عربستان علیه ایران صف‌آرایی می‌کند
پرهیز از هرگونه اظهارنظر صریح در خصوص مجادله هسته‌ای ایران با غرب، نمونه‌ای واضح از این محافظه‌کاری‌ها به شمار می‌رود، چرا که بنا بر باور شماری از تحلیلگران پیشرفت هسته‌ای جمهوری اسلامی برای شیخ نشین‌های حوزه خلیج فارس خوشایند نیست و به منزله تهدیدی برای آنها محسوب می‌شود. با این حال همسایگان عرب ایران در خلیج فارس تا پیش از وقوع خیزش‌های مردمی در منطقه بر استراتژی همراه با احتیاط در قبال ایران اصرار ورزیدند. اما روند تحولات شمال آفریقا و خلیج فارس به گونه‌ای محاسبات استراتژیک را تغیر داد که سرانجام برخی کشورهای عربی مواضع روشن‌تری را در قبال تهران اتخاذ کردند.
از جمله این کشور‌ها می‌توان به عربستان سعودی اشاره کرد که پس از تحولات بحرین به نوعی در مقابل ایران قرار گرفته است. به دنبال اعتراضات شیعیان بحرین علیه پادشاهی سنی مذهب، ریاض و متحدانش به منظور حمایت از حکومت بحرین، نیرو‌های خود را به این کشور گسیل داشتند. این در حالی بود که جمهوری اسلامی تنش‌های بحرین را به منزله انقلاب‌های مردمی علیه دولت توصیف می‌کرد که سردمداران بحرین باید به آن گوش فرا دهند.
در چنین شرایطی اعزام نیرو‌های عربستان به بحرین، اقدامی تحریک آمیز علیه منافع تهران بود که با واکنش تند مقامات جمهوری اسلامی مواجه شد. در همین حال مقامات بحرین و شورای همکاری خلیج فارس که عربستان سعودی نیز از اعضای آن محسوب می‌شود، تهران را به دخالت در امور داخلی بحرین متهم کردند. اتهامی که جمهوری اسلامی آن را تکذیب و در مقابل ریاض و متحدانش را به دخالت در بحرین محکوم کرد.
به این ترتیب تحولات بحرین آتش زیر خاکستر در روابط تهران و ریاض را شعله‌ور تر کرد به نحوی که مقامات عربستان نسبت به سفر وزیر امور خارجه به کشور های عربی در جهت تعدیل روابط نیز واکنش سردی نشان دادند. به موازات بالا گرفتن تنش‌ها در روابط ایران و عربستان، زمزمه تلاش ریاض برای صف آرایی در مقابل تهران به گوش رسید. تلاشی که برخی منابع دیپلماتیک در اسناد ویکیلیکس از مدت‌ها پیش مدعی آن شده بودند و تاکید داشتند که ریاض به منظور مقابله با رقیب منطقه‌ای خود یعنی ایران به دنبال متحدانی در خاورمیانه است.
روزنامه وال استریت ژورنال در مقاله‌ای به روابط ایران و عربستان سعودی گزارش داد: عربستان سعودی به دنبال قانع کردن دیگر کشورهای مسلمان شامل اندونزی، مالزی، پاکستان و کشورهای آسیای میانه به منظور ایجاد ائتلافی غیر رسمی علیه ایران است. این روزنامه آمریکایی با اشاره به نگرانی آمریکا در مورد این اقدام عربستان که می‌تواند به تشدید تنش‌ها در منطقه منجر شود به نقل از مقامات سعودی، پاکستانی و آمریکایی گزارش داد: شاهزاده سلطان بن سعود که ریاست شورای امنیت ملی عربستان را بر عهده دارد در ماه مارس از فرمانده‌های پاکستانی درخواست کرده بود که به ارسال نیرو‌ها به بحرین کمک کنند.
