نفوذ روزافزون ایران در قاره آفریقا در برابر دیدگان خیره امریکا

دیپلماسی ایرانی: در بحث بر سر رقابت قدرت های بزرگ در آفریقا، یک معادله نادیده گرفته می شود: ایران. موضوعی که توسط دولت های اخیر ایالات متحده آمریکا نادیده گرفته شده است، نفوذ فزاینده ایران در قاره آفریقاست که نیاز به فرموله کردن رویکرد کارآمدی است که آزادی عمل ایران در این قاره را محدود کند.

ایران به آفریقا به عنوان یک «میدان نبرد» نفوذ، قدرت و قلمرو علیه عربستان سعودی می نگرد و همچنین در پی مقابله با نفوذ غرب و بویژه ایالات متحده آمریکا در آفریقاست و با عناصری همکاری می کند که مخالف استعمار هستند و پیگیری یک مسیر مستقل تر خارج از نفوذ استعمارگرهای غربی هستند.

از این گذشته ایران در تلاش است تا شبکه جهانی سازمان های مذهبی و فرهنگی خود، از جمله دانشگاه ها و خیریه ها، را ایجاد کند تا نفوذ خود بر اقلیت های شیعه در آفریقا را افزایش دهد و آنها را برای حمایت سیاسی، جمع آوری کمک و حتی استخدام در فعالیت های نظامی احتمالی خود، به کار گیرد. 

علاوه بر علائق سنتی ایران به آفریقا، چندین زمینه تازه هم پدید آمده که ضروری است در چارچوب درک نفوذ و تحکیم منافع ایران در آفریقا مورد توجه و ارزیابی قرار گیرد. نخستین و مهمترین آنها، کارزاری است که تهران علیه آن دسته از کشورهای متحد آمریکا به راه انداخته است که جسارت عادی سازی روابط با اسرائیل را داشته اند؛ یکی از این کشورها سودان است.

ایران علاوه بر ایجاد شبکه گسترده سلاح در شاخ آفریقا، که به تهران امکان ارسال جنگ افزار به کشورهای این قاره را می دهد، ظاهرا در حال برنامه ریزی برای افزایش چشمگیر فروش پهپاد به کشورهای آفریقایی است. شواهد این طرح را می توان در دخالت ایران در جنگ داخلی اتیوپی و فروش مهاجر۶ به ارتش این کشور دید. موضوعی که بر کسی پنهان نیست و کارامدی آن برای دولت اتیوپی بسیار جذاب از کار درآمد.

در نگاه به آینده، آفریقا همچنان هدف جذابی برای سیاست ایران محسوب می شود. آمریکا در نبود یک برنامه به دقت اندیشیده شده، از توان چندانی برای بیرون راندن تهران از آفریقا و جلوگیری از هماهنگ شدنش با چین و روسیه برخوردار نخواهد بود. بنابرابن چنانچه دولت جو بایدن به فکر مقابله با نفوذ ایران است باید برای نفوذ این کشور در آفریقا نیز برنامه ای بیندیشد.

منبع: شورای آتلانتیک / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11