اس 300 برگ برنده‌اى در دست روسها
نویسنده خبر:
حسین علایى
گفتارى از دکتر حسين علايى، کارشناس مسائل نظامى و استراتژيک براى ديپلماسى ايرانى
سرتیپ احمد وحیدی وزیر دفاع جمهوری اسلامی ایران می‌گوید این کشور به خاطر فسخ قرارداد سامانه موشکی اس۳۰۰ به دنبال دریافت غرامت از روسیه است و به زودی این موشک در ایران تولید خواهد شد. وزیر دفاع ایران تاکید کرده که «با همت متخصصان داخلی به زودی سامانه موشکی اس ۳۰۰ بومی را تولید خواهیم کرد.» دکتر حسين علايى کارشناس مسائل نظامى و استراتژيک ابعاد اين مسئله را براىخوانندگان ديپلماسى ايرانى شرح داده است.
گفتارى از دکتر حسين علايى، کارشناس مسائل نظامى و استراتژيک براى ديپلماسى ايرانى.
سامانه دفاع موشکی اس 300 مجموعه‌ای از سیستم های راداری و پدافند هوایی موشکی است که قادر است با هواپیماهایی که در ارتفاع بلند پرواز می‌کنند و با موشک هایی که در سطوح مختلف پروازی می‌توانند به سمت هدفی پرتاب شوند درگیر می‌شود. این سامانه را روسها در مقابل هواپیماهای آمریکایی طراحی کردند و جزء سامانه های استراتژیک در دفاع هوایی محسوب می‌شوند. سیستم های دفاعی دیگری هم مثل پدافند هوایی هاگ، انواع موشک های سامبو و سایر سیستم های پدافندی حتی مثل پدافند توپخانه ای مثل سیستم اسکای درایو می‌توانند یک حلقه مکملی باشند برای هدف های ثابت و حساس. بنابراین کشورهایی که احتمال درگیر شدن با یک دشمنی که از قدرت آتش بالا در حمله به تاسیسات هسته ای برخوردار هست مواجه می‌شوند استفاده از سیتسم دفاع موشکی می‌تواند برای آنها مفید باشد.
این سیستم در اختیار روسیه بوده و کمتر در اختیار دیگر کشورها قرار می‌گرفته است. این یک سیستم پدافند هوایی است که قابلیت مناسبی برای درگیر شدن با حجم انبوهی از موشک هایی که ممکن است به سمت هدف ارسال شوند، چه به صورت هوایی و چه از ناو، را داراست.
این سیتسم پدافند هوایی بسیار گرانقیمت است چرا که هم رادارهای جستو را داراست و هم مجموعه رادارهایی را دراختیار دارد که رادارهای هدف محسوب می‌شوند و خود موشک ها نیز گرانقیمت هستند. به هر حال کشورهایی که احتمال می‌دهند که یک ابرقدرت با آنها درگیر شود به چنین سامانه‌ای نیاز پیدا می‌کنند.
ایران نیز در چند سال گذشته به دنبال این سامانه دفاع هوایی بود تا بتواند از تاسیسات هسته‌ای خود در برابر یک حمله احتمالی دفاع کند. در دوران جنگ سرد این سامانه فقط در اختیار شوروی قرار داشت و این کشور در رقابت با آمریکا این سامانه را تولید کرده بود. به همین دلیل ایران در سال 2005 به انعقاد خرید این سامانه موشکی از روسیه اقدام کرد که روسیه پس از چند بار تاخیر در نهایت اعلام کرد که این سامانه را در اختیار ایران قرار نمی‌دهد.