همچنین وی به مقامات پاکستان هشدار داده بود که نمی‌توان روی آمریکا برای برقراری ثبات در خاورمیانه و حفاظت از منافع پاکستان در آسیای جنوبی حساب کرد. این در حالی است که گزارش‌ها از حضور برخی فرمانده‌های پاکستانی در این عملیات خبر می‌دهد که البته مقامات پاکستان پس از مشاهده ناخرسندی تهران این ژنرال‌ها را افرادی بازنشسته بدون مسئولیت نظامی معرفی کردند. بنا بر باور کارشناسان، پاکستان روابط اقتصادی و سیاسی نزدیکی با ایران دارد و به خصوص در بحث تامین انرژی به منابع نفت و گاز جمهوری اسلامی وابسته است و به همین دلیل می‌کوشد تا از تنش در روابط با تهران جلوگیری کند.
در ادامه گزارش وال استریت ژورنال به نقل از شاهزاده سلطان بن سعود ادعا شده است که تلاش عربستان برای صف‌آرایی علیه ایران بسیار گسترده است و شماری از کشور‌ها از آن استقبال کرده‌اند. وی مدعی شد همه کشورهای مسلمان نسبت به اقدام در این زمینه در صورت نیاز و یا درخواست حکومت عربستان چراغ سبز نشان داده‌اند.
گزارش این روزنامه آمریکایی در حالی منتشر می‌شود که چندی پیش نیویورک تایمز نیز در گزارشی از تلاش دیپلماتیک و مالی عربستان برای مقابله با نیرو‌هایی در منطقه خبر داده بود که آرامش در کشورهای بحران زده را از میان می‌برند. این در حالی است که تلاش‌های عربستان علیه ایران از بروز شکاف در روابط ریاض و واشینگتن خبر می دهد.
پیش از این نیز برخی تحلیلگران هشدار داده بودند که در صورت پا پس کشیدن کاخ سفید از حمایت همه جانبه ریاض، احتمال عملکرد یکجانبه عربستان برای حفاظت از منافع خود وجود خواهد داشت. در واقع حمله آمریکا به عراق و سرنگونی صدام حسین با وجود مخالفت عربستان، نخستین شکاف‌ها در اتحاد ریاض و واشینگتن ایجاد کرد. مقامات ریاض بر این باور بودند که باقی ماندن صدام حسین در راس قدرت عاملی پیش گیرنده در مقابل تهدید‌های احتمالی ایران محسوب می‌شود.
اما نیرو‌های آمریکایی وی را سرنگون کردند و حکومت کنونی عراق بیش از آنکه به اعراب سنی مذهب نزدیک باشد، با همسایه شیعه خود یعنی ایران همخوانی دارد. از سویی دیگر عربستان در سال 2009 نیرو‌های خود را به یمن گسیل داد تا با شورشیان مرزی مقابله کنند و با وجود ادعای یمن در مورد دخالت ایران در امور داخلی آمریکا اعلام کرد مدرکی دال بر این دخالت وجود ندارد.
این اقدام نیز خشم ریاض را بر انگیخته کرد و پایین کشیده شدن حسنی مبارک از مسند ریاست جمهوری مصر نیز ضربه دیگری به روابط آمریکا و عربستان وارد کرد. مقامات عربستان تا حدودی کمک‌های آمریکا را در حذف حسنی مبارک موثر می‌دانند و این در حالی است که به گمان آنها، مبارک در مصر نیز می‌توانست مانعی علیه تهدید‌های احتمالی ایران در منطقه باشد.
به این ترتیب انتشار گزارشی در خصوص تلاش عربستان برای صف‌آرایی عربی – آسیایی علیه ایران، نوعی هشدار برای آمریکا نیز محسوب می‌شود که از عمق نگرانی دلسردی ریاض در روابط فی مابین حکایت دارد. هرچند که مقامات آمریکایی ضمن ابراز نگرانی در این زمینه ابراز امیدواری کرده‌اند که این متحد عرب در خاورمیانه بیش از حد در این زمینه پیش نرود.
نظر شما :