ایران و سودان: محور مقاومت و اورانیوم

نویسنده: فاطمه خادم شیرازی، پژوهشگر و مدرس دانشگاه

دیپلماسی ایرانی: محور مقاومت و اورانیوم دو عنصر کلیدی در روابط ایران و سودان هستند که اهداف استراتژیک ایران در منطقه را پیش می‌برند. از یک سو، ایران از طریق محور مقاومت تلاش می‌کند تا نفوذ خود را در آفریقا گسترش دهد و از موقعیت استراتژیک سودان برای فشار بر اسرائیل و متحدان غربی آن استفاده کند. از سوی دیگر، ایران با همکاری‌های هسته‌ای و اقتصادی با سودان و دیگر کشورهای آفریقایی، تلاش می‌کند تا دسترسی خود به منابع اورانیوم را افزایش دهد و برنامه‌های هسته‌ای خود را تقویت کند. این اقدامات نه تنها بر روابط ایران و سودان تأثیر می‌گذارند، بلکه نگرانی کشورهای منطقه‌ای و بین‌المللی را نیز باعث شده‌اند. 

با توجه به موارد فوق به بررسی رویکرد جدید ایران و تأثیر محور مقاومت بر توازن قدرت در خاورمیانه، و روابط ایران با کشورهای آفریقایی در زمینه محور مقاومت و تهیه اورانیوم و همچنین به چالش‌های داخلی و بین‌المللی پیش روی نفوذ ایران در سودان می‌پردازیم.

محور مقاومت 

از سال 2005 به بعد، سپاه پاسداران یک دکترین نامتقارن را اتخاذ کرد و شبکه وسیعی از گروه‌های هم‌سو را در سراسر جهان اسلام گسترش داد و از شکاف بین شیعه و سنی فراتر رفت. این شبکه که امروز به عنوان محور مقاومت شناخته می‌شود، شرکای شیعه یا «سازگار با شیعیان» مانند رژیم علوی سوریه، حزب‌الله لبنان و حوثی‌های زیدی یمن، و همچنین جنبش‌های سنی‌محور مانند حماس و جهاد اسلامی را شامل می‌شود. (1) در واقع محور مقاومت، شبکه‌ی استراتژیک از گروه‌ها و دولت‌های هم‌ فکر ایران است. هدف اصلی این محور مقابله با نفوذ آمریکا و اسرائیل در خاورمیانه و تقویت قدرت منطقه‌ای ایران است. در مورد سودان، ایران از طریق محور مقاومت تلاش می‌کند تا نفوذ خود را در آفریقا گسترش دهد و از موقعیت استراتژیک سودان برای فشار بر اسرائیل و متحدان غربی آن استفاده کند. این اتحاد که از گروه‌ها یا دولت‌های مسلح هم‌ فکر در پنج کشور خاورمیانه تشکیل شده بود، به ایران اجازه داد تا قدرت خود را تا غرب تا مدیترانه و از جنوب تا دریای عرب به نمایش بگذارد.(2)

سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نیروی قدس از جنگ داخلی سودان و شکست روند تثبیت تحت نظارت جامعه بین‌الملل و مرجع بین‌دولتی توسعه (IGAD) برای بازیابی جای پایی در شرق این کشور استفاده کردند. این امر از طریق حمایت عبدالفتاح البرهان، رئیس‌جمهوری سودان و فرمانده نیروهای مسلح وفادار به عمر البشیر، رهبر سابق اسلام‌گرا و همچنین از طریق یک "سازمان چتر" معروف به "کیزان" متشکل از عناصر پراکنده از ارتش عادی و واحدهای شبه‌نظامی اتفاق افتاد. این جناح‌های مختلف که حتی در دوران گسست دیپلماتیک روابط غیررسمی خود را با ایران، حماس و حزب‌الله حفظ کردند، بار دیگر دریافت کمک‌های نظامی و فنی از تهران، از جمله تحویل پهپادهای رزمی مهاجر-۶ ساخت ایران را آغاز کردند.(3)

سپاه ایران در جنگ نامتقارن سابقه موفقیت آمیزی دارد. از آنجایی که SAF با حمایت نظامی ایران موفقیت‌های ملموسی به دست می‌آورد، سایر کشورهای منطقه که با شورش‌ها دست و پنجه نرم می‌کنند ممکن است به ایران به عنوان یک شریک نظامی جایگزین نگاه کنند. کشورهایی مانند بورکینافاسو، مالی، نیجر و سومالی، که در آنها شورش‌ها بیداد می‌کنند و نیروهای متعارف تا حد زیادی ناکارآمد بوده‌اند، ممکن است به حمایت ایران به‌عنوان گزینه‌ای مناسب برای مقابله با تهدیدات ستیزه‌جویان و بازگرداندن ثبات نگاه کنند.

