مذاکرات هسته‌اى؛ گفت‌وگو براى گفت‌وگو؟
ديپلماسى ايرانى: پس از یک سال توقف، مذاکرات ایران و 1+5 درباره‌ی پرونده هسته‌ای ایران ۱۵ و ۱۶ آذر ماه ۱۳۸۹ در ژنو برگزار شد. این مذاکرات از سوی طرف ایرانی به عنوان یک موفقیت بزرگ تلقى می شود. این در حالی است که برداشت طرف غربی از مذاکرات، به نوعی «گفتگو برای گفتگو» تعبیر شده است. در واقع تنها نتیجه مذاکرات توافق برای ادامه مذاکرات در ترکیه است. چیزی که هر دو طرف پس از مذکرات بر آن تاکید کردند «همکاری حول نقاط مشترک» بود.
ایران برگزاری نشست بعدى در ترکیه را نوعی موفقیت برای خود می داند و تلاش می کند از این نشست بیشترین استفاده را بکند. علی فتح‌اللهی معاونت آسیا و اقیانوسیه وزارت امور خارجه بود گفته که در اجلاس استانبول، مباحث به صورت عملیاتی‌تر و اجرایی‌تر دنبال می شود.
با این حال دیپلمات ها و کارشناسان غربی همچنان به ارزیابی مذاکرات ژنو مشغولند. به گزارش رویترز با گذشت کمتر از یک هفته از پایان مذاکرات ژنو و در آستانه مذاکرات استانبول، نمایندگان کشورهای غربی در سازمان ملل متحد از ایران خواسته‌اند تا در استانبول به آنچه آنها نگرانی‌های جامعه جهانی خوانده‌اند، بپردازد.
مارک لیال‌گرانت، سفیر انگلیس در سازمان ملل متحد در جلسه روز جمعه شورای امنیت سازمان ملل متحد با اشاره به گفت‌وگوهای پیش رو با ایران گفت: «ما در این‌باره تردیدی نداریم که گفت‌وگوهای بعدی باید شامل مذاکراتی صریح و شفاف درباره نگرانی‌های بین‌المللی در ارتباط با برنامه هسته ای ایران باشد.» او که در مباحثه ای در مورد اجرای تحریم های کنونی علیه ایران صحبت می کرد تاکید کرد: «ایران باید باید پیشرفتی واقعی در پرداختن به این نگرانی ها نشان دهد.»
مارتین بریان، سفیر فرانسه در سازمان ملل متحد نیز ابراز امیدواری کرد که ایران از هفته‌های باقی مانده تا برگزاری گفت‌وگوهای ژانویه برای بررسی شرایط با توجه به پیام‌‌هایی که در ژنو به این کشور داده‌ایم، استفاده کند.
با این حال سفیر فرانسه به جزئیات پیامی که به ایران در ژنو داده شده اشاره ای نکرد.
سوزان رایس، سفیر آمریکا در سازمان ملل متحد نیز با ابراز امیدواری نسبت به مذاکره درباره ایده‌های عملی در گفت‌وگوهای آینده، گفت: «انتخاب ایران بسیار روشن است؛ اگر این کشور اقدام به اعتمادسازی در سطح بین‌المللی کرده و به تعهدات خود عمل کند، از جانب ما نیز پاسخ مناسب را دریافت می‌کند. اما اگر ایران از این اقدام سر باز زند، بیش از پیش منزوی خواهد شد.»
همچنین یکی از مقام‌های عالی‌رتبه وزارت خارجه آمریکا که در آخرین دور گفت‌وگوهای هسته‌ای با ایران درگیر بود درباره این مذکرات گفت: «گفت‌وگوهایی دشوار ولی صریح داشتیم.»
به گزارش رویترز در جلسه روز جمعه سفیران چین و روسیه در سازمان ملل در سخنان کم اهمیتی، خواستار راه حلی مبتنی بر گفتگو برای حل مسئله هسته ای ایران شدند.
با این حال به نظر می رسد بحث غنی سازی اورانیوم همچنان بزرگترین مانع برای دستیابی به یک راه حل در بن بست پرونده هسته ای ایران محسوب می شود. ایران اصرار دارد که غنی سازی اورانیوم را انجام دهد در حالی که غرب نگران است که ایران از اورانیوم غنی شده برای اهداف نظامی استفاده کند. ایران همواره غنی سازی اورانیوم را حق مسلم خود دانسته و آن را بخش غیر قابل مذاکره فعالیت های هسته ای خود عنوان می کند. از سوی دیگر غرب همواره تعلیق غنی سازی را خواسته اصلی خود دانسته است. با این حال در هفته های اخیر تحولات جدیدی در این راستا رخ داده است. آمریکا چند روز پیش از مذاکرات اعلام کرد که ممکن است غنی سازی اورانیوم را در ایران، «مشروط به برقراری اعتماد بین ایران و قدرت‌های بزرگ» بپذیرد. هیلاری کلینتون، وزیر خارجه آمریکا گفته بود: «پس از آن‌که ايرانی‌ها ثابت کردند می‌توانند غنی‌سازی اورانيوم را به‌طور مسئولانه و مطابق تعهدات بین‌المللی خود انجام دهند، می‌توانند در تاریخی در آینده غنی‌سازی کنند.»
به عقيده تحليل گران، ایران خواهان تعلیق و یا کاهش تحریم های اعمال شده علیه این کشور است. از سوی دیگر به نظر می رسد ممکن است غرب خواسته «تعلیق غنی سازی» را به خواسته «نظارت فراگیر» تبدیل کند. غرب خواهان تن دادن ایران به بازرسی های فراگیر در مورد فعالیت های هسته ای اش است. اگر ایران این خواست غرب را بپذیرد و نگرانی غرب از انحراف برنامه هسته ای ایران کاهش یابد ممکن است مذاکرات به راه حل هایی منتهی شود.
به هر حال آنچه اهمیت دارد این است که مذکرات به چشم «مذاکره» به معنی دیپلماتیک آن نگریسته شود. مذاکره جایی برای حماسه نیست که آن را موفقیتی بزرگ بنامیم. طرفین مذکرات باید در چارچوب مذاکرات تلاش کنند راه حل میانه ای برای دست یابی به خواست هر دو طرف پیدا کنند. در این صورت مذکرات، مذاکراتی سازنده خواهد بود.
نظر شما :