انرژی هسته‌ای حق مسلم ماست آقای اردوغان؟

دیپلماسی ایرانی: ترکیه پس از انتخابات سراسری در کجای معادلات منطقه ای ایستاده است؟ قریب به ده روز پیش بود که انتخابات در ترکیه برگزار شد و باز هم برای سومین بار متوالی از سال 2002 تاکنون این دستان رجب طیب اردوغان رهبر حزب عدالت و توسعه بود که به نشانه پیروزی بالا رفت. اکنون همگان از خود این پرسش را می کنند که آیا با توجه به بهارهای عربی ترکیه همچنان همان سکانی را هدایت خواهد کرد که در سالهای پیشین رویه قرار داده بود یا به دنبال تغییر در استراتژی است؟ آیا سیاست خارجی ترک ها به سمت غرب خواهد چرخید؟ تنش در مرز سوریه با ترکیه و پناهنده شدن هزاران سوری در خاک ترکیه آغازگر فصل جدیدی در رابطه میان دو کشور است و البته در سطح کلان تر می تواند زنگ هشداری باشد برای دوستان قدیمی ترک ها و دشمنان فعلی آنها. سایت یوراسیا در تازه ترین نگاه خود به ترکیه پس از انتخابات محور کلام را به رابطه میان تهران و آنکارا سپرده و می نویسد: اکنون ترک ها هم اندک اندک به این نتیجه رسیده اند که ایران هسته ای خطرناک است. وجه مشترک میان ترکیه و غرب یک چیز است و آن هم ترس از ایران هسته ای است با این همه هنوز دو طرف در نحوه برخورد با ایران با هم اختلاف نظرهایی دارند.

نویسنده این مقاله در این خصوص می نویسد: ایران هسته ای می تواند بر هم زننده تعادل امنیتی در منطقه باشد . ترکیه هم چشم دیدن این حادثه را ندارد چرا که باید میان ترکیه و ایران از منظر قدرت جغرافیایی و منطقه ای تفاوت هایی قایل شد. همزمان آنکارا مایل به حفظ ثبات امنیتی در منطقه است و نمی خواهد در مواجهه با همسایگان خود دست به سلاح هر چند مجازی و سرد در حوزه دیپلماتیک ببرد . غربی ها برای مهار برنامه ایران به تحریم ها روی آورده اند و این در حایست که ترک ها با توجه به حجم بالای مراوده های اقتصادی خود با ایران اصرار دارند که تحریم می تواند بر اقتصاد ترکیه هم تاثیر گذار باشد. علاوه بر این ترک ها می دانند که تحریم نمی تواند تاثیر چندانی بر برنامه هسته ای ایران در سطح کلان بگذارد و حتی می تواند موضع دولت را نزد مردم قوی تر از پیش کند.

نویسنده این مطلب در ادامه می نویسد: ترک ها مدافع طرح همکاری با ایران برای ممانعت از دستیابی این کشور به تسلیحات هسته ای هستند. البته آنها بر حق مسلم ایران برای استفاده از انرژی صلح آمیز هسته ای هم اصرار دارد. دولتمردان در ترکیه می دانند که حمله نظامی به تهران یا هدف قرار دادن تاسیسات هسته ای این کشور می تواند به منزله جنگی دیگر در منطقه و بی ثباتی نو باشد.

ایالات متحده و اروپایی ها برای متوقف کردن برنامه هسته ای ایران دست به راهکارهای بسیاری را ترتیب داده و البته گزینه های بسیاری را هم روی میز چیده اند. این جبهه اعتقاد دارند که تحریم های سفت و سخت می تواند در نهایت ایران را از مسیری که غربی ها ادعا می کنند در آن قرار گرفته نجات دهد. اصلی ترین دلیل بر ین ادعا هم انواع تحریم های اقتصادی و سیاسی است که از سوی بازیگردان های این جبهه ایران را محاصره کرده است. غربی ها اصرار دارند با منزوی کردن ایران به نوعی این کشور را از گردونه مراوده های بین المللی دور کنند. ترکیه اما جبهه دیگری است که در حقیقت وزنه مسالمت آمیز این بازی به حساب می آید و تاکید دارد که برنامه هسته ای تهران را می توان با اعتماد سازی میان طرفین حل و فصل کرد. معاون نخست وزیر ترکیه علی باباخان در سخنانی در سال 2010 میلادی و همزمان با آغاز تحریم های غرب در قبال ایران تاکید کرد که کمپانی های ترک می توانند مستقل از دولت عمل کنند و در خصوص همکاری با غرب در این تحریم ها شخصا تصمیم گیری کنند.

دکتر فیلیپ بلیک از کارشناسان مسائل خلع سلاح در این خصوص می گوید: افکار عمومی و دولتمردان در ترکیه موضع یک پاره ای در خصوص تهران ندارند. اما در حالت کلی هیچ کدام از این دو جبهه به این قطعیت ذهنی نرسیده اند که ایران به دنبال تسلیحات هسته ای است .

ترک ها هر بار صحبت از رابطه میان دوکشور به میان می آید تاکید می کنند که این رابطه از قرن ها پیش مسالمت آمیز بوده و همچنان هم ادامه خواهد داشت. از پس از رزهای جنگ سرد هم ترکیه و ایران هر دو ترس واحدی از کردهای ملی گرا داشته اند . با اینهمه شرکای غربی ترکیه در مسیر دیگری قدم می زنند. دکتر استیون کوک از شورای روابط خارجی ایالات متحده در این خصوص می گوید: غرب اندک اندک از سیاست تعامل با تهران فاصله می گیرد و اعتقاد دارد که شاید سیاستی ضربتی بتواند بهتر و سریع تر جواب دهد. بخشی از این سیاست تحریم اقتصادی ایران به گونه ای فلج کننده است . شکلی از تحریم که تامین هزینه فعالیت های هسته ای را برای ایرانی ها غیرممکن کند. علاوه بر این در شرایطی که غربی ها بدانند ترکیه قرار نیست بله قربان گوی دایمی ایران باشد ، می توانند رابطه فعلی میان دو کشور را تا اندازه ای تحمل کنند.

این کارشناس امریکایی تاکید می کند که آنکارا شاید برای مذاکره با ایران اصرار داشته باشد اما حقیقت این است که برای فردای مذاکرات هیچ برنامه ای ندارد. در این فضا ایرانی ها چندان توجهی به فریادهای غرب نداشته و تاکید دارند که به برنامه هسته ای خود همچنان ادامه خواهند داد. تهران اخیرا از نقشه خود برای راه اندازی سانتریفیوژهای جدید هم خبر داده است. این نسل جدید از سانتریفیوژها می توانند ذخیره اورانیومی ایران را افزایش دهند. گروه پنج به اضافه یک که شامل روسیه، آلمان، فرانسه، بریتانیا ، چین و ایالات متحده است در بیانیه ای مشترک اقدام به توبیخ این حرکت جدید ایرانی ها کرده است.در این بیانیه برای چندمین بار ایرانی ها به نقض قوانین آژانس بین المللی انرژی هسته ای متهم شده اند.