گسترش همکاری‌های نظامی به ایران این امکان را می‌دهد تا «محور مقاومت» خود را به اعماق قاره آفریقا گسترش دهد و مستقیماً قدرت‌های مستقری مانند فرانسه، ایالات متحده و روسیه را که از لحاظ تاریخی به عنوان شرکای امنیتی در منطقه خدمت کرده‌اند، به چالش بکشد. این تغییر آینده ای را نشان خواهد داد که در آن متخصصان جنگ نامتقارن، مانند ایران، هند، ترکیه و پاکستان، نفوذ بیشتری نسبت به متخصصان جنگ های متعارف، به ویژه در کشورهایی که تحت تأثیر شورش ها قرار گرفته اند، دارند.(4)

دسترسی به دریای سرخ

سودان به دلیل موقعیت جغرافیایی خود در کنار دریای سرخ، برای ایران از اهمیت استراتژیک برخوردار است. ایران تلاش کرده است تا با ایجاد پایگاه‌های نظامی در سودان، دسترسی خود به دریای سرخ را افزایش دهد و از این طریق بر ترافیک دریایی و تجاری منطقه تأثیر بگذارد. این موضوع به ایران اجازه می‌دهد تا بر مسیرهای تجاری حیاتی، از جمله کانال سوئز، نظارت کند و در صورت لزوم از آن به عنوان اهرم فشار استفاده کند.

موقعیت استراتژیک سودان در سواحل دریای سرخ، شریان حیاتی برای تجارت جهانی و ترانزیت انرژی، جایگاهی برای ایران در آفریقا فراهم می کند. این دسترسی، طرح نیرو در منطقه، قابلیت های نظارت دریایی و ایجاد پایگاه های دریایی را تسهیل می کند. علاوه بر این، یک مسیر جایگزین برای دور زدن تنگه هرمز ارائه می دهد، یک نقطه انسداد حیاتی که از لحاظ تاریخی مملو از تنش بوده است.(5)

ایران ممکن است تمام تلاش خود را برای احیای روابط با سودان و ایجاد همکاری های دریایی برای تقویت حضور و نفوذ هر چه بیشتر خود در دریای سرخ انجام دهد، زیرا مسیر تجارت بین المللی جایگزین دریای سرخ از طریق گسترش کریدور میانی که شامل ارتباط بین ترکمنستان، ازبکستان و مسیر ایران می شود، اجرا می شود. حملات اخیر در دریای سرخ فرصتی را برای چین و ایران ایجاد کرده است و کشتی‌رانی مجبور شده‌اند مسیرهای جایگزینی را برای کالاهای خود در نظر بگیرند. مسیر ازبکستان به ایران، این مسیرهای تجاری ترانزیتی ارزشمند هستند، زیرا جریان کالاها را از مرزهای ملی تسریع می کنند و در نتیجه رشد اقتصادی را تحریک می کنند. ترکیب این دو مسیر تجاری ترانزیتی می‌تواند راه حیاتی اقتصادی و ارتباط نزدیک‌تری با چین، مهم‌ترین متحد بزرگ آن، فراهم کند.(6)

