چماق و هویج آمریکا برای پاکستان

سفرهیلاری کلینتون وزیرخارجه ایالات متحده به پاکستان بیشتر از آنکه معطوف به خود پاکستان باشد به موضوع افغانستان مربوط می‌شود و این سوال که نقش پاکستان در افغانستان چیست؟ در واقع سیاستی که آمریکا در مورد پاکستان دنبال می‌کند چیزی نیست جز سیاستی که به سیاست چماق و هویج معروف است. به این معنا که از یک طرف پاکستان را با امتیازات برجسته‌ای که می‌دهند تشویق کنند که با سیاست‌های آمریکا در افغانستان و در ارتباط با القاعده و طالبان کاملا همراه شود و از سوی دیگر در مسائلی که پاکستان تلاش کند براساس دیدگاههای خودش رفتار می کند و به نوعی تلاش می‌کند ارتباطات خود با طالبان و القاعده را حفظ کند آمریکا چماق را بالا می‌برد.

پس در حال حاضرسیاست آمریکا در ارتباط با پاکستان را باید درچارچوب سیاست چماق و هویج دید اما از آنجایی که پاکستان با طالبان محلی خود که بیشتر پشتون هستند دچار مشکل شده شانس پیروزی خانم کلینتون بیشتر شده است. یعنی این که پاکستانی‌ها نیز به این نتیجه رسیده‌اند که طالبان پاکستان افغانستان را نمی‌توان از طالبان پاکستان جدا کرد و با طالبان افغانستان برخورد جدی‌تری کرد.

اما چیزی که پاکستان به دنبال آن است در واقع برخورد نیست آنها به دنبال این هستند که از طریق روند سیاسی و شریک کردن طالبان در قدرت افغانستان بتوانند به مشکلات خود هم پاسخ دهند اگر سیاست‌های آمریکا به این سو رود که به جای برخورد با طالبان آنها را در قدرت شریک کند در آن صورت سیاست پاکستان در افغانستان تا حد زیادی جلو رفته و بخشی از انتظارات پاکستان  برآورده می‌شود چرا که به هر حال از دید پاکستان، افغانستان عمق استراتژیک این کشور است و برای این کشور قابل قبول نیست که در افغانستان حکومتی که با منافع پاکستان تضاد داشته باشد  و به هند نزدیک شود بر سر کار باشد. به نظر من تا آن زمان این سیاست دوگانه را ادامه خواهند داد تا به جایی برسند که در حد قابل قبولی در این کشور نفوذ داشته باشد و از نفوذ هند درحاکمیت در کابل جلوگیری کنند.

من فکر می‌کنم آمریکا فهمیده است که تا زمانی که منافع پاکستان را در نظر نگیرند نه تنها جنگ در افغانستان ادامه پیدا خواهد کرد بلکه حتی احتمال پیروزی طالبان هم خواهد رفت و همانند اتحاد جماهیر شوروی سابق در افغانستان شکست بخورند.

 از همین رو هیلاری کلینتون درسفر خود به پاکستان دو حرکت مهم انجام داد. یکی وعده‌های بیشتری به پاکستانی‌ها داد یعنی این که علاوه بر 7.5 میلیارد دلاری که قبلا تعهد کرده بودند طی 5 سال به عنوان کمک اقتصادی به پاکستان بدهند 500 میلیون دلار دیگر هم در این سفر تعهد کرد که به پاکستان کمک کند.

علاوه بر این آمریکا در حال تحویل تعدادی اف 16 به پاکستان است و قرار بر این است که اف‌18 هم به این کشور بدهند. بنابراین هم تشویق اقتصادی و هم تشویق نظامی را در مورد پاکستان به کارگرفته‌اند و در کنار آن اعمال فشار و سیاست چماق هم هست.

در کنار این در حضور وزیر خارجه آمریکا و با فشار این کشور یک قرارداد بازرگانی بین پاکستان و افغانستان هم امضاء شد که درواقع پاکستان را به این سمت بکشانند که دست از حمایت پشت پرده از طالبان بردارد اما به ازای آن برای حل مشکل طالبان هم فکری کنند. یعنی روند آشتی ملی که حامد کرزای اعلام کرده در این چارچوب است که به هر حال طالبان را نه از طریق نظامی و نه از طریق سیاسی نمی‌توان حذف کرد.

بلکه باید آنها راهم دید منافع آنها را در نظر گرفت و به مرور شرایطی را ایجاد کرد که طالبان هم در قدرت شریک شوند و اگر در قدرت شریک شوند زمینه خروج نیروهای نظامی آمریکا هم آماده می‌شود یا آمریکا می‌تواند تغییراتی در ساختار نظامی خود بدهند و در پایگاههای مطمئنی مستقر شوند و جنگ را به پایان برسانند. این به دلیل نگرانی فرماندهان آمریکا و ناتو این است که علی‌رغم همه قدرت نظامی و اقتصادی که دارند واقعا در حال باختن جنگ در افغانستان هستند.