اردن در میان ایران و سوریه، اسرائیل و امریکا

دیپلماسی ایرانی: ارتش اردن برای چندین دهه به عنوان لژیون عرب شناخته می شد و عموماً توسط ژنرال های انگلیسی اداره می شد اما امروزه آمریکایی‌ها بیشتری کمک را به این ارتش می‌کنند. با این وجود، ارتش اردن، ارتش با ثباتی است که در کشور کودتا نمی‌کند و همیشه هدف اعلام شده خود، یعنی حفاظت از رژیم هاشمی را با موفقیت دنبال می‌کند. 

اسرائیل نقش مهمی در تصمیم آمریکا برای کمک به اردنی ها دارد. در اوایل سال 1958، اسرائیل سیاست جدیدی تدوین کرد که تا به امروز پابرجاست. براساس این سیاست، امنیت اسرائیل با تمامیت ارضی اردن باید به عنوان سپر دفاعی اسرائیل گره خورده است. آمریکایی ها با حمایت اسرائیل برای تقویت دولت اردن به شرط عدم استقرار در کرانه باختری به فروش تانک، هواپیما و سایر تجهیزات به اردن اقدام کردند. همچنین افسران ارتش اردن نیز در کالج های نظامی در ایالات متحده و بریتانیا آموزش می بینند. اردن نیز مانند اسرائیل متحد ایالات‌متحده است که عضو ناتو نیست و رابطه آن با ایالات متحده از اهمیت نظامی مهمی برخوردار است. 

پروفسور اسحاق توضیح داد که این کشور پس از اسرائیل بزرگترین کمک نظامی را از ایالات متحده دریافت می کند، یک میلیارد و 400 میلیون دلار، بیشتر از آنچه مصر دریافت کرده است. او گفت: «چند سال پیش، توافقی محرمانه بین اردن و ایالات متحده امضا شد که به ارتش آمریکا اجازه دسترسی آزاد به 12 پایگاه نظامی اصلی در این کشور را می داد. این قرارداد با دستور ویژه شاه امضا شد، بدون اینکه اطلاعاتی برای تصویب به مجلس ارسال شود و فقط به نخست وزیر ابلاغ شد.» 

اردن از وضعیت اقتصادی خوبی برخوردار نیست، اما با وجود این، دولت بودجه دفاعی سال 2024 را برای مقابله با چالش های جدید افزایش داده است. بر اساس گزارشی در الجزیره از آغاز سال، پارلمان اردن بودجه ای را تصویب کرد که از نظر هزینه های نظامی بزرگترین بودجه در تاریخ محسوب می شود. با وجود بودجه هنگفت، قدرت نظامی اردن در رتبه 80 از 145 کشور قرار دارد. 

بر اساس اطلاعات سیا، در حال حاضر حدود 100 هزارپرسنل در ارتش اردن خدمت می‌کنند. نیروی هوایی حدود 50 جت جنگنده ساخت آمریکا و ده ها هلیکوپتر تهاجمی را در اختیار دارد، نیروی دریایی از خودروهای شناسایی سریع مجهز به سلاح و موشک برای نظارت بر خط ساحلی اردن در خلیج عقبه استفاده می کند. 

سازمان اطلاعات آمریکا اعلام کرد که اردن میزبان یک مرکز آموزشی بین المللی برای عملیات ویژه است. زنجیره فرماندهان ارشد ارتش کاملاً محدود است. این افراد از حدود حدود 50 خانواده کلیدی انتخاب می‌شوند. 

هر سرباز هر چقدر هم که خوب باشد، حتی اگر اردنی باشد، اگر جزو آن خانواده‌ها نباشد، به فرماندهی ارشد نمی رسد. 

یکی از یگان های ویژه ای که در دهه گذشته در ارتش اردن به وجود آمد، یگان مبارزه با تروریسم است. این یگان توسط آمریکایی ها آموزش می‌بیند. اردن از نظر امنیتی کشوری نسبتاً باثبات است، به طور نسبی مکانیسم های اطلاعاتی خوبی دارد، همکاری هایی نیز با مکانیسم‌های امنیتی غربی دارد. 

