طرح جديد تحریم های چند جانبه به جای تحریم های یک جانبه
در حالی که واشنگتن به طور پیوسته اعلام می کند که احتمال استفاده از سایر گزینه ها ( از جمله اقدام نظامی ) در مورد پرونده ایران، هنوز وجود دارد، اما به اعتراف مقامات ارشد آمریکایی تمایل چشمگیری برای پیگیری حملات نظامی به تاسیسات هسته ای ایران در کاخ سفید و یا پنتاگون دیده نمی شود. این عدم اشتیاق هم یک علت عمده دارد: هراس از اقدامات تلافی جویانه نظامی از سوی ایران.
نیروهای آمریکایی در عراق و افغانستان وضعیت بسیار شکننده ای دارند و در صورت بروز درگیری جدید در منطقه آمریکا ناگزیر به حضور گسترده تر نظامی در این کشورها خواهد بود که با توجه مطرح شدن سیاست ضرورت عقب نشینی نیروها از منطقه در واشنگتن، این اقدام میسر نخواهد بود.
از طرفی پایتخت های پاکستان و لبنان اکنون شاهد دوران بسیار حساسی در تعیین سرنوشت سیاسی خود هستند. انجام یک حمله جدید از سوی نیروهای آمریکای در منطقه می تواند ثبات در این کشورها را به خطر انداخته و تلاش های واشنگتن برای کنترل اوضاع در اسلام آباد و بیروت را به مخاطره اندازد.
شاید همین دلایل بود که باعث شد چندی پیش وزرای دفاع و خارجه آمریکا علاوه بر غیرمحتمل ندانستن وقوع یک اقدام قهرانه جدید در منطقه، پایبندی خود به تمرکز بر پیگیری یک مسیر دیپلماتیک در مورد ایران را اعلام کنند.
از سوی دیگر به گفته برخی از مقامات دولت آمریکا به نظر می رسد که شانس آمریکا به منظور همراه ساختن روسیه و چین برای اعمال تحریم های گسترده علیه ایران هر روز در حال کمرنگ تر شدن است و ترغیب این دو عضو دائم شورای امنیت در این راستا مستلزم صرف زمان زیادی خواهد بود.
آمریکا معتقد است که اصلی ترین علت بیهوده بودن تلاش هایش در این راستا منافع اقتصادی این دو کشور در رابطه با ایران است. چین قرار است طی 25 سال آینده، 25 میلیارد دلار در بخش نفت و گاز ایران سرمایه گذاری کند. روسیه نیز ایران را یکی از اعضای بالقوه اتحادیه کشورهای دارای منابع گاز طبیعی می داند. اتحادیه ای که چندی است از سوی مسکو پیشنهاد شده و در حال پیگیری است.
این در حالی است که با بی ثمرماندن طرح تحریم گسترده علیه ایران در چارچوب سازمان ملل، کاخ سفید اخیرا تلاش های جدیدی را به منظور ایجاد یک بلوک از هم پیمانان اروپایی خود برای اعمال تحریم های تازه علیه ایران است. پس از سخنرانی احمدی نژاد در سازمان ملل واشنگتن به کشورهای اروپایی اعلام کرده است که فقط موج جدید فشارهای شدید علیه ایران است که می تواند این کشور را به زانو درآورد.
ایده این موضوع زمانی مطرح شد که سخنان تندی از سوی وزیر خارجه فرانسه علیه برنامه ای هسته ای ایران مطرح شد. به گفته استفان هادلی، مشاور امنیت ملی آمریکا این سخنان باعث شد که ابتکار جدیدی میان واشنگتن و پاریس از زمانی که ایجاد شکاف عمیق میان دو طرف در پی تهاجم آمریکا به عراق شکل بگیرد.
در اوایل ماه جاری میلادی نیکولای سارکوزی، نخست وزیر فرانسه نیز خواستار تحریم های شدیدتر سازمان ملل علیه ایران شد و به شرکت فرانسوی توتال اعلام کرد که این شرکت باید از سرمایه گذاری در ایران دست بکشد.