نزدیکی ایران و سودان می تواند تلاش های بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای را تضعیف کند و تهدیدات امنیتی جدیدی برای آنها ایجاد کند. به عنوان مثال، سودان می تواند دسترسی ایران به دریای سرخ و تنگه باب المندب را که برای صادرات نفت عربستان سعودی حیاتی هستند، فراهم کند. علاقه ایران به سواحل دریای سرخ سودان عمدتاً ناشی از اهداف استراتژیک و اقتصادی آن است. ایران می خواهد نفوذ خود را در منطقه تقویت کند. ایران می خواهد دریای سرخ و تنگه باب المندب را که برای صادرات نفت و تجارت دریایی آن حیاتی هستند، حفظ کند. ایران برای چندین دهه میزبان ناوگان دریایی خود در بندر سودان بوده است تا عربستان سعودی که در مقابل بندر سودان در آن سوی آبراه قرار دارد، ناامید شود. همچنین ایران می خواهد روابط اقتصادی و سیاسی خود را با سایر کشورهای آفریقایی به ویژه با دخالت چین به عنوان میانجی گسترش دهد. نقش چین می تواند به کاهش تنش ها و خشونت ها در منطقه کمک کند و همچنین به یکپارچگی و همکاری بیشتر کمک کند.(7) پیش بینی قدرت بیشتر ایران وهمچنین روسیه در دریای سرخ، آزادی دریانوردی را که زیربنای منافع اقتصادی و نظامی آمریکا است، تهدید می کند. پایگاه دریایی ایران در بندر سودان از طرح قدرت ایران و محور مقاومت آن و حملات به کشتیرانی بین المللی در دریای سرخ و خلیج عدن پشتیبانی می کند. یک پایگاه دریایی روسیه به کرملین این امکان را می دهد که در صورت درگیری گسترده تر، غرب را در دریای سرخ و تئاترهای مجاور مانند دریای مدیترانه و اقیانوس هند به چالش بکشد.(8)

جنگ داخلی سودان

جنگ داخلی سودان از سال 2023 به یک بحران انسانی فزاینده منجر شده، به طوری که مذاکرات صلح با حمایت بین المللی شکست خورده است و هیچ یک از طرفین به دستیابی به یک پیشرفت قاطع قادر نیستند. نیروهای شبه‌نظامی RSF و SAF از آوریل 2023 در سرتاسر سودان می‌جنگند تا کنترل دولت را تضمین کنند. هر دو گروه از زمان کمک به سرنگونی دیکتاتور سابق سودان، عمر البشیر، در سال 2019، و متعاقب آن دولت انتقالی تحت رهبری غیرنظامیان، در سال 2022، به طور مشترک بر سودان در یک ساختار تقسیم قدرت ظریف و غیررسمی حکومت کردند.(9)

نیروهای مسلح سودان (SAF) در یک درگیری تقریباً یک ساله با نیروهای شورشی پشتیبانی سریع  (RSF)  که کشور را تجزیه کرده و به کشورهای همسایه مانند چاد و سودان جنوبی سرایت کرده، گرفتار شده است. این جنگ فرصتی را برای ایران فراهم کرد تا روابط دیپلماتیک خود را با دولت خارطوم برای اولین بار از سال 2016 برقرار کند و به طور بالقوه به تغییر استراتژی سودان به سمت غرب پایان دهد. مقامات آمریکایی و عربی گفتند که آنها بر این باورند که ایران قصد دارد از روابط خود با SAF برای تقویت اتحادهای منطقه ای تهران استفاده کند و به این کشور اجازه دهد تا قدرت بیشتری را در آبراه های استراتژیک در دریای سرخ ایجاد کند. سودان می تواند پایگاه دیگری را برای تهران برای تقویت موقعیت منطقه ای خود فراهم کند و به طور بالقوه از ترافیک دریایی مانع شود. تحلیلگران خاورمیانه و آفریقا معتقدند جنگ داخلی سودان به طور بالقوه می تواند این کشور را تجزیه کند. با توجه به روش‌هایی که نفوذ ایران در سایر نقاط منطقه افزایش یافته است، این نگرانی وجود دارد که ارتش سودان با جهت‌گیری اسلام‌گرایانه خود به یک گروه شبه‌نظامی تبدیل شود و در نهایت اراده ایران را در ازای دریافت بودجه و حمایت نظامی اعمال کند.(10)

