ترکيه خلا ايران در منطقه را پرکرد

آيا توقيف پى درپى هواپيماهاى ايرانى در مرز ترکيه، حاوى پيام خاصى براى ايران است؟

پيام آن اين است که باتوجه به اينکه ترکيه نقش بسيار مهمى در منطقه دارد، در سياست خارجى خود هم اعلام کرده که با نهادهاى بين المللى يعنى سارمان ملل در مورد تحريم‌هاى ايران همکارى خواهد کرد. همانطور که مى‌دانيد اشکارا اين موضع را اعلام کرده ولى از طرف ديگر هم در مورد اعمال تحريم‌هاى يک جانبه امريکا عليه ايران نيز با توجه به اينکه حتى همپيمان امريکا و عضو ناتوست، بازهم اعلام کرده که فقط در چارچوب سازمان ملل در مورد تحريم‌هاى ايران اقدام خواهد کرد.

درباره رهگيرى هواپيماهاى ايرانى هم بايد به اين نکته اشاره کرد که هر کشورى حق دارد که اگر از فضاى کشورش هواپيماهايى عبور کنند و به آن مشکوک باشد، مى تواند هواپيما را متوقف کرده و آن را مورد بازرسى قرار دهد. همانند موارد پيشين که بازرسى کردند و مورد مشکوکى پيدا نکردند، اما درباره توقف اخير دراين هواپيما اقلام مشکوکى بوده است. بنابراين نمى‌توان به کشور ترکيه خرده گرفت که چرا اين هواپيما را متوقف کرده است، شايد در بين ارگان‌هاى دولتى ناهماهنگى بوده و در ارسال محموله‌اى هماهنگى وجود نداشته است. در چنين شرايط حساسى نيز بروز اين اتفاق‌ها به نفع ايران نخواهد بود. همانطور که مى دانيد ترکيه هم اين موضوع را به شوراى امنيت گزارش کرده است. و يا مورد ديگرى که شبيه به اين اتفاق در نيجريه افتاد، در تمامى اين موارد به نظر مى‌رسد نشانه‌هايى از ناهماهنگى‌ است که در چارچوب سازمان ملل تبعات مثبتى را براى ايران دربرنخواهد داشت.

در ادامه بايد اضافه کرد که از ترکيه در اين مورد که مخصوصا موارد مشکوکى هم پيدا شده، نبايد خرده گرفت. از طرف ديگر به نظر مى‌رسد که چنين مواردى را نيز سازمان‌هاى جاسوسى اعلام مى‌کنند و احتمالا اين مورد اخير را نيز مى‌توان به اين شکل تحليل کرد.

در کنار توقيف هواپيماهاى ايرانى شاهد بوديم که در تحولات بحرين نيز ترکيه از ايران خواست که در مسايل داخلى اين کشور دخالت نکند، آيا به نظر مى‌رسد که فصل تازه‌اى در روابط دو کشور درحال شکل‌گيرى است؟

ترکيه به دنبال ايفاى نقش بسيار اساسى و سازنده در خاورميانه است و پس از اعلام سياست خارجى که مبتنى بر نظرات جديدى از جانب اقاى داوود اوغلوست، نشان مى‌دهد که ترکيه در تمام خاورميانه به دنبال ايفاى نقش است، در مساله لبنان و قضيه دادگاه حريرى و نخست وزيرى در اين کشور که در قطر اجلاس برگزارکردند. در حقيقت به دليل خلايى که براى ايران در فضاى موجود در منطقه پيش امده، ترکيه اين خلا را پرکرده است. درباره بحرين نيز بايد به اين نکته توجه کرد که ايران درباره تحولات منطقه‌اى سياست دوگانه‌اى را درپيش گرفته، در برخى از کشورها از قيام‌هاى مردمى حمايت کردو در برخى ديگر مواضع متفاوتى را داشته است، طبيعى است که اين عملکرد دوگانه‌ به نفع ايران نخواهد بود. مى‌توان خلاصه کرد که مجموعه اين موارد موجب ارتقا جايگاه ترکيه در منطقه شده و اين کشور از اين اوضاع به نفع خود استفاده کرده است.

آيا به عبارت ديگر ايران و ترکيه در منطقه باهم در رقابت جدى هستند؟

تمام کشورها و دولت‌ها در عرصه بين‌الملل در حال رقابت هستند، شايد بتوان اسم آن را کسب جايگاه بالاتر گذاشت تا رقابت. به عبارت ديگر رقابت به معناى حذف نيست، هرکشورى که تلاش بيشترى کند و سياست خارجى فعال‌ترى را اعمال کند، مى‌تواند جايگاه بهترى را در منطقه داشته باشد. کشورى که سياست خارجى مثبت و موفقى هم نداشته باشد، مسلما به تدريج جايگاه خود را از دست خواهد داد. از طرف ديگر به عقيده من به نقش احزاب نيزبايد توجه کرد، به معناى ديگر احزابى که در کشورها قدرتمندتر بوده و در امورداخلى خود موفق هستند، در سياست خارجى خود نيز موفق خواهند بود. کمااينکه سياست خارجى اقاى اردوغان نيز به همين شکل است که هم در داخل و هم در سياست خارجى خود موفق عمل کرده است.

به عقيده من مجموع سياست خارجى يک کشور که توسط نهادهايى از جمله پارلمان، دولت، شوراى امنيت و حتى مراکز روشنفکرى و تحقيقاتى و علمى شکل بگيرد، موفق‌تر هم عمل خواهد کرد.

بنابراين ترکيه در سياست خارجى خود در منطقه از ايران موفق‌تر عمل کرده است؟

بله با توجه به ساختارى که دارد و در کنار اتحاديه اروپا، در مشارکت با سازمان‌هاى منطقه‌اى در درياى مديترانه، درياى سياه و بسيارى از جاهاى ديگر حتى در آسياى مرکزى حضور دارد و موفق هم عمل کرده است. همانطور که مى‌دانيد توليد ناخالص ملى ترکيه ، با وجود نداشتن نفت از ايران بيشتر است. همچنين سالانه حدود 30 ميليون توريست به اين کشور سفر مى‌کنند و مجموع اين برترى‌ها، منجر به ارتقاى جايگاه ترکيه در منطقه شده و ترکيه هم از اين موارد در جهت موفقيت بيشتر در سياست خارجى خود استفاده کرده است.