استفاده از دیپلماسی نظامی مهمترین گزینه برای پاسخ به اسرائیل

نویسنده: دکتر افسانه خسروی، استاد دانشگاه آزاد اصفهان 

دیپلماسی ایرانی: حقوق بین الملل بستر ایجاد قوانین بین المللی برای حفظ صلح و امنیت بین الملل را ایجاد کرده که با پذیرش کنواسیون های بین الملل و معاهدات همه جانبه بین المللی مانع از بروز هرج و مرج شود. حال نمی توان بر اساس منافع و ابزار قدرت قواعد بین المللی را به صورت گزینشی رعایت کنیم. اگر قرار است دنیا بر اساس هرج و مرج اداره شود پس قواعد بین المللی جایگاهی ندارد! این اطمینان برای همه کشورها و تمام دولت ها ایجاد شده است که از طریق  روابط دیپلماتیک می توان به گسترش ارتباطات سیاسی و اقتصادی و... خود با یکدیگر بپردازند! بر این مبنا توسعه این گونه روابط عامل موثری در جهت ایجاد صلح میان کشورهاست.  

بر این اساس از زمانی که حقوق بین الملل در کنار سیاست بین الملل ظهور کرد برای حفظ و صیانت از تمامیت جانی و مالی اماکن دیپلماتیک و ماموران دیپلماتیک تاکید کرده اند و مسئولیت نقض آن بر عهده کشور خاطی بوده، که مهمترین سند بین المللی تدوین شده در این خصوص کنوانسیون 1961 وین است که بخشی از آن اختصاص به مصونیت دیپلماتیک دارد. 

سوال این است در چنین شرایطی پاسخ به نقض فاحش کنواسیون های حقوق بین الملل و‌ حمله به اماکن دیپلماتیک باید از منظر حقوق بین الملل باشد یا از منظر سیاست بین الملل بر مبنای قدرت؟! 

نمی توان در نظام بین الملل بر مبنای گزینشی قواعد حقوقی را انتخاب کنیم و بر اساس منافع قدرت قواعد حقوق بین الملل دل بخواهی حذف شود! حمله به کنسولگری ایران در دمشق نشان می دهد که حقوق بین الملل ناکارمد و ضمانت اجرایی  کافی ندارد و صرفا روابط بین دولت ها که بر اساس منافع و قدرت تعریف می شود می تواند عامل اصلی بقای دولت ها  باشد . بر این مبنا ارتقای قدرت در همه ابعاد و وجوه آن از جمله ملزومات مهم هر کشوری محسوب می شود. 

در همین راستا دارا بودن توان نظامی قدرتمند همواره و در همه حال یکی از منابع اصلی قدرت به شمار می رود. در واقع قدرت نظامی، شرط اساسی بقای دولت نه تنها در جنگ بلکه در زمان صلح است و آن را قادر می سازد تا سیاست های بازدارندگی مؤثری را دنبال کند و به توانایی های لازم برای برقراری اتحادهای مؤثر دست یابد. ابزار نظامی حتی زمینه اطمینان و ثبات را برای دیپلماسی فراهم می آورد. 

«مذاکره از موضع قدرت» قاعده و ضابطه دقیقی است و بی پشتوانه قدرت نظامی هیچ دولتی اگر مورد فشارهای غیرقابل مقاومت و تهدیدها قرار بگیرد، نمی تواند از دادن امتیازهای زیانبار به منافع خویش، خودداری کند. 

به نظر می رسد مهمترین گزینه در حمله به کنسولگری ایران در دمشق دیپلماسی نظامی است بر این اساس ما با مفهوم متناقضی مانند دیپلماسی در کنار مفهوم  نظامی گری روبه رو‌ هستیم!

مهمترین مولفه دیپلماسی نظامی و کارکرد اصلی دیپلماسی نظامی فعالیت های استراتژیک را شامل می شود. شرایط کنونی نشان می دهد بسیاری از دولت ها، در نظام بین الملل دیپلماسی نظامی را به عنوان ابزار سیاست خارجی مورد استفاده قرار می دهند. تجربه تاریخی نشان داده است که ایالات متحده امریکا، چین و هند به همراه انگلیس، فرانسه، استرالیا و ناتو از پیشگامان این حوزه هستند.

در واقع دیپلماسی نطامی تلاش می کند که با ابزارهای متنوع و متکثر نظامی قابلیت قدرت اقناع اقدامات استراتژیک خود  در سطح، افکار داخلی، جهانی و متحدان بین المللی را داشته باشد. 

دیپلماسی نظامی، شاخه ای از دیپلماسی است که در ارتباط مستقیم با فعالیت های نظامی هر کشور است، به عبارت دیگر دیپلماسی نظامی شیوه نوینی از ارائه توان نظامی برای دستیابی به مقاصد صلح آمیز، افزایش توان بازدارندگی و اجتناب از رویارویی مستقیم است. 

اقبال نیروی نظامی به استفاده از دیپلماسی در دهه های اخیر با شتاب بیشتری در حال افزایش است. در دیپلماسی نطامی کارمد به نظر می رسد سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران به محاسبه سود و ‌ضرر می پردازد از این رو اقدام متقابل را بر اساس استراتژی نظامی پیش می برد.