ایران با ارائه تسلیحات پیشرفته، از جمله پهپادهای تهاجمی، به نیروهای نظامی سودان، تلاش کرده است تا موازنه قدرت در جنگ داخلی این کشور را به نفع خود تغییر دهد. این اقدامات نه تنها بر روند جنگ داخلی سودان تأثیر گذاشته‌اند، بلکه نگرانی کشورهای منطقه‌ای و بین‌المللی مانند عربستان سعودی، امارات متحده عربی و ایالات متحده را باعث شده‌اند. تهران برای تبدیل شدن به یک تامین کننده اصلی تسلیحات برای کشورهای جنوب جهانی است که بسیاری از آنها – عمدتاً به دلیل اعمال حقوق بشر و تصرف قدرت مرتبط با کودتا – از دریافت تسلیحات غربی محروم هستند. ایران طی دهه‌ها پهپادهای مسلح خود را در اختیار گروه‌های چریکی در سراسر خاورمیانه قرار داده، و خرید و استفاده روسی از پهپادهای شاهد تهران علیه اوکراین، علاقه آفریقایی و دیگر کشورها را به سیستم‌های ایران افزایش داده است. یک دهه پیش، ایران توانست از سودان به عنوان مجرایی برای انتقال سلاح به حماس و جهاد اسلامی فلسطین در نوار غزه استفاده کند. در فوریه 2024، گزارش‌هایی منتشر شد مبنی بر اینکه ایران پهپادهای پیشرفته‌ای را به نیروهای مسلح سودان (SAF) برای استفاده علیه رقیب خود، شبه‌نظامیان نیروهای پشتیبانی سریع (RSF) می‌دهد. تهران محاسبه می‌کند اگر به نیروهای مسلح کمک کند تا در مناقشه داخلی پیروز شوند، با دسترسی مجدد به بندر سودان و از مزایای استراتژیک آن استفاده خواهد کرد. استفاده از بندر در آنجا ایران را قادر می‌سازد تا کمک‌های خود را به متحد محور مقاومت خود در سمت شرقی دریای سرخ، جنبش حوثی‌ها در یمن، افزایش دهد و اسرائیل و آمریکا را تحت فشار قرار دهد. (11)

حمایت از گروه‌های شبه‌نظامی سودان

ایران از طریق محور مقاومت، به گروه‌های شبه‌نظامی در سودان و دیگر کشورهای آفریقایی حمایت تسلیحاتی و مالی می‌کند. این حمایت‌ها به ایران اجازه می‌دهد تا نفوذ خود را در منطقه افزایش دهد و از این گروه‌ها به عنوان ابزاری برای مقابله با رقبای منطقه‌ای مانند عربستان سعودی و اسرائیل استفاده کند.

نیروهای مسلح سودان (SAF) که در برابر نیروهای پشتیبانی سریع (RSF) برگرفته از شبه نظامیان جنجاوید سابق و اکنون از حمایت امارات متحده عربی محروم شده اند، متحمل شکست های بزرگی شده اند، مستاصل از حمایت نظامی خارجی هستند. ناظران اتفاق نظر دارند که یکی از اصلی‌ترین دلایلی که عبدالفتاح البرهان و ارتش سودان را به برقراری مجدد روابط با جمهوری اسلامی سوق می‌دهد، امید به کسب اجازه مقامات ایرانی به تحویل سلاح‌های دقیق و به‌ویژه پهپادهای رزمی ایرانی مانند پهپاد محبوب مهاجر-6 است. اگرچه این نوع تجهیزات نظامی پتانسیل تغییر توازن قوا در میدان نبرد را ندارند، اما می‌تواند به کاهش فروپاشی SAF و حمایت از ضد حمله آغاز شده در اوایل سال 2024 کمک کند. برای ایران، تحویل پهپادهای رزمی اعتبار دیپلماتیک آن را در صحنه آفریقا تقویت خواهد کرد. برای ایران، مسئله دستیابی به کانال نفوذ قابل توجهی است که به سودان شرقی و بالاتر از همه، به بندر سودان، پایتخت واقعی آن دسترسی داشته باشد. ایرانیان از طریق این موقعیت استراتژیک و حدود 700 کیلومتر مرزهای دریایی، دارایی قابل توجهی را در اختیار دارند که با آن می توانند اختلالات خود را در گذرگاه دریایی دریای سرخ تکمیل کنند.(12)

