مدل چینی برای بحران اوکراین

دیپلماسی ایرانی: جمهوری خلق چین به عنوان بازیگری مهم در عرصه‌ سیاست خارجی در تلاش است تا نقش آفرینی گسترده‌ای در تحولات بین‌المللی داشته باشد. این کشور ضمن تلاش فزاینده برای توسعه‌ نفوذ اقتصادی و سیاسی خود در جهان همواره سعی دارد تا به عنوان کشوری با ایده‌هایی معقول در سیاست خارجی شناخته شود. بحران اوکراین در حال حاضر جزء بزرگ‌ترین مسائل سیاسی در جهان است و کشورهای مختلف سعی دارند با ابزارهای گوناگون نقش آفرینی موثری در آن داشته باشند و کشور چین نیز تلاش دارد از این میدان به منظور بستری برای شکل دادن به فرصت‌های مختلف برای منافع ملی خویش بهره جوید. پیشنهاد این کشور در خصوص استفاده از راهکارهای سیاسی برای حل بحران اوکراین شاید جدی ترین اقدام به منظور ارائه راهکار برای نزاعی باشد که دو قدرت بزرگ نظیر روسیه و آمریکا در طرفین آن صف آرایی کرده اند و در این میان تاکید چین به عنوان یکی قدرت‌های بزرگ جهانی بر استفاده از راهکارهای سیاسی برای کنترل این بحران و ارائه پیشنهاد‌ها در این زمینه امری بسیار مهم ارزیابی می‌شود. متن حاضر ترجمه‌ مستقیم از چینی به فارسی سندی است که از سوی چین به منظور یافتن راهکاری برای حل بحران اوکراین منتشر شده است.  

1. محترم دانستن حقوق حاکمیت همه کشورها

قوانین بین المللی به رسمیت شناخته شده مانند اصول منشور ملل متحد و اهداف آن، باید به صورت جدی رعایت شوند و همچنین، حق حاکمیت، استقلال و تمامیت ارضی همه کشورها به طرز موثری تضمین یابند. همه کشورها، صرف نظر از وسعت، قدرت یا ثروتشان به طور مشابه با یکدیگر برابرند. (در همین راستا) همه کشورها باید با کمک یکدیگر از استانداردهای اساسی حاکم بر روابط بین الملل حمایت کنند و حافظ برابری و عدالت بین المللی باشند.

2. کنارگذاشتن تفکراتی که سمت و سوی جنگ سرد دارند

نمی توان به بهای فراهم کردن امنیت یک کشور، امنیت کشور دیگری را به مخاطره انداخت؛ امنیت منطقه ای را نیز نمی توان با تقویت یا حتی گسترش بلوک های نظامی تضمین کرد. منافع و ملاحظات امنیتی مستدل و منطقی هر کشور باید با راهکارهای مناسبی مواجه شود و مورد توجه قرار بگیرد.

مسائل پیچیده، راه حل های ساده ندارند؛ به همین علت، ما باید بر دیدگاه «امنیت مشترک، همه جانبه و مستمر» که از طریق همکاری به دست می آید، اصرار ورزیم؛ بر نظم و امنیت طولانی مدت جهانی متمرکز شویم، یک ساختار امنیتی متوازن، موثر و متداوم را برای اروپا ترویج کنیم، با ساختن ستون های امنیت کشور خود بر پایه های ناامنی کشورهای دیگر مخالفت ورزیم، از نفاق و تفرقه انگیزی ممانعت کنیم و حافظ صلح و ثبات در منطقه اوراسیا باشیم.

3. آتش بس!

جنگ و نزاع هیچ برنده ای ندارد. همه طرف ها باید عقلانیت و خویشتنداری را رعایت کنند، هیزم به آتش جنگ نریزند، تضادهای موجود را تشدید نکنند، از وخامت بیشتر و یا حتی از کنترل خارج شدن بحران اوکراین جلوگیری کنند، از دیدار روسیه و اوکراین با یکدیگر و گفت و گوی متقابل و بی واسطه این دو کشور حمایت کنند و در جهت تنش¬زدایی تدریجی و آرام سازی اوضاع تلاش کنند و در نهایت به یک آتش بس همه جانبه برسند.

4. آغاز مذاکرات صلح

گفت و گوی متقابل و مذاکره، تنها راه کار ممکن برای حل بحران اوکراین است. تمام تلاش هایی که به نفع حل کردن این بحران به صورت مسالمت آمیز هستند، باید تشویق و حمایت شوند. جامعه بین المللی نیز باید پایبند سمت و سوی صحیح پیش برد گفت‌وگوها و پافشاری بر صلح و سازش باشد و به طرف های درگیری کمک کند تا درهای راه حل های سیاسی بر این بحران باز شوند و زمینه را برای از سرگیری مذاکرات فراهم کنند. چین نیز مایل است به ایفای نقش سازنده در زمینه های ذکرشده ادامه دهد.