فرانسه همچنین از اتحادیه اروپا خواست در صورت عدم کارایی تحریم های سازمان ملل علیه ایران، این اتحادیه تحریم های خود را علیه تهران پیگیری کند. این موضع گیری ها باعث شد که واشنگتن تلاش های پشت پرده جدیدی را برای رایزی با اعضای دیگر اتحادیه اروپا در راستای پیشنهاد فرانسه در دستور کار قرار داده و حتی گفت و گوهایی جدی را نیز با آلمان که منافع اقتصادی گسترده ای در ایران دارد، آغاز کند.
چندی پیش کمیسیون مبادلات ارزی و اوراق بهادار آمریکا فهرستی از نام شرکت های خارجی را که با ایران همکاری دارند، بر روی وب سایت خود منتشر کرد. این فهرست بیشتر شامل شرکت های اروپایی و آسیایی بود، اما برخی از بنگاه های بزرگ اقتصادی آمریکا نظیر "کوناکو فیلیپس" نیز در این فهرست گنجانده شده بودند. فهرست مذکور اگرچه چند روز بعد از صفحه این وب سایت پاک شد، اما انتشار آن بیانگر جدی بودن این طرح برای محدود ساختن فعالیت های اقتصادی ایران بود.
از سوى ديگر ايالات مختلف آمريکا در پى آغاز طرح جديد دولت اين کشور براى حرکت از تحريم هاى يک جانبه به چند جانبه عليه ايران، اقدامات تازه اى را به منظور اعمال فشار به شرکت هاى آمريکايى که به گونه اى با ايران همکارى اقتصادى دارند، به اجرا درآورده اند. يکى از اين اقدامات توقف کمک هاى دولتى با اين شرکت ها خواهد بود.
هفته گذشته ايالت کاليفرنيا، به فرماندارى آرنولد شوارزنگر، اولين ايالت در آمريکا بود که در اين راستا وارد عمل شد. وى اعلام کرد در صدد تصويت قانونى است که بر اساس آن بودجه هاى بازنشستگى دولت به شرکت هاى متخلف قطع خواهد شد.
مرکز سياست امنيت که يک گروه فکرى آمريکايى فعال در زمينه جلوگيرى از سرمايه گذارى در کشورهاى حامى تروريسم در جهان است، چندى پيش فهرستى از نام شرکت هاى خصوصى ايالتى در آمريکا را که در ساير شرکت هاى خارجى فعال در ايران سرمايه گذارى کرده اند، منتشر کرد. بدين ترتيب به نظر مى رسد که عزمى جدى براى مسدود کردن حتى کوچکترين راه ورود سرمايه شرکت هاى آمريکايى در واشنگتن به وجود آمده است.
اعمال تحریم های یکجانبه از سوی آمریکا تاکنون تاثیر چندانی بر اقتصاد ایران نداشته است. بر اساس این رویه آمریکا شرکت ها یا بانک هایی را که در پروژه های بازرگانی و صنعتی ایران سرمایه گذاری می کردند، مور تحریم قرار می داد. اما این اقدام موجب می شد که طرف های ایرانی به سراغ شرکت های دیگر رفته و بدین ترتیب حوزه تاثیرگذاری طرح تحریم های یکجانبه بسیار محدود شود.
اما در شیوه جدید واشنگتن تلاش خواهد کرد که به این حوزه ابعاد جدیدی داده و تاثیر تحریم ها علیه ایران را گسترده تر کند. در این شیوه دولت آمریکا فشار به شرکت های اروپایی را از طریق دولت هایشان دنبال خواهد کرد. به گفته راجر استرن، یکی از محققان دانشگاه پرینستون این طرح کاملا به این بستگی دارد که تا چه حد دولت بوش موفق به جلب همکاری دولت های اروپایی شود.
نظر شما :