خروج وزارى گروه صدر از دولت با هدف افزایش فشار بر دولت المالکی

دستور مقتدی صدر به شش وزیر عضو کابینه‌اش برای خروج از دولت عراق برای کسانی که از نزدیک تحولات عراق را دنبال می‌کنند چندان غیرمنتظره نبود.

هر چند هواداران مقتدی صدر به لحاظ سیاسی  جزئی از ائتلاف بزرگ شیعیان و متحد حزب الدعوه نخست‌وزیر نوری المالکی هستند، اما با افزایش فشار و بحران‌هایی که به جزئی از زندگی روزمره مردم عراق تبدیل شده است، اختلافات چشمگیری میان دو طرف (هواداران مقتدی صدر و نزدیکان نوری المالکی) به وجود آمده است.

اما در عین حال باید توجه داشت که این عمل مقتدی صدر موجب سرنگونی دولت نوری المالکی نخواهد شد و به گفته تحلیلگران، خود مقتدی صدر نیز با این کار چنین هدفی را دنبال نمی‌کرده است.

مقتدی صدر خود ضمن مخالفت با خالی ماندن صندلی وزرای کابینه، پیشنهاد کرده است که این شش پست وزارت به نیروهای مستقل و غیرحزبی واگذار شود. نزدیکان او نیز از نوری‌المالکی خواسته‌اند تا تکنوکرات‌هایی شایسته را به جای وزرای مستعفی منصوب کند. نوری المالکی طی بیانیه‌ای که پس از استعفای شش وزیر کابینه‌اش منتشر کرد، از این پیشنهاد استقبال کرد و از حمایت جنبش صدر از توسعه سیاسی عراق قدردانی کرد.

نوری المالکی جایگاه امروز خود به عنوان نخست وزیر را مدیون این روحانی جوان است که در جریان رای‌گیری داخلی ائتلاف شیعیان پیش از برگزاری انتخابات سال گذشته، موجب سنگینی کفه ترازو به نفع او و انتخاب او به عنوان نامزد اصلی ائتلاف شیعیان برای احراز پست نخست وزیری شد.

تیم مقتدی صدر برای خروج از دولت عراق در پی بی‌اعتنایی نوری‌المالکی به تظاهرات بزرگ هفته گذشته در نجف صورت می‌گیرد که در پی دعوت مقتدی صدر و با هدف خروج نیروهای نظامی خارجی از عراق برگزار شد. در جریان این تظاهرات که با حضور صدها هزار نفر از مردم عراق (و عمدتاً شیعیان) برگزار شد، تظاهرکنندگان از نیروهای آمریکایی خواستند که هر چه زودتر عراق را ترک کنند.

تقاضای جنبش صدر برای تعیین یک جدول زمانی برای خروج نیروهای آمریکایی از عراق، با بی‌اعتنایی و پاسخ صدر نوری المالکی روبرو شد که در جریان سفر خود به ژاپن، اعلام کرد خروج نیروهای آمریکایی از عراق بستگی به آمادگی نیروهای عراقی و توانایی آن‌ها برای تأمین امنیت در این کشور دارد. نوری المالکی در بیانیه‌ای که در پی خروج وزرای نزدیک به جنبش صدر از کابینه منتشر کرد نیز ار دیگر ر این موضع خود پافشاری کرد.

جنبش صدر در حال حاضر 32 عضو در پارلمان 275 نفری عراق دارد و به رغم خروج از دولت، قصد ندارد به فعالیت سیاسی خود در پارلمان و ائتلاف شیعیان خاتمه دهد. این در حالی است که اوایل ماه گذشته میلادی نیز یکی دیگر از اعضای ائتلاف بزرگ شیعیان، یعنی حزب فدحیلا، به خاطر آن چه عملکرد ضعیف و نامطلوب دولت عراق خواند‌، خروج خود را از این ائتلاف اعلام کرده بود.

اما پایه‌های دولت ائتلافی عراق تنها در صورتی سست خواهد شد که نیروهایی چون حزب اصلی سنی‌ها و نیروهای سکولار تحت رهبری ایاد علاوی نیز از آن خارج شوند. با این حال خروج نیروهای وفادار به مقتدی صدر موجب افزایش فشار بر نوری المالکی خواهد شد که هم‌اکنون نیز به شدت مورد انتقاد قرار دارد.

این در حالی است که بسیاری از مردم عراق نیز با مواضع جنبش مقتدی صدر مبنی بر ناکارآمدی دولت نوری المالکی و درخواست تعیین یک جدول زمانی مشخص برای خروج نیروهای آمریکایی از این کشور احساس همدلی می‌کنند.

مقتدی صدر با ایجاد فاصله میان خود و هوادارانش با دولت عراق بر سر حضور نیروهای نظامی بیگانه، موجب افزایش فشار بر نوری المالکی می‌شود. به این ترتیب نخست وزیر عراق تحت فشار قرار می‌گیرد تا دستاوردهای عینی همکاری‌اش با آمریکایی‌ها را به مردم این کشور نشان دهد.

به رغم پافشاری آمریکایی‌ها بر حضور تمام طیف‌های فکری و مذهبی در دولت عراق، به نظر نمی‌رسد خروج وزرای نزدیک به جنبش صدر از کابینه عراق چندان موجب نگرانی آن‌ها شود. به زعم واشنگتن، تهدیدی که از جانب مقتدی صدر و ارتش مهدی متوجه ثبات عراق است، از تهدید گروه‌های تروریستی سنی نیز بیشتر است. آمریکایی‌ها ارتش مهدی را مسئول بسیاری از حملات انتقام‌جویانه علیه نیروهای سنی می‌دانند که در پی انفجار حرم مقدس امام حسن عسگری (ع) در سامره آغاز شد.

از زمان آغاز برنامه امنیتی جدید عراق و اعزام 21 هزار نیروی آمریکایی تازه نفس به این کشور، مقتدی صدر ترجیح داده است تا در انظار عمومی ظاهر نشود. آمریکایی‌ها می‌گویند او در ایران است، بعضی مقامات عراقی اعتقاد دارند او به سوریه رفته است و هوادارانش بر این نکته پافشاری می‌کنند که او همچنان در عراق است.

در همین حال نیروهای شبه‌نظامی ارتش مهدی نیز که زمانی کنترل شهرک صدر در حومه بغداد را بر عهده داشتند، از زمان افزایش نیروهای آمریکایی دیگر در خیابان‌ها به چشم نمی‌خورند. اما در همین حال بعضی از اعضای این ارتش در جریان درگیری‌های شهر دیوانیه در جنوب بغداد، با نظامیان آمریکایی و عراقی درگیر شده‌اند.

اعضای ارتش مهدی همچنین چندین درگیری با نیروهای انگلیسی در شهر بصره و مناطق اطراف آن داشته‌اند. این در حالی است که گروهی از تحلیل‌گران نفوذ و کنترل مقتدی صدر بر تمامی فعالیت‌های ارتش مهدی را زیر سئوال برده‌اند.

با تمام این‌ها، قدرت و نفوذ مقتدی صدر او را به یکی از مهم‌ترین بازیگران صحنه سیاسی عراق تبدیل می‌کند؛ قدرت و نفوذی که این روحانی جوان تا حد زیادی مدیون خانواده بزرگ صدر است بعید به نظر می‌رسد تصمیم به خروج از کابینه دولت فعلی عراق، تاثیر چندانی بر آن داشته باشد.