نقش ترکیه در حل و فصل مشکل پولی ایران و هند

درمقابل ترکیه همواره بر این موضع بوده است که حاضر به پذیرش تحریم های یکجانبه نیست و تنها به تحریم های برخاسته از شورای امنیت سازمان ملل گردن می نهد. هنوز از واکنش دولت ترکیه به درخواست جدید امریکا بی خبریم ولی گفته می شود بحث ردوبدل شدن پول میان ایران و طرف های سوم در خاک ترکیه، از جمله دلایل فشارهای تازه امریکا به شمار می رود.

از چندی پیش مشکلات پدید آمده بر سر انتقال بدهی های نفتی هند به ایران به داستانی دنباله دار تبدیل شد. بانک مرکزی هند از دسامبر 2010 پرداخت بهای نفت وارداتی هند از ایران را از طریق سیستم انتقالات پولی اتحادیه پایاپای آسیا (Asian Clearing Union) متوقف کرده و به همین دلیل شرکت های هندی توسط بانک های محلی امکان پرداخت بهای نفت وارداتی از ایران را ندارند. در فوریه 2011 ایران و هند در زمینه پرداخت بهای نفت توسط بانک "Europäisch-Iranische Handelsbank" (EIH) آلمان به توافق رسیده بودند اما دولت آلمان نیز مانع این کار شد. تا اینکه چند روز پیش رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرد که مشکل بر سر نحوه پرداخت بهای انرژی خریداری شده توسط هند برطرف شده است. او البته به دلیل ملاحظاتی که وجود دارد، حرفی از روش حل مشکل به میان نیاورده و نامی از کشور سوم یا بانک مربوطه نزده است.

اکنون گفته می شود این احتمال وجود دارد که بانک های ترکیه بتوانند مشکل پرداخت بدهی های نفتی هند به ایران را حل کنند. چرا که وزارت نفت هند نیز اعلام کرده است که مسئله پرداخت بهای نفت وارداتی این کشور از ایران توسط بانک های ترکیه را بررسی خواهد کرد.

تا ماه فوریه بدهی های نفتی هند به ایران به دو میلیارد دلار رسیده و در شرایط کنونی که اخبار ضدونقیضی درباره موجودی ذخیره ارزی ایران اعلام می شود، ترکیه می تواند بازهم از ایران دستگیری کند. ضمن اینکه با توجه به عدم تغییر حجم واردات نفتی هند از ایران و تداوم واردات، بدهی های هند به ایران هر روز افزایش می یابد. ایران با صادرات روزانه 400 هزار بشکه نفت به هند، پس از عربستان سعودی دومین کشوری است که بیشترین حجم نفت را به هند صادر می کند.

ترکیه که در سال های اخیر در روابط خود با کشورهای خاورمیانه و از جمله با ایران سیاست مستقلی نشان داده است، می تواند مشکل پرداخت بدهی های نفتی هند به ایران را حل کند. البته همان گونه که در ابتدای گزارش آمد، امریکا حتی تلاش دارد تا فعالیت های بانک ملت را هم که در سه شهر ترکیه شعبه دارد، تحت فشار قرار دهد.

تهران در شرایط تحریم های گسترده علیه خود، روی ترکیه حساب ویژه ای باز می کند. می توان گفت رویکرد ایران به ترکیه علاوه بر اینکه بر مسائل منطقه ای و استراتژیک دلالت دارد، ناظر بر تنگناهای مالی و تحریمی نیز هست.

اگرچه گفته می شود برخی شرکت های بیمه امریکای جنوبی و کشورهای آفریقایی نیز می توانند در حل مشکل مالی ایران و هند موثر باشند، با این وجود شرایط بهتری برای حل مشکل پرداخت بدهی های نفتی هند به ایران با وساطت بانک های ترکیه به وجود می آید.

در سال های اخیر روابط تجاری ترکیه با ایران گسترش قابل توجهی داشته است. حجم مبادلات تجاری دو کشور در سال 2010 در مقایسه با سال 2009 دو برابر افزایش یافته و به 11 میلیارد دلار رسیده است. هند نیز بیش از 10 سال است که در بخش انرژی ایران فعالیت کرده و به نظر می رسد انقلاب ها و تحولات کشورهای نفت خیز عربی، این کشور را همچنان محتاج نفت ایران نگه می دارد.