چرا ایران و آمریکا باید از شر روسیه خلاص شوند
اين روزها در واشنگتن و در بحبوحه مبارزات انتخاباتى آمريکا، بحث هاى زيادى در مورد اين که از ميان روسيه و ايران کدام کشور را بايد به عنوان بزرگترين چالش سياست خارجى آمريکا شناخت در جريان است.
بسيارى معتقدند که روسيه قادر است در حل مشکل ايران موثر واقع شود، اما عده قليلى نيز وجود دارد که به عکس اين موضوع باور دارند. ايران نقش مهمى در سياست هاى روسيه و به اجرا در آمدن گزينه هايى که مسکو درصدد اجراى آنها است، دارد. اين وضعيت گفت و گو با ايران را به بخشى جدى از طرح هاى آمريکا براى تحديد روسيه تبديل کرده است.
ايران منزوى در نزاع با غرب براى روسيه يک موهبت محسوب مى شود. روسيه مى تواند با توسل به ذخاير غنى گاز طبيعى در ايران اروپا را به عنوان گروگانى در اختيار داشته و در ناتو تفرقه ايجاد کند. روسيه همچنين مى تواند از اين طريق ميان حمايت خود از فشارهاى بين المللى عليه ايران با واکنش غرب نسبت به تعارض اخير روسيه عليه منطقه قفقاز ارتباط ايجاد کند.
واشنگتن تا زمانى که نتواند با کارت ايران در جهت منافع خود بازى کند، قادر نيست در مقابل افزايش نفوذ روسيه از درياى سياه به کوه هاى آرال مقاومتى از خود نشان دهد. اين به معناى عقب نشينى آمريکا از پروژه هاى پيشين احداث خط لوله هاى گاز در منطقه و لزوم حمايت از جريان گاز از ايران به اروپا و همچنين گفت و گو با ايران پيرامون امنيت و ثبات در قفقاز است.
ديک چنى، معاون رئيس جمهور آمريکا در ديدار اخيرش از گرجستان احداث خط لوله تامين گاز طبيعى اروپا که تحت حمايت غرب است را مورد پشتيبانى قرار داد. اما بدون بهره بردارى از ذخائر گاز طبيعى روسيه و ايران، دسترسى به گاز طبيعى کافى در منطقه براى اعتبار بخشيدن به اين خط لوله ها امکان پذير نخواهد بود.
تا پیش از حمله روسیه به گرجستان در تابستان گذشته، واشنگتن تنها نگران حذف ایران از قراردادهای خط لوله گاز بود. اکنون که آمریکا به سوی مواجهه با روسیه در حال حرکت است، مجبور است پیش از تنبیه ایران به خاطر برنامه های هسته ایش، اروپا را از چنگال روسیه برهاند. آمریکا اکنون مجبور است با احداث خط لوله هایی با حمایت گاز ایران، تن دهد.
این می تواند به تغییر بازی منجر شود و روسیه کاملا به آن واقف است. هنگامی که ولادیمیر پوتین، نخست وزیر روسیه سال گذشته به ایران سفر کرد، پایتخت های غربی منتظر بودند که او سخنان شدیدالحنی را پیرامون موضوعات هسته ای علیه میزبانان خود بیان کند. اما پوتین با نیت دیگری در تهران بود. او در ازای دوری گزیدن ایران از دو خط لوله مورد حمایت غرب، به این کشور پیشنهاد پشتیبانی داد.
مدتی طولانی از سفر بوش نگذشته بود که در پی گمانه زنی های مطبوعات ایران پیرامون این موضوع که تهران در حال بررسی پیشنهاد چتر امنیتی روسیه از طریق احداث پایگاه های این کشور در خاک ایران است، شرکت بزرگ گازی گازپروم روسیه وعده داد که در خط لوله گاز ایران- آمریکا، 200 میلیون دلار سرمایه گذاری خواهد کرد.
اما زمانی که در گرجستان دست روسیه رو شد، محاسبات ایران هم تغییر کرد. تهران نگران توسعه طلبی روسیه از طریق ایجاد نزاع های قومی و همچنین درگیری های مرزیی بود. ایران پیشتر در مقابل ادعاهای روسیه برای سهم بیشتری از دریای خزر مقاومت کرده و افزون بر آن ازافزایش نزاع های قومی در مرزهای خود با منطقه قفقاز بیمناک است.
برای بسیاری از ایرانیان جدائی میان آبخازیا و اوستیای جنوبی از گرجستان یادآور تلاش جوزف استالین برای انجام اقدامی مشابه در جداسازی دو استان ایران در سال 1945 بود.
این موقعیت فرصتی برای آمریکا است. واشنگتن اکنون به اهمیت ایران در راستای دستیابی به اهداف خودش در افغانستان و عراق پی برده است. آمریکا در سال 2001 ایران را در تعیین سرنوشت افغانستان سهیم کرد و در سال 2007 این موضوع را در مورد عراق هم تکرار کرد. بازی حساس در منطقه قفقاز میان روسیه و آمریکا هم به گونه ای مشابه گفت و گو با ایران را توجیه می کند.
محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور ایران طی دیدار اخیرش از نیویورک گفت که ایران از درگیری اخیر در گرجستان خشنود نیست و استقلال و یکپارچگی تمامیت گرجستان اصلی است که آمریکا و ایران می توانند بر سر آن توافق داشته باشند. آمریکا می تواند به عنوان بخشی از یک دیالوگ منطقه ای بر سر منافع مشترک و صادرات انرژی، گفت و گو با ایران را آغاز کند. آمریکا تنها با نزدیکی به ایران خواهد توانست میان مسکو و تهران جدائی افکنده و قدرت روسیه را در منطقه کاهش دهد.
گفت و گو با ایران سیاست خوبی در مقابل روسیه است. باراک اوباما تاکنون درست گفته است. سیاست خارجی آمریکا زمانی می تواند از چنبره چالش های پیچیده به سلامت عبور کند دیپلماسی را جدی بگیرد. تاثیر دیپلماسی هیچ جایی عیان تر از جدا ساختن چالش به هم چسبیده روسیه و تهران نخواهد بود.ُ
نظر شما :