خط لوله صلح با هند يا بدون هند

خط لوله صلح،خط لوله انتقال گاز از ایران به پاکستان و سپس هند است. طرح اولیه ساخت  این خط لوله  که حوزه های گاز خلیج فارس را به کراچی- اصلی ترین بندر صنعتی در دریای عمان– وصل می کرد در

سال 1995 میلادی توسط کشورهای ایران و پاکستان به امضا رسید.

پس ازامضای این توافق نامه  ایران طرح خط لوله صلح  را توسعه داد و قرار براین شد که خط لوله انتقال گاز طبیعی علاوه بر پاکستان  به هند نیز برود و گاز طبیعی ایران به این دو کشور صادر شود .

از سال 2000 میلادی جلسات سران کشورهای هند،پاکستان و ایران برای بررسی طرح ساخت گاز طبیعی منظم تر پیگیری شد. از آن سال جلسات کارشناسی با حضور دست اندرکاران و دانشمندان صنعت نفت و گاز نیز کار خود را آغاز کرد که برای بسیاری از مصرف کنندگان هندی و پاکستانی نوید بخش بود.

اما مدتی بعد هند تغییر جهت داد. نزدیک تر شدن رابطه اقتصادی و سیاسی هند با کشور امریکا سبب شد تا در مناسبات اقتصادی خود با دیگر کشورهای جهان تغییر جهت دهد.

قرار بر این بود که در اجلاس روزهای 24 تا 26 سپتامبر سال 2007 میلادی  در تهران کارشناسان فنی و وکلای حقوقی سه کشور گردهم بیایند تا در مورد جوانب این طرح گفت و گو کنند و نتیجه نهایی را اتخاذ کنند. اما عدم حضور نمایندگان هند دراین جلسه سبب شد بسیاری از مسایل حل نشده باقی بماند .

البته هند دلیل عدم حضوردراین جلسه را حل نشدن مسایل دوجانبه در انتقال گاز از  پاکستان به هند اعلام کرد و هیچ سخنی در مورد کناره گیری این کشور از این طرح گفته نشد.

حجت الله غنیمی فرد نماینده ویژه ایران در پروژه خط لوله صلح نیز این خبر را تایید کرد. وی در این مورد گفته غيبت هندى‌ها به معنى ترک مذاکرات نيست و اميدواريم که پس از رفع مشکلات داخلى آنها نيز وارد مذاکرات شود.

یکی از سران کشور هند نیز در تایید این مساله گفته ما پیش از این هم اعلام کرده بودیم تا زمانیکه مسایل دوجانبه هند و پاکستان حل نشود،هند در جلسات سه جانبه شرکت نمی کند.

وزیر نفت پاکستان ضمن نادرست دانستن دلیل اعلام شده برای عدم حضور در این جلسه گفته قرار بر این بود تا در ماه اوت سال جاری یعنی یک ماه پیش از اجلاس سه جانبه در تهران ،مسوولان هند و پاکستان  در پاکستان گردهم بیایند.

پاکستان در نظر داشت در این جلسه  مسایل دوجانبه را حل کند و به توافق نهایی در مورد تعرفه های و مسایل مختلف مرتبط با انتقال گاز از پاکستان به هند برسد ولی در آستانه جلسه زمانی که کارشناسان و مسوولان پاکستانی منتظر حضور میهمانان هندی بودند خبر از عدم حضور آنها در این جلسه رسید.

وی ادامه داده دلیل اعلام شده توسط هند برای عدم حضور در جلسه تهران بهانه ای است که به دلیل فشارهای امریکا به سران هندی  گفته شد.

نزدیکی رابطه هند و امریکا و قرار دادهای منعقد شده میان این دو کشور سبب شدتا اقتصاد این کشور آسیایی وابستگی بیشتری به امریکا پیدا کند .

وزیر نفت پاکستان افزوده هند به هیچ قیمتی حاضر نیست رابطه نزدیک و سودآور خود را با امریکا متشنج کند واین در تعاملات جهانی هند کاملا مشهود است.

