردادشد. برای جبران، تعدادی از بازرگانان ترکیه اقدام به راه اندازی و ایجاد کارخانه در حلب واقع در امتداد مرز دو کشور کردند.
با توجه به قدرت نرم ترکیه و نیز بحران عمیق اقتصادی سوریه، ترکیه (احتمالا با پشتیبانی سازمان ملل یا یک ارگان بین‌المللی دیگر) می‌تواند از قطع و یا محدودیت فعالیت تجاری خود به عنوان یک اهرم فشار برای توقف سرکوب‌ها استفاده نماید و با توجه به اختلاف تعرفه‌های گمرکی، آنکارا از اقدام متقابل سوریه در وضع تحریم‌های تجاری ترس کمی خواهد داشت. علاوه بر تاثیر مستقیم بر رژیم، تحریم‌ها باعث حذف کالاهای ترکیه از بازار سوریه خواهد شد که باعث تردید درصد زیادی از مردم طبقه متوسط و مرفه در حمایت از اسد خواهدشد. علاوه بر این، هر گونه بسته شدن موقت کارخانه‌های تحت پوشش مالی ترکیه در سوریه موجب صدمه شدید به طبقات کارگر، ایجاد تنش با آنها و افزایش مشکلات بیکاری رژیم خواهد شد.
* توسل به گزینه سیاست بازدارندگی
4- بازدارندگی نظامی: در صورتی افزایش بیش از حد پناهندگان در منطقه حائل و عدم توانایی دولت در کنترل آن یا در صورت ادامه قتل‌عام توسط اسد در شهرهای بزرگ مانند حلب، حزب عدالت و توسعه ممکن است همدردی عمومی با برادران مسلمانش را به خاطر آزار و اذیت تحمیلی غیر قابل چشم پوشی بداند. چنین تحولاتی می‌تواند آنکارا را متقاعد کند تا از تهدید نظامی به عنوان یک اهرم پیشگیری از سرکوب بیشتر استفاده نماید. تاریخ گواه موفقیت این روش است. همان‌طور که قبلا ذکر شد، تحت فشار ترکیه، دمشق (ظاهرا) با اعزام نیرو به مناطق مرزی در سال 1998 از حملات پ. ک. ک جلوگیری نمود. در صورتی که آنکارا به این باور برسد که اقدام نظامی تنها گزینه موفقیت‌آمیز است، ممکن است گزینه بازدارندگی را دوباره استفاده کند.
*احتمال مداخله مستقیم نظامی بدون دخالت غرب
5- مداخله نظامی: در صورت عدم کارایی سیاست بازدارندگی و یا در صورت سقوط سوریه به هرج و مرج، مداخله محدود نظامی گزینه بعدی ترکیه خواهد بود. در این سناریو، آنکارا احتمالا سعی خواهد کرد تا ناتو و آمریکا را خارج گود نگه دارد، الگوی سیاست خارجی ترکیه در طول دهه گذشته تغییر کرده است و آنکارا نمی‌خواهد به عنوان "عنصر غرب " در منطقه تلقی شود. با این وجود رابطه رئیس جمهور اوباما با نخست وزیر اردوغان می‌تواند به رفع این مشکل کمک نماید. به عنوان مثال، در طول تماس‌های اخیر و ظاهرا دوستانه بین این دو، اوباما اردوغان را متقاعد نموده است تا از مخالفت با سیاست خاورمیانه‌ای آمریکا در مورد لیبی دست بردارد.
نظر شما :