برخی استدلال می کنند که SAF می تواند به یک گروه طرفدار ایران شبیه به نیروهای حشد الشعبی عراق، با ارتباطات نزدیک نظامی و ایدئولوژیک با حامیان آنها در تهران تبدیل شود. برخی دیگر چنین سناریویی را واقع بینانه نمی‌دانند، زیرا عرضه پهپادها به SAF فقط در مقیاس نسبتاً حداقلی انجام شده است.(13) با وجود بحران شدید، قدرت های بین المللی مبارزه داخلی سودان را به بازی قدرت منطقه ای تبدیل کرده اند. SAF  توسط مصر، ایالات متحده، ترکیه، و ایران حمایت می شود و هر کدام منافعی مانند ثبات منطقه ای یا اتحادهای استراتژیک را دنبال می کنند.(14)

در طرف مقابل، RSF کنترل خود را بر معادن طلای سودان غربی برای جلب حمایت امارات متحده عربی، روسیه، ارتش ملی لیبی و چاد اعمال می کند. این قدرت ها به دنبال بهره برداری از منابع طبیعی سودان برای منافع اقتصادی خود هستند؛ از بودجه تسلیحاتی گرفته تا دور زدن تحریم ها.(15) طلا یک ارز تقریباً پذیرفته شده جهانی است که به روسیه کمک می کند تا سیستم مالی غرب را دور بزند و پول خود را حفظ کند. دخالت بازیگران خارجی جنگ داخلی سودان را به یک درگیری نیابتی پرمخاطره تبدیل کرده و هر اتحادی به دنبال نفوذ در منطقه‌ای از نظر استراتژیک مهم و غنی از منابع است. با این حال، در میان حامیان خارجی سودان، دخالت ایران پرسش‌هایی را ایجاد می‌کند. ایران با آموزش استراتژیک، هواپیماهای بدون سرنشین و تسلیحات پیشرفته از نیروی هوایی ارتش حمایت می کند.(16) ایران و روسیه به دلیل موقعیت استراتژیک سودان در دریای سرخ و منابع طبیعی فراوان، به ویژه طلا، همچنان به سودان علاقه مند هستند.(17)

اورانیوم 

ایران در سال‌های اخیر تلاش کرده است تا با کشورهای آفریقایی مانند سودان و نیجر همکاری‌های هسته‌ای و اقتصادی برقرار کند. این همکاری‌ها عمدتاً با هدف دسترسی به منابع اورانیوم و تقویت برنامه‌های هسته‌ای ایران انجام می‌شود.
-دسترسی به منابع اورانیوم

سودان و دیگر کشورهای آفریقایی مانند نیجر دارای ذخایر قابل توجهی از اورانیوم هستند. ایران با انعقاد قراردادهای همکاری هسته‌ای با این کشورها، تلاش کرده است تا دسترسی خود به منابع اورانیوم را افزایش دهد و از این طریق برنامه‌های هسته‌ای خود را تقویت کند. این موضوع به ویژه در شرایطی که ایران تحت تحریم‌های بین‌المللی قرار دارد، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

ایران از طریق توسعه معادن موجود و افتتاح چندین معادن کوچک جدید تلاش هایی برای توسعه تولید داخلی خود انجام داده و غنی سازی اورانیوم ضعیف شده را آغاز کرده است. ایران تلاش‌های خود را برای به دست آوردن اورانیوم از خارج تشدید کرده، به فکر استخراج اورانیوم از سنگ معدن فسفات سوریه و خرید کیک زرد از نیجر است. اگر ایران برای دستیابی به بخش عمده یکی از معادن بزرگ اورانیوم خود قراردادی را با نیجر نهایی کند، می‌تواند اورانیوم کافی برای چندین رآکتور هسته‌ای خود وارد کند.(18) ایران به استخراج معدن در نیجر علاقه مند است و به نظر می رسد دروازه‌های نیجر برای آن باز است. دولت نظامی نیجر مجوزهای استخراج اورانیوم را برای شرکت‌های غربی لغو کرده و درخواست‌هایی را از روسیه، چین و ایران دریافت کرده و شایعاتی مبنی بر اینکه این کشور فعالانه در جست‌وجوی مجوز است، منتشر شده است.(19)

ذخایر جدید نیجر ذخایر عظیم Imouraren  را شامل می شود که تخمین زده می‌شود حاوی 200هزار تن اورانیوم باشد که علاقه ایران به خرید معدن را برای غربی‌ها نگران‌کننده‌تر می‌کند. ترکیه همچنین به دنبال اورانیوم از این کشور بوده است.(20)

