آمادگی روسيه برای افزايش فشار بر ايران

رئیس جمهور روسیه در تازه‌ترين اظهاراتش احتمال حمایت کشورش از تحریم ایران را رد نکرده و به مجله آلمانی اشپیگل گفت"اگر ایران در قبال گفت‌وگوهای بین‌المللی درباره برنامه هسته‌ای این کشور موضعی سازنده اتخاذ نکند، دولت روسیه احتمالا از تصمیم تحریم ایران حمایت خواهد کرد."

به این ترتیب موضع روس‌ها نیز به کشورهای غربی و هم گروه‌های این کشور در 1+5 نزدیک شده و می‌توان انتظار داشت که از این پس فشار کشورهای غربی بر تهران نیز افزایش یابد. روسیه یکی از مهمترین عوامل ممانعت از صدور قطعنامه‌ جدید و وضع تحریم‌های بیشتر علیه ایران بوده است.

اين در حالی است که سادونیکوف، سفير روسيه در ايران پيش‌تر به ایرنا گفته بود"روسیه از تحریم‌های تازه علیه ایران حمایت نمی‌کند، چراکه تحریم و تهدید به اعمال تحریم فقط اوضاع را بغرنج‌تر می‌سازد و آن را به بن‌بست می‌کشاند."

اکنون تهران در شرایط ویژه‌ای به سر می‌برد، قرار است تصمیم نهایی ایران در مورد پیشنهاد آژانس یعنی انتقال حدود 1200 کیلوگرم از ذخیره 1500 کیلوگرمی اورانیوم با خلوص پایین به روسیه جهت غنی‌سازی بیشتر و سپس تبدیل آن به میله سوخت برای استفاده در رآکتور تهران در فرانسه، پس از دور دیگری از مذاکرات علی‌اصغر سلطانیه نماینده دائم ایران در آژانس مشخص و اعلام شود اما همچنان در داخل کشور پیرامون انتقال اورانیوم اختلاف نظرهایی وجود دارد و نظر غالب، مخالفت با هر نوع انتقال و خارج سازی اورانیوم است.

همزمان با این شرایط، نه تنها از میزان فشار و تاکید کشورهای غربی به خصوص آمریکا برای کسب پاسخ تهران کاسته نشده، بلکه حالا با اظهارات مدودف، شاهد موضع صریح‌تر مسکو در ارتباط با ایران هستیم.

روس‌ها در کنار چین به عنوان دو کشوری که عضو دائم شورای امنیت هستند و از حق وتو در مورد قطعنامه‌های شورای امنیت برخوردارند؛ همواره دو کشور تاثیرگذار بر روند اعمال فشارها بر ایران در بحث هسته‌ای این کشور بوده‌اند و اظهارات متناقض مقامات روس در مورد ایران و فعالیت‌های هسته‌ای این کشور بارها مانع از وضع تحریم‌های جدید علیه تهران شده است. اما همان طور که گفته شد این اظهارات همواره متناقض بود، بیان و لحن رئیس جمهور، نخست وزیر و وزیر خارجه این کشور در مورد ایران، تفاوت‌های آشکاری با هم داشته تا هیچ گاه فضا کاملا به نفع ایران یا امریکا و اروپا نشود.

در همین ارتباط چندی پیش ولادیمیر پوتین، نخست‌وزیر روسیه اعلام کرد که تهدید ایران به صدور قطعنامه جدید، گفت‌وگوهای آینده را بی‌اثر خواهد ساخت. وزیر خارجه روسیه نیز اخیرا در اظهارات خود پیرامون ایران چنان صریح به حمایت از ابعاد صلح آمیز فعالیت‌های هسته‌ای ایران پرداخت که برای برخی صاحب نظران این سوء برداشت ایجاد شده که سرگئی لاوروف در نقش وزیر خارجه ایران سخن می گوید یا روسیه!

تعبیر درست از رفتار و سیاست‌های مسکو حاکی از آن است که هیچ‌گاه نمی‌توان یک جانبه یا قطعی از موضع این کشور در موردی خاص سخن گفت و منافع ملی، اولویت اصلی را در تصمیمات و مواضع مقامات این کشور دارد. اکنون اگر روس‌ها که تاکید بر صلح‌آمیز بودن فعالیت هسته‌ای ایران دارند، از قافله فشار بر تهران برای پاسخ به پیشنهاد آژانس عقب بمانند؛ این احتمال قوت می‌گیرد که غرب آنها را به کمک‌رسانی یا ذی‌نفع بودن در برنامه هسته‌ای این کشور متهم کند.

در عین حال برای مسکو خوشایند نخواهد بود که سود حاصل از همکاری هسته‌ای با تهران را به واسطه عدم موافقت ایران با انتقال اورانیوم به کشورش از دست بدهد، که البته این تصمیم جای خود را در بین مقامات تهران باز کرده و بیش از هر کشوری، روسیه را دچار تردید کرده است.

مدودف در اظهارات جدید خود تاکید کرده که اگر از تحریم اجتناب شود بهتر است، اما او در عین حال تصریح کرده: "اگر پیشرفتی در گفت‌وگوها حاصل نشود هیچ کس چنین سناریویی را رد نخواهد کرد." او در ماه سپتامبر یعنی پیش از آغاز مذاکرات ژنو و پس از آن گفت‌وگوهای وین در بیانیه‌ای تصریح کرده بود که گاهی تحریم اجتناب‌ناپذیر است اما در شرایط کنونی که زمان خطیری برای تصمیم‌گیری نهایی تهران است مجددا این سخن را بیان کرد تا شاید بتواند بر انتخاب تهران تاثیرگذار باشد.

به هر حال از دید رئیس جمهور روسیه تصمیم تحریم همواره شرایط را به جهتی پیچیده و خطرناک سوق می‌دهد و این برای منطقه و روابط دو کشور مطلوب نخواهد بود.

برخی صاحب‌نظران بر این باورند که لغو طرح استقرار سیستم دفاع موشکی آمریکا در شرق اروپا باعث نزدیک‌تر شدن موضع واشنگتن و مسکو شده است. با این حال باید دید که تهران چه تصمیمی اتخاذ خواهد کرد، شاید بتوان بر اساس تصمیم نهایی تهران، میزان همکاری تهران و مسکو را به شکلی دقیق‌تر مورد نقد و بررسی قرار داد.