باید به این نکته توجه داشت که نگاه روسیه به ایران متفاوت از نگاه ایران به روسیه است. روسیه از یک سو به دنبال استفاده از برگ ایران برای حل مسائل خود با آمریکا بوده است و از سوی دیگر به دنبال انعقاد قراردادهای مختلف در حوزه هسته‌ای و نظامی با ایران بوده است. چرا که روسیه نمی‌خواسته ایران به طرف رابطه با آمریکا گام بردارد. چرا که هر نوع رابطه ایران با آمریکا به ضرر روسیه تلقی می‌شود. از این رو هر گونه کاهش خصومت‌ها بین ایران و آمریکا برخلاف سیاست روسیه محسوب می‌شود. بنابراین به این دو دلیل روسیه تمایل داشت با ایران ارتباطاتی را برقرار کند که هم مطمئن شود ایران در حوزه دوری از آمریکا باقی می‌ماند و هم این که از طرف دیگر ظرفیتی را برای خود ایجاد کند که از این ظرفیت برای حل چالش‌های روسیه با آمریکا استفاده کند و ما می‌بینیم که ظرف سال هاي گذشته چنین اتفاقی افتاده و روسیه توانسته برخی از مشکلات خود با آمریکا را حل کند. از جمله روسیه در مورد گسترش ناتو به شرق توانست آمریکا را قانع کند که دست از این سیاست بردارد و یا در مورد استقرار سپر موشکی در چک و لهستان هم روسیه موفق شد که این برنامه را منتفی کنند. همچنین در حوزه افغانستان روسیه توانست از مسیر تقابل به مسیر همکاری با آمریکا برسد.
بنابراین طی سالهای گذشته روسیه توانسته از رابطه با ایران برای حل چالش‌های خود با آمریکا استفاده کند و در زمانی که قطعنامه 1929 به تصویب رسید روسیه برای نشان دادن همکاری بیشتر خود با آمریکا اعلام کرد که از تحویل سامانه دفاع موشکی به ایران خودداری می‌کند. در حالی که به نظر می‌رسد انعقاد این قرارداد از قبل به منظور معامله با آمریکا و نه برای واگذاری اس 300 به ایران بوده است.
بنابراین در چند سال گذشته روسيه تصميماتى در راستاى منافعش با آمريکا اتخاذ کرده است. به نظر مى‌رسد که در سال‌هاى گذشته تلاش شده است روسيه از برگ ايران امتياز بزرگى براى حل مشکلاتش با آمريکا فراهم کند و تاکنون در مسايل نظامى و هسته‌اى از اين موضوع براى گرفتن امتياز از آمريکا بهره برده است.
پس از منتفی شدن این قرار داد، ایران اعلام کرده است که به دنبال تولید این سامانه دفاع موشکی در داخل خواهد بود. در مورد ساخت جنگ افزارهای نظامی از دو بعد اهمیت حائز اهمیت است یکی از بعد فنی و یکی از بعد اقتصادی. بسیاری از کشورها ممکن است از لحاظ فنی امکان تولید جنگ افزاری را داشته باشند ولی چون برای نیاز داخلی تعداد محدودی از یک جنگ افزار مورد استفاده قرار می‌گیرد بنابراین از نظر اقتصادی به صرفه نیست که هر کشوری هر نوع جنگ افزاری را تولید کند مگر این که بازاری برای صادرات آن داشته باشد. پس تولید جنگ افزارها ممکن است به لحاظ اقتصادی به صرفه نباشد ولی این به این معنی نیست که قابلیت فنی آن در آن کشور وجود نداشته باشد یا امکان برنامه ریزی برای به وجود آوردن آن قابلیت فنی وجود نداشته باشد.
به هر حال ساخت چنین جنگ افزارهایی از این دو بعد قابل بررسی است. بنابراین در شرایطی که جنگ افزاری در سیستم نظامی کشوری اهمیت خاصی برای آن کشور داشته باشد به تولید این جنگ افزارها اقدام می‌کند و مسئله اقتصادی چندان اهمیت پیدا نمی‌کند. با این حال عموما کشورها به دلیل بحث اقتصادی ترجیح می‌دهند که به خریداری تجهیزات نظامی مورد نیاز خود اقدام کنند.
این که در مجموعه سیاست‌های دفاعی و نظامی ایران، ساخت این سامانه دفاعی چه جایگاهی دارد و این که آیا تولید آن ضرورت دارد یا خیر بستگی به ارزیابی به نیاز ایران به این سامانه از سوی مسئولین بر می‌گردد که آیا برای ایران به صرفه است که دست به تولید این جنگ افزار بزند یا خیر.
نظر شما :