اگر ایران مجوز استخراج یک پنجم ذخایر، یعنی دریافت 40هزار تن اورانیوم را دریافت کند، می‌تواند برای چهل سال اورانیوم کافی برای سوخت پنج رآکتور هسته‌ای داشته باشد، با این حال، بعید است که نیجر چنین کسر بزرگی را به یک خریدار واگذار کند. علاوه بر این، این محاسبات تلفات در فرآیندها و این واقعیت را نادیده می گیرد که ایران به هیچ وجه ظرفیت تبدیل و غنی سازی اورانیوم مورد نیاز برای استفاده از این مقدار اورانیوم طبیعی را ندارد. در ازای اورانیوم، نیجر تسلیحات ایرانی از جمله موشک‌های دفاع هوایی و پهپادهای تاکتیکی را دریافت خواهد کرد. 

این اولین بار نیست که ایران برای دستیابی به اورانیوم برای برنامه هسته ای خود به آفریقا روی آورده است. ایران برای اولین بار در اواسط دهه 1970 و همزمان با شروع برنامه خود، 450 تن اورانیوم از آفریقای جنوبی خریداری کرد.(21)

تأثیر بر روابط بین‌المللی

همکاری‌های هسته‌ای ایران با سودان و دیگر کشورهای آفریقایی نگرانی کشورهای غربی و همپیمانان منطقه‌ای ایران را باعث شده است. این موضوع می‌تواند به تشدید تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران و افزایش تنش‌های منطقه‌ای منجر شود. ایالات متحده به دنبال جلوگیری از دستیابی ایران به تسلیحات هسته ای و مهار نفوذ در منطقه بوده است. با این حال، نزدیک شدن ایران و سودان می تواند این اهداف را پیچیده کند و خطرات رویارویی را افزایش دهد.

از منظر منطقه ای، عربستان سعودی و شرکای آن مانند امارات متحده عربی، بحرین و اسرائیل برای مقابله با ایران و ارتقای منافع خود ائتلافی تشکیل داده اند. آنها همچنین در یمن، سوریه، عراق و لیبی مداخله نظامی کرده اند تا از نیروهای نیابتی و متحدان خود حمایت کنند. عربستان سعودی همچنین کمک اقتصادی و نظامی به سودان و دیگر کشورهای آفریقایی مانند جیبوتی و سومالی در ازای قطع روابط با ایران را پیشنهاد داده بود. پیش از این، سودان از سال 2015 به ائتلاف تحت رهبری عربستان سعودی که علیه شورشیان حوثی مورد حمایت ایران در یمن می‌جنگد، کمک کرده، اما مشارکت آن برای مردم سودان بحث‌برانگیز و پرهزینه بوده است.

کاهش تنش بین ریاض و تهران به ایران امکان داد تا روابط خود را با برخی از کشورهای عربی تحت رهبری سنی که قبلاً با عربستان سعودی علیه ایران همسو بودند، مانند سودان، عمان، عراق و قطر احیا کند. همچنین نفوذ امارات و مصر در سودان را که از زمان سرنگونی عمر البشیر در سال 2019 از دولت انتقالی تحت رهبری نظامی حمایت می‌کنند، به چالش می‌کشد. امارات و مصر نسبت به حضور ایران در دریای سرخ و شاخ آفریقا محتاط بوده‌اند و به دنبال محدود کردن دسترسی ایران به بنادر و مسیرهای تجاری در منطقه بوده‌اند. نزدیکی سودان و ایران می تواند تلاش های آنها را تضعیف و رقابت بیشتری برای منابع و نفوذ در سودان ایجاد کند.(22) 

روسیه دسترسی ایران را به فناوری‌های خاصی از جمله در بخش هسته‌ای و همچنین همکاری در زمینه انرژی و پروژه‌های زیربنایی فراهم کرده است.(23) مسکو از برنامه هسته ای تهران در مجامع بین المللی دفاع و آن را صلح آمیز معرفی می‌کند و به حمایت از حق ایران برای توسعه انرژی هسته ای ادامه می دهد. آمریکا و بریتانیا این نگرانی را مطرح کرده‌اند که روسیه اسرار هسته‌ای را با ایران در میان گذاشته است در ازای اینکه تهران موشک‌های بالستیک را برای بمباران اوکراین به مسکو بدهد.(24)

