مجلس، دریای خزر و حضوری که قرار است پر رنگ شود

دیپلماسی ایرانی: قرار بود نوزدهم مهرماه گزارش همايش رژيم حقوقی دريای خزر که هفته گذشته در شهر رشت برگزار شد به نمايندگان ارائه و تصميمات متناسب در ارتباط با فعالیت مجلس در پیگیری مسائل دریای خزر اتخاذ شود، گفته می‌شود یکی از تصمیماتی که در این رابطه مورد توافق قرار گرفته تشکيل کارگروه ويژه‌ خزر در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس است.

به اعتقاد اعضای کمیسیون سیاست خارجی مجلس این کمیسیون برای انجام وظايف خود در ابعاد مختلف سياست خارجی کشور و از جمله بحث خزر، جدی است و تلاش می‌کند حضور پر رنگ‌تری در مباحث مربوط به دریای خزر داشته باشد.

در همین ارتباط هفته گذشته همایش رژیم حقوقی دریای خزر با حضور ارگان‌ها و نهادهای ذی ربط در مسائل مختلف این دریا با هدف هم اندیشی و رایزنی و تنظیم زمینه‌های همکاری در شهر رشت برگزار شد که نمایندگان کمیسیون سیاست خارجی در آن حضور داشتند و مقرر شد گزارش این همایش در صحن علنی به اطلاع نمایندگان برسد و پیرامون تشکیل کار گروه دریای خزر در این کمیسیون نیز تصمیم‌گیری شود که در صورت تشکیل، اعضای این کارگروه به نمایندگی از مجلس در صحنه‌های تصمیم‌گیری پیرامون خزر حضور داشته باشند.

پیگیری مسائل خزر در مجلس در حالی افزایش یافته که ماه گذشته اجلاسی چهارجانبه در ترکمنستان با حضور چهار کشور ساحلی خزر و بدون حضور ایران برگزار شد که نارضایتی تهران را بدنبال داشت، در همایش رژیم حقوقی خزر که در بعد هم اندیشی میان ارگان‌های داخلی مرتبط با امور خزر در داخل کشور برگزار شد منوچهر متکی، وزیر امور خارجه نیز بار دیگر مخالفت ایران با بهره‌برداری از منابع خزر تا پيش از تعيين موقعيت آن را مورد تاکید قرار داد و گفت: "ايران با سياست کشورهای حاشيه دريای خزر در مورد بهره‌برداری از منابع انرژی تا تعيين نهايی موقعيت حقوقی آن موافق نيست و در راه دفاع از منافع قانونی خود به ديگر کشورها اجازه نمی‌‌دهد که امور مربوط به کشف و بهره برداری و استفاده از معادن جديد را تا زمانی که موقعيت حقوقی دريای خزر براى هر کدام از کشورها حل نشود، انجام دهند".

چنین به نظر می‌رسد که تهران با فعل و انفعالاتی در دریای خزر روبروست که چندان با منافع ملی کشور سازگاری ندارد، در همین ارتباط تلاش‌ها برای پیگیری هرچه بیشتر و جدی تر موضوع رژیم حقوقی خزر افزایش یافته است.

در همین راستا مجلس نیز قصد ندارد از جریان تصمیم‌گیری در مورد رژیم حقوقی خزر به عنوان بستری قابل توجه در تامین منافع ملی کشور عقب بماند، در نتیجه با ارتقای بعد نظارتی خود، قصد حضور پررنگ در جلسات بررسی مسائل خزر را دارد.

این در حالی است که مجلس هفتم بر خلاف تلاش‌های گسترده مجلس ششم در موضوع خزر حضوری بسیار کم اثر داشت، در مجلس هشتم نیز پیگیری مسائل خزر چندان قابل توجه نبوده با این حال فرودین ماه سال‌جاری علاءالدين بروجردى رئيس کميسيون امنيت ملى و سیاست خارجی مجلس  طی نامه‌ای خطاب به منوچهر متکى وزير امور خارجه، مهدى سنايى عضو کميسيون امنيت ملى را به عنوان مسوول پيگيرى امور درياى خزر به وزارت امور خارجه معرفى کرد و حالا تشکیل کارگروه ویژه مسائل خزر در کمیسیون سیاست خارجی مجلس می‌تواند در زمره برجسته‌ترین اقدامات مجلس هشتم از زمان آغاز به کار تا این تاریخ باشد.

درست در زمانی که بحث تشکیل کارگروه ویژه خزر در کمیسیون سیاست خارجی مطرح شده و در روزی که قرار بود گزارش مربوط به همایش رژیم حقوقی خزر در صحن علنی مجلس قرائت شود، دیپلماسی ایرانی با محمد کرمی راد یکی از اعضای کمیسیون سیاست خارجی گفت و گو داشت، وی گفت که کمیسیون صرف نظر از جلساتی که دیگر کشورهای ساحلی خزر برگزار کردند، در بررسی مسائل مختلف دریای خزر اعم از محیط زیست، انرژی، تجاری و اقتصادی و مرزی ورود پیدا کرد.

وی هم اندیشی ارگان‌های مختلف و مرتبط با مسائل خزر در رشت را موفق توصیف کرد و گفت که در این همایش علاوه بر مجلس، سازمان‌های محیط زیست، جغرافیا، بنادر و کشتیرانی و وزارت خانه‌های کشور و خارجه با هدف بررسی وضعیت رژیم حقوقی خزر و مسائل مرتبط چون محیط زیست، شیلات، گمرک و سواحل خزر حضور داشتند.

کرمی راد همچنین تاکید کرد که مجلس در این دوره و در ارتباط با مسائل مختلف ابتکار عمل را در دست گرفته است، مجلس خانه ملت است و رسیدگی به امور مربوط به عامه مردم و نقاط مختلف کشور از مسائلی است که مورد توجه مجلس قرار گرفته و خواهد گرفت.

با این حال توفیق مجلس در پیگیری مسائل خزر و تقویت بعد نظارتی‌اش در این خصوص در گرو دقت نظر اعضای کمیسیون سیاست خارجی به کلیه تحولات و مسائل حوزه خزر و تعامل مستمر آنها با مسئولان و کارشناسان مرتبط با خزر در داخل و خارج از کشور است. اما متاسفانه شاهدیم که بعضا نمایندگان کمیسیون سیاست خارجی درک دقیقی از مسائل حوزه خزر و تحولات قدیم و جدید این حوزه ندارند.