پروفسور اسحاق خاطرنشان کرد:«در مقایسه با ارتش های دیگر در منطقه ما، ارتش اردن تنها ارتشی است در منطقه که کودتای نظامی نداشته است. یکی از دلایل این امر ارتباط نزدیک خاندان سلطنتی اردن و ارتش است. پادشاه فرمانده نیروهای مسلح اردن است. شاهزاده سلما، دختر پادشاه نیز آموزش نظامی دیده است. شاهزاده خانم 23 ساله خلبان نیروی هوایی اردن است و در خلال جنگ شمشیرهای آهنین در نوار غزه در پرتاب کمک های بشردوستانه به غزه شرکت داشت.» او افزود:« اگرچه در سال های اولیه ارتش اردن دشمنی سرسخت برای اسرائیل بوده، اما بین اسرائیل و اردن همکاری امنیتی و نظامی دیرینه ای وجود دارد. حتی در دوره کنونی که مقامات ارشد اردن کشور علیه اسرائیل صحبت می کنند و بخشی از مردم در مقابل سفارت خالی اسرائیل در امان تظاهرات می کنند، همکاری امنیتی بین ما آسیبی ندیده است. در کنار تحولات اخیر در منطقه، دو کشور دارای منافع مشترک امنیتی قوی و روابط عمیقی هستند که به سال‌ها قبل برمی‌گردد. یکی از اقدامات قابل مشاهده، جنگ با تروریسم جهانی است و بهترین نمونه آن مقابله با تهدید داعش علیه اردن است. اسرائیل حتی قبل از توافق عادی سازی اردن با ما همکاری داشته است. بر اساس توافق مبارزه با تروریسم، یک ستاد که شامل نمایندگانی از ارتش های عربی و غربی از جمله اسرائیل است، در امان وجود دارد. این ستاد، گواه ائتلاف راهبردی است که بین کشورها وجود دارد، حتی اگر توافقنامه صلحی بین آن‌ها وجود نداشته باشد.» 

پروفسور اسحاق تاکید کرد که به لطف همکاری استراتژیک بین دو کشور، اعتماد بین پادشاه اردن و دولت اسرائیل در سطح نظامی – امنیتی وجود دارد. مرز با اسرائیل مهم‌ترین منطقه ای نیست که ارتش اردن با آن سروکار دارد، بلکه مرز با سوریه و به ویژه قاچاق مواد مخدر در این منطقه نیز حائز اهمیت است. هدف از قاچاق اسلحه در مرز اردن و سوریه  نه تنها برای قاچاق اسلحه به یهودیه و شمرون بلکه برای تضعیف ثبات سیاسی اردن نیز بوده است. هدف سوری ها همچنان از بین بردن رژیم هاشمی است. 

اردن با عراق نیز در مرز مشکل دارد. گروه های مسلح شیعه طرفدار ایران که در تیراندازی و پرتاب هواپیماهای بدون سرنشین به سمت اسرائیل شرکت می‌کنند و مسئول حملات به پایگاه‌های آمریکایی در منطقه هستند، اردنی‌ها را تشویق و تهدید به همکاری  می‌کنند. 

همچنین ایرانی ها اردن را کشوری می دانند که باید هلال شیعی را تکمیل کند. در شب حمله ایران به اسرائیل، اردن بین دو طرف قرار گرفت. ده‌ها پهپاد توسط اردنی‌ها رهگیری شد مقامات اردنی مدعی شدند که رهگیری‌ها برای اهداف دفاعی و حفظ حاکمیت اردن بوده است. آن‌ها می‌گویند: «ما نه مدافع اسرائیل هستیم و نه عروسک خیمه شب بازی در بازی خطرناک ایران.»

منبع: وای نت / تحریریه دیپلماسی ایرانی/۱۱