برخی بر این باورند که فشارهای امریکا روی کشور پاکستان نیز می تواند به این طرح آسیب وارد کند. ولی دست اندرکاران کشور پاکستان بارها اعلام کردند که برای تامین نیاز مصرفی اقتصاد و صنعت رو به رشد خود به سوخت نیاز دارند و اجرای این طرح می تواند برای آنها بسیار مفید باشد.

اهمیت خط لوله انتقال گازطبیعی ایران-پاکستان-هند برای اقتصاد پاکستان به حدی است که سران این کشور تاکید کردند حتی در صورت عدم حضور هند نیزساخت خط لوله و طرح انتقال گاز را پیگیری خواهند کرد.

فاروق قیوم – معاون وزیر انرژی پاکستان- در مورد پایبندی این کشور به تواق گازی با ایران گفت: حتی اگر دولت پاکستان تغییر کند اسلام آباد به این توافق متعهد خواهد بود و در این زمینه زیر بار فشار امریکا نخواهد رفت.

غلامحسین نوذری  سرپرست وزارت نفت ایران هم این نظریه را تایید کرد و گفت اگر هندی ها نیایند ایران قرار داد خط لوله صلح را با پاکستان امضا خواهد کرد. وی افزود:فضا برای هندی ها باز است ،اما ما معطل آنها نخواهیم ماند و به همراه پاکستان قرارداد را پیش می بریم.

اما هند در وضعیت سختی قرار گرفته است. از یک طرف قرار داد هسته ای هند با امریکا و مخالفت صریح این کشور با مشارکت هند در خط لوله صلح قرار دارد و از طرف دیگر وضعیت میانمار و درگیری های پی در پی در این کشور است که انتقال گاز از این منطقه به هند را غیر ممکن ساخته است.

در چنین شرایطی اگر هند و پاکستان نتوانند مشکلات خود را حل کنند و خط لوله انتقال گاز به این کشور بزرگ آسیایی نرسد در آینده ای نه چندان دور اقتصاد هند با مشکل بزرگی در عرصه انرژی  مواجه خواهد شد.

حجت الله غنیمی فرد ضمن اعلام خبر تهیه شدن پیش نویس  تفاهم نامه صادرات گاز ایران به پاکستان در جلسه اخیر تهران گفت:قرارداد خط لوله صلح تا یک ماه دیگر (پایان اکتبر، نهم آبان) آماده امضا از سوی سران پاکستان و ایران است.وی تاکید کرد هر زمانی که هند تصمیم بگیرد برسر میز مذاکره باز گردد همین سند برای آنها معتبر خواهد بود.

طبق این تفاهم نامه از سال 2012 میلادی روزانه 3 میلیون متر مکعب گاز طبیعی از ایران به پاکستان صادر می شود.

 ویژگیهای طرح

از حوزه گازی پارس جنوبی در منطقه عسلویه تا مرز پاکستان خط لوله ای به طول 1115 کیلومترو به قطر 44 اینچ ساخته خواهد شد که هزینه برآورد شده برای ان 86/1 میلیارد دلار خواهد بود.

در داخل پاکستان طول خط لوله صلح برابر با 760 کیلومترو به قطر 44 اینچ است که هزینه ای برابر با 2/1 میلیارد دلار را در برخواهد گرفت.

طول این خط لوله در خاک هند برابربا 900 کیلومتر و قطر آن 36 اینچ خواهد بود که هزینه ای بالغ بر  1/1 میلیارد دلار دربر خواهد داشت.در مجموع خط لوله ایران- پاکستان –هند 2775 کیلومتر طول خواهد داشت و بیشتر از 16/4 میلیارد دلار هزینه خواهد داشت.

ایران دومین کشور بزرگ مالک ذخایر گاز طبیعی است. حجم ذخایر گاز طبیعی این کشور معادل 812هزار میلیارد فوت مکعب است و علیرغم مصرف بالا در داخل کشور بازهم توان تامین سهم زیادی از نیاز کشور هند و پاکستان را دارد.

گفته می شود ذخایر ایران به حدی است که می تواند تا 200 سال آینده نیاز مصرفی هند را پاسخ گوید و این برای اقتصاد هند از اهمیت بالایی برخوردار است.