افغانستان، ايران و امريکا را کنار هم نشاند

ديپلماسى ايرانى:‌ باراک اوباما رئيس‌جمهورى ايالات متحده در يکى از سخنرانى‌هاى اخير خود تاکيد کرده بود که تهران و واشنگتن مى‌توانند همکارى با هم را از افغانستان آغاز کنند و اندک اندک به پرونده هسته‌اى هم برسند. روزنامه واشنگتن پست در تازه‌ترين تحليل خود در اين باره مى‌نويسد: براى نخستين بار نماينده ايران و ايالات متحده با حضور نمايندگان ناتو با هم ديدار خواهند کرد. هر دو کشور نمايندگانى در سطح ميانه را به رم فرستادند تا در مورد مساله افغانستان با هم همکارى داشته باشند. اين نشست در ايتاليا و با حضور ژنرال ديويد پترائوس پشت درهاى بسته انجام مى‌شود. در اين نشست هم ايران و هم نمايندگانى از ديگر کشورهاى مسلمان حضور دارند و حضور همگان نشان مى‌دهد که اين تنها ناتو و کشورهاى اروپايى نيستند که نگران اوضاع در افغانستان هستند. منابع حاضر در اين نشست تاکيد کردند که نماينده ايران با دقت به سخنان پترائوس گوش داد اما از رويارويى با نماينده ايالات متحده در نشست صبح خوددارى کرد.

محمد على قانع زاده نماينده وزارت امور خارجه ايران در امور آسيا خواهان اتخاذ رويکردى واحد چه در حوزه نظامى‌ و سياسى در قبال افغانستان شد. نماينده ايالات متحده در اين نشست تاکيد کرد که تمايل نشان دادن نماينده ايران به سخنان پترائوس به اين معنا نيست که تهران تمام مواضع امريکا را در افغانستان قبول دارد. پس از اين نشست بود که نماينده اوباما در آسياى ميانه ريچارد هالبروک اين نشست را ضربه‌اى به تهديدهاى تروريست‌ها خواند.

گسترش گروه نمايندگان ويژه که جاى خود را به گروه وسيع‌تر با اعضاى بيشتر داده در حقيقت به دليل تحولاتى است که در چند ماه گذشته در افغانستان رخ داده است. اعضاى ناتو در ماه نوامبر دور هم جمع مى‌شوند و استراتژى جديد اين گروه هم در ماه دسامبر اعلام خواهد شد. تلفات نيروهاى ائتلاف در افغانستان هر روز افزايش مى‌يابد و البته ميزان حمايت افکار عمومى‌ از جنگ هم سير صعودى خود را طى کرده است. امريکايى‌ها و ناتو فعاليت‌هاى خود را در قندهار و هلمند افزايش داده‌اند. نماينده امريکا در نشست رم در اين باره مى‌گويد: ما سال گذشته ميلادى بخش اعظمى ‌از ابتکارها را به شبه نظاميان واگذار کرديم. اکنون تا پايان سال 2010 ميلادى بايد اين نقصان را جبران کنيم. گفته مى‌شود که در نشست ماه نوامبر، باراک اوباما و ديگر رهبران منطقه هم حضور خواهند داشت. اوباما از نخستين روزهاى حضور در قدرت اعلام کرد که افغانستان اولويت اصلى دستگاه ديپلماسى ايالات متحده است. وى ضرب الاجل زمانى را هم براى ترک کردن افغانستان در سال 2011 ميلادى اعلام کرده است. برخى کشورهاى ناتو هم به تبعيت از ايالات متحده دست به تعيين ضرب الاجل زمانى زده‌اند. حامد کرزاى سال 2014 ميلادى را بهترين زمان ممکن براى خروج تمام نيروهاى خارجى از افغانستان اعلام کرده است و اين در حالى‌ست که در نشست ماه نوامبر قالبى براى همکارى هاى استراتژيک کشورهاى همسايه و ناتو در افغانستان تعيين مى‌شود.

ايالات متحده قرار است با عراق هم قراردادى مشابه را براى همکارى‌هاى اقتصادى و امنيتى امضا کند. مشاور امنيت ملى حامد کرزاى هم در اين خصوص مى‌گويد: ما براى به دست گرفتن کنترل کامل مسائل در افغانستان احساس مسئوليت مى‌کنيم. اما ما براى تامين امنيت افغانستان به حمايت کامل نياز داريم.

امريکايى‌ها تاکيد دارند که تعدادى از نيروهاى اين کشور و ائتلاف حتى پس از 2014 هم در افغانستان مى‌مانند. واشنگتن اميدوار است که تا آن بازه زمانى نقش تروريست‌ها در مسائل سياسى و امنيتى افغانستان کاهش يافته باشد.

ايران در حالى نماينده خود را براى شرکت در اين نشست راهى رم کرد که بحث پيرامون پرونده هسته‌اى اين کشور همچنان ادامه دارد. همکارى با ناتو و واشنگتن در حوزه افغانستان اندک تاثيرى بر رويکرد ايران در مبحث هسته‌اى ندارد. نيروهاى امريکايى همواره تعبيرهاى متفاوتى از نقش ايران در افغانستان مى‌دهند. برخى در سرويس‌هاى اطلاعاتى غربى ادعا مى‌کنند که تهران به شبه نظاميان در افغانستان کمک مى‌کند. از آن سو هم تحليل‌گرانى هستند که سرسختانه تاکيد دارند که برقرارى ثبات و ارامش در افغانستان هم در قالب منافع ايالات متحده است و هم در راستاى تامين منفعت تهران. ايران از موج آوار‌گان افغان به اين کشور به ستوه امده است و علاوه بر اين تبديل به مکانى ترانزيت براى قاچاق مواد از افغانستان هم شده است. باراک اوباما تاکنون بارها تاکيد کرده است که نمى‌توان بدون کمک همسايگان ايران انتظار پيشرفت در افغانستان را داشت.

ايالات متحده در ابتداى امر با بحث مطرح شده از سوى کرزاى براى مذاکره با طالبان به شدت مخالف بود اما با گسترش دامنه حملات تروريست‌ها در حال حاضر کاخ سفيد هم در اين خصوص سکوت کرده است.