چشم‌انداز

خاورمیانه عرصه رقابت و همکاری بین قدرت‌های مختلف منطقه‌ای و خارجی است. نزدیکی سودان و ایران تغییراتی را در سیاست خاورمیانه به ارمغان آورده است که می‌تواند توازن قدرت و منافع را در میان این بازیگران تغییر دهد و فرصت‌ها یا چالش‌های جدیدی برای گفت‌وگو و مشارکت ایجاد کند. یک پیروزی نظامی برای SAF، به ویژه پیروزی با حمایت تسلیحات ایران، تقریباً به طور قطع نفوذ ایران بر سیاست نظامی و خارجی سودان را تقویت خواهد کرد. در بهترین سناریو، سودان به عنوان یک متحد قابل اعتماد ایران عمل خواهد کرد و سیاست خارجی خود را برای پیشبرد منافع تهران هماهنگ می‌کند.

References
1.https://ras-nsa.ca/the-ins-and-outs-of-the-rapprochement-between-iran-and-sudan/
2.https://www.nytimes.com/2024/12/08/world/middleeast/irans-syria-axis-of-resistance.html  
3.https://ras-nsa.ca/the-ins-and-outs-of-the-rapprochement-between-iran-and-sudan/
4.https://bruinpoliticalreview.org/articles?post-slug=how-iran-is-reshaping-the-sudanese-civil-war
5.https://www.habtoorresearch.com/ar/programmes/%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%81%D9%88%D8%B0-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A-%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%88%D8%AF%D8%A7%D9%86/
6.https://www.independentarabia.com/node/541591/%D8%B3%D9%8A%D8%A7%D8%B3%D8%A9/%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%B1/%D9%87%D9%84-%D8%AA%D8%AF%D8%AE%D9%84-%D8%A5%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B7%D8%B1%D9%81%D8%A7-%D9%81%D9%8A-%D8%AD%D8%B1%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%88%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%9F
7.https://moderndiplomacy.eu/2023/09/19/iran-and-sudans-rapprochement-in-2023-new-changes-in-the-regional-geopolitics-of-the-middle-east/
8.https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/curbing-outside-intervention-sudan-war
9.https://www.theguardian.com/global-development/2024/mar/22/What-Caused-the-civil-war-in-Sudan-and-Has-With-With-With-I-West-West-Worlds-Worst-Humanitarian-crises; 
10.https://www.semafor.com/article/02/29/2024/iran-sending-attack-drones-to-sudans-military
11.https://thesoufancenter.org/intelbrief-2024-april-1/
12.https://ras-nsa.ca/the-ins-and-outs-of-the-rapprochement-between-iran-and-sudan/
13.https://www.bic-rhr.com/research/new-old-player-town-sudan-iran-reconciliation-and-its-regional-implications
14.https://www.middleeasteye.net/news/sudan-crisis-SAF-army-future.
 15.https://www.fpri.org/article/2024/07/how-sudans-wars-of-succession-shape-the-current-conflict.
16.https://bic-rhr.com/research/new-old-player-town-sudan-iran-reconciliation-and-its-regional-implications.
17.https://www.criticalthreats.org/analysis/africa-file-special-edition-external-meddling-for-the-red-sea-exacerbates-conflicts-in-the-horn
18.https://isis-online.org/isis-reports/detail/new-indications-for-irans-lack-of-domestic-uranium-resources-for-nuclear-po/
19.https://nationalsecuritynews.com/2024/06/irans-bid-for-nigerien-uranium-mining.nuclears-triggers
 20.https://northafricapost.com/78916-turkey-seeks-uranium-supplies-from-niger.html.
 21.https://isis-online.org/isis-reports/detail/new-indications-for-irans-lack-of-domestic-uranium-resources-for-nuclear-po/
22.https://moderndiplomacy.eu/2023/09/19/iran-and-sudans-rapprochement-in-2023-new-changes-in-the-regional-geopolitics-of-the-middle-east/
23. https://www.swissinfo.ch/eng/business/russia-and-iran-under-sanctions-daily-iaaa-614-48-f .
 24. https://www.theguardian.com/politics/2024/sep/14/alarm-in-uk-and-us-over-possible-iran-russia-nuclear ;