5. رسیدگی به بحران‌های انسانی 

همه اقداماتی که در راستای کاهش بحران های بشریت هستند، باید از تشویق و حمایت برخوردار شوند. اقدامات بشردوستانه باید استانداردها و اصول بی طرفی و عدالت را رعایت کرده، همچنین باید از سیاسی کردن مسائل بشردوستانه جلوگیری شود. 

امنیت غیرنظامیان باید تضمین شود، (در این راستا) باید کریدورهایی بشردوستانه به منظور تخلیه  غیرنظامیان از مناطق جنگی ایجاد کرد. همچنین باید کمک‌های بشردوستانه به مناطق مربوطه افزایش یابد، شرایط بشردوستانه بهبود پیدا کند، از دسترسی سریع، ایمن و بدون مانع اقدامات بشردوستانه حمایت شود و  از رخ دادن بحران‌های انسانی در مقیاس های بزرگ تر ممانعت به عمل آید.

6. حفاظت از غیرنظامیان و اسیران جنگی

طرف‌های درگیر باید قوانین بشردوستانه بین‌المللی را با جدیت تمام رعایت کنند، از حمله به غیرنظامیان و تأسیسات غیرنظامی خودداری کنند، از زنان، کودکان و سایر قربانیان درگیری محافظت کنند و به حقوق اولیه¬ اسیران جنگی احترام بگذارند. چین نیز از تبادل اسیران جنگی بین روسیه و اوکراین حمایت می¬کند؛ همه¬ طرف¬های درگیری باید شرایط مساعدتری را به منظور تحقق این امر ایجاد کنند.

7. حفظ امنیت نیروگاه هسته ای

باید با حمله نظامی به نیروگاه های هسته ای و سایر تاسیسات هسته ای صلح آمیز مخالفت شود. ما از همه طرف‌های درگیر می‌خواهیم که به کنوانسیون‌های ایمنی هسته‌ای و سایر قوانین بین‌المللی پایبند باشند و قاطعانه از حوادث هسته‌ای ساخته دست بشر اجتناب کنند. باید از نقش سازنده آژانس بین المللی انرژی اتمی در ارتقای ایمنی و امنیت تاسیسات هسته ای صلح آمیز حمایت کرد.

8. کاهش ریسک استراتژیک

نباید از سلاح هسته ای استفاده کرد و شایسته نیست که جنگ هسته ای آغاز شود. باید با استفاده یا تهدید به استفاده از سلاح های هسته ای مخالفت ورزید. باید از گسترش سلاح ها و بحران های هسته ای جلوگیری کرد. ما با توسعه و استفاده از سلاح های بیولوژیکی و شیمیایی توسط هرکشوری و تحت هرشرایطی مخالفیم.

9. تضمین حمل و نقل مواد غذایی

همه طرف های دیگر باید توافقنامه¬ حمل و نقل غلات در دریای سیاه را که توسط روسیه، ترکیه، اوکراین و سازمان ملل امضا شده است؛ به طور متعادل، جامع و موثر اجرا کنند و حامی سازمان ملل در ایفای این نقش مهم در زمینه های ذکرشده باشند. «ابتکار همکاری امنیت غذایی بین المللی» که از سمت چین پیشنهاد شده، برای حل مشکل بحران جهانی غذا یک راه حل و برنامه عملی و مناسب است.

10. توقف تحریم های یک جانبه و نابرابر

تحریم های یک جانبه و فشارهای بی حد و اندازه نه تنها نمی تواند مشکلی را حل کند، بلکه مشکلات جدیدی را نیز ایجاد خواهد کرد. ما با هرگونه تحریم یک جانبه که توسط شورای امنیت مجاز شناخته نشده، مخالفت می کنیم. کشورهای مربوطه باید از سوء استفاده از تحریم های یک جانبه و «تبعیض» علیه سایر کشورها دست بردارند و در کاهش بحران اوکراین نقش داشته باشند و شرایطی را برای کشورهای در حال توسعه ایجاد کنند تا اقتصاد خود را توسعه دهند و معیشت مردم را بهبود بخشند.

11. اطمینان از ثبات زنجیره صنعتی و زنجیره تامین

همه کشورها باید به طور جدی از نظام اقتصادی موجود جهانی حمایت و پشتیبانی کنند و با سیاسی‌کردن، ابزاری‌کردن و نظامی کردن اقتصاد جهانی مخالفت کنند. ما باید مشترکا و با همکاری یکدیگر اثرات سرریزشده بحران را کاهش دهیم و از مختل شدن همکاری های بین المللی در زمینه های انرژی، مالی، تجارت غلات، حمل و نقل و همچنین سایر همکاری ها و آسیب رساندن به بهبود اقتصاد جهانی جلوگیری کنیم.

12. تشویق به اجراکردن عملیات بازسازی پس از جنگ 

جامعه بین المللی باید اقداماتی را برای حمایت از بازسازی پس از جنگ در مناطق درگیری اتخاذ کند. چین نیز مایل به ارائه کمک و ایفای نقش سازنده در این زمینه است.

منبع: اف ام پی آر سی (چین) / ترجمه از چینی به فارسی: شقایق اسدپور، عضو گروه چین در دپارتمان سیاست‌پژوهی‌ راه اندیشکده مطالعات جهان معاصر.