نگرانی‌ها در خصوص محور تهران-دمشق
دیپلماسی ایرانی: با بالاگرفتن درگیری‌ها در سوریه و عدم اجماع شورای امنیت بر سر پیشنهاد اروپا برای محکوم ساختن این درگیری‌ها، ایالات متحده بار دیگر ایران را به دست داشتن در ناآرامیها متهم کرد. سوزان رایس، نماینده آمریکا در سازمان ملل مدعی شد کاخ سفید به شدت در خصوص شواهدی که مداخله ایران در امور داخلی سوریه را تایید می‌کند، نگران است.
بنا بر ادعای وی، ایران دولت دمشق را در جهت مقابله با جمعیت مخالف یاری می‌کند. خبرگزاری اسوشیتدپرس به نقل از رایس گزارش داد: بشار اسد رئیس‌جمهور سوریه از سویی انگشت اتهام در مورد بی‌ثباتی‌های اخیر را به سوی کشور‌های خارجی نشانه می‌رود و از سوی دیگر به دنبال همکاری و مساعدت جمهوری اسلامی است. به بیان بهتر ناآرامیها در سوریه بیش از سایر کشور‌ها از جمله مصر، خاورمیانه را تحت تاثیر قرار داده و این در حالی است که ضمن زیر سئوال بردن برخی اتحاد‌های منطقه‌ای، زمینه را برای بهره‌جویی شماری دیگر فراهم کرده است.
در حال حاضر بحران سوریه پاره‌ای از موضوعات از جمله درگیری‌های ایران با آمریکا و متحدانش را تحت تاثیر قرار داده است. فارغ از نتیجه این بحران که به باقی ماندن بشار اسد در مسند ریاست جمهوری سوریه ختم شود یا ترک کاخ ریاست جمهوری، آنچه در سوریه در حال وقوع است، همسایگان را به واکنشی واداشته که می‌تواند به بر هم زدن توازن قدرت در منطقه منجر شود.
سوریه در سال‌های گذشته نقشی پر رنگ در لبنان ایفا کرده و روابط دمشق با تهران و اسلام‌آباد بسیار نزدیک است. هرچند سوریه با اسرائیل بر سر بلندی‌های جولان اختلاف دارد اما آنچه زنگ خطر‌ها را در تل‌آویو و واشنگتن به صدا درآورده روابط دمشق با حزب‌الله و جمهوری اسلامی است. این طیف از نگرانی‌ها از حمله عواملی است که تمایل آمریکا و اسرائیل به خاتمه بخشیدن به دوران رئیس‌جمهوری اسد را تقویت می‌کند.
جای تردید وجود ندارد که ایران نافع بزرگ بسیاری از تحولات منطقه از جمله سقوط حسنی مبارک رئیس‌جمهور مصر بوده است. اما در هفته‌های اخیر که دامنه خیزش‌های مردمی کاخ ریاست جمهوری دمشق را هدف قرار داده، محاسبات برای تهران تغیر کرده است. سوریه متحد ایران در جبهه مبارزه با اسرائیل است و در صورت تغییر حکومت این کشور این اتحاد منطقه‌ای در معرض تهدید قرار می‌گیرد.
با این حال اظهارات برخی مقامات ایرانی از جمله منوچهر متکی وزیر امور خارجه سابق ایران حاکی از آن است که این روز‌ها احتمال برکناری اسد با جدیت بیشتری مطرح است. متکی در اظهارات اخیرش دمشق را ترغیب کرده تا به خواست مردمش تن داده و اغتشاشات را فرونشاند. این در حالی است که آمریکا همچنان ایران را به دخالت در امور داخلی سوریه و تجهیز نظامی دولت بشار اسد متهم می‌کند.
هرچند تهران این اتهام را رد می‌کند اما طبق توافق انجام شده در سال 1998 همکاری نظامی تهران و دمشق بلا مانع است. طبق این توافقنامه نظامی که در زمان علی شمخانی وزیر دفاع وقت ایران به امضاء رسید، جمهوری اسلامی می‌تواند به بشار اسد در مقابله با هر گونه تهدید کمک کند و این پیمان مقابله با سازمان‌ها و گروه‌های جاسوسی را نیز شامل می‌شود.
در واقع سوریه تنها کشوری است که مقامات نظامی آن دست کم سالی یک بار با مقامات نیرو‌های مسلح و سپاه پاسداران ایران ملاقات کرده و به طور روشن مقادیر قابل توجهی از تسلیحات مورد نیاز را از طریق جمهوری اسلامی تامین می‌کنند. این در حالی است که بهره‌مندی سوریه از نفت ارزان‌قیمت ایران نیز سابقه‌ای 40 ساله دارد و در اواخر دهه 1970 ایران مبلغی در حدود 150 میلیون دلار به دمشق کمک کرد. البته تنها این کمک‌ها از جانب ایران نبوده و سوریه نیز در همکاری با جمهوری اسلامی نقش موثری داشته است.
این کشور در جریان جنگ 8 ساله ایران و عراق جانب تهران را گرفت و در گردآوری اطلاعات محرمانه به منظور تقویت موقعیت ایران در این جنگ اقدامات گسترده‌ای انجام داد. همین همکاری‌ها بستر مناسبی برای تقویت روابط دوجانبه در سال‌های آتی را فراهم آورد به نحوی که هم اکنون ایران و سوریه در بسیاری از زمینه‌ها از مقابله با آمریکا، حمایت از حزب‌الله و حماس در لبنان گرفته تا سرمایه‌گذاری‌های کلان در صنعت با یکدیگر روابط صمیمانه‌ای دارند.
اما در دوران ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد زمینه این صمیمت‌ها دوچندان شده است. در حال حاضر دست کم 14 مرکز فرهنگ اسلامی در سوریه ایجاد شده است که در آنها طلاب ایرانی به آموزش الگوی ایرانی شیعه برای سوری‌ها اشتغال دارند.
احمدی نژاد در جریان سخنرانی ماه گذشته خود همزمان با ورود ناوگان‌های نظامی ایران به آب‌های سوریه اعلام کرد که دمشق از اهمیت استراتژیکی برای ایران برخوردار است. این نخستین باری است که ناوگان‌های نظامی ایران از سال 1975 تاکنون به آب‌های مدیترانه وارد شده‌اند و رئیس‌جمهور ایران نیز بر لزوم حضور ایران در مدیترانه تاکید کرده است.
در واقع تهران می‌تواند از طریق سوریه و لبنان حضور قدرتمندی در مدیترانه داشته باشد و در حال حاضر نیز سپاه انقلاب اسلامی ایران تجهیزات هوایی و دریایی کاملی در بنادر سوریه راه‌اندازی کرده است. برخی تحلیلگران با اشاره به اظهارات برخی مقامات ایرانی در خصوص ناآرامی‌های سوریه که آن را فتنه صهیونیستی توصیف کرده بودند، این نکته را یاد‌آور می‌شوند که منافع جمهوری اسلامی در باقی ماندن اسد در مسند ریاست جمهوری نهفته است.
نظر شما :