علاوه بر ریال ایران، پول های ملی کشورهای دیگر خاورمیانه هم در حال سقوط است

نویسنده: دینا کامل

دیپلماسی ایرانی: ترکیبی از عوامل کلان اقتصادی و ژئوپلیتیکی موجب لطمه دیدن چندین ارز ملی در خاورمیانه شده و تاثیرات بدی بر اقتصاد کشورهای آنها داشته است.

ارزهای موجود در منطقه تحت فشار قرار دارند و این نشان‌دهنده نگرانی‌ها در مورد آسیب‌پذیری‌های فرامرزی کشورهای مربوطه، چشم‌انداز ضعیف اقتصادی و ظرفیت سیاسی و مالی محدود دولت‌ها برای مدیریت بحران‌هاست.

فشارها بر منابع مالی خارجی شامل کاهش درآمدهای صادراتی بخش تولید، کاهش شدید درآمدهای صادراتی کالاهای غیرنفتی و درآمدهای خدمات ناشی از گردشگری و کاهش ظرفیت ورود سرمایه گذاری مستقیم خارجی است.

اقتصادهای آسیب پذیر فشار شدید بر ذخایر خارجی خود را شاهد هستند و در همین حال، دولت ها اقداماتی را برای جلوگیری از این روند انجام می دهند، ولی هنوز پرسش های بسیاری در این مورد وجود دارد که آیا و چه زمانی این ارزها می توانند بهبود یابند. در اینجا نگاهی به برخی از این ارزها، چگونگی نحوه ورود آنها به این وضعیت و چشم انداز آنها می اندازیم.

پوند مصر به کاهش ارزش خود در برابر دلار ادامه می دهد و تحلیلگران کاهش ارزش بیشتری را پیش بینی می کنند، زیرا قاهره به دنبال برآورده کردن الزامات اصلی صندوق بین المللی پول به عنوان بخشی از توافق برای دریافت وام ۳ میلیارد دلاری است. کارگزاری نعیم در قاهره انتظار دارد که ارز ملی تا ۵ درصد دیگر کاهش یابد و به حدود ۲۸ پوند در برابر هر دلار آمریکا برسد. کارگزاری نعیم تخمین می زند که ارزش پوند در این دور اخیر حدود ۱۵ درصد کاهش یافته است. این کارگزاری می گوید: ما در واقع، این تازه ترین تحولات را حرکتی مثبت و جهت‌گیری درست برای اقتصاد و سرمایه‌گذار خارجی می‌ دانیم. به گفته این شرکت، اقداماتی مانند کاهش ارزش پول همچنین می تواند ۱۰ میلیارد دلار ورودی مستقیم خارجی را از صندوق بین المللی پول و منابع دیگری مانند سرمایه گذاری مستقیم از سوی اعضای شورای همکاری خلیج فارس را در ماه های آینده به دنبال داشته باشد.

کشور بحران زده لبنان با کاهش شدید ارزش پول خود دست و پنجه نرم می کند و دولت را واداشته است که ارزش پول خود را به ۳۸ هزار پوند در برابر هر دلار کاهش دهد. بانک دو لیبان، سفته بازی ارزی و قاچاق دلار آمریکا به خارج از لبنان را عامل این کاهش ارز ملی می داند. آمارهای دولتی نشان می دهد که  میانگین تورم در لبنان ۱۸۹.۴ درصد نسبت به مدت مشابه در سال گذشته افزایش یافته است و  انتظار می رود که لبنان در سال جاری پس از سودان دومین نرخ تورم بالا را در جهان داشته باشد. کشور لبنان گرفتار یک بحران اقتصادی است که بانک جهانی آن را به عنوان یکی از بدترین بحران‌های تاریخ معاصر توصیف کرده است. اقتصاد لبنان پس از عدم پرداخت حدود ۳۱ میلیارد دلار اوراق قرضه یورو در مارس ۲۰۲۰، با کاهش بیش از ۹۰ درصدی ارزش پول خود در برابر دلار  مواجه شد.

ارزش دینار عراق در برابر دلار آمریکا به دنبال اقدامات جدید بانک فدرال رزرو و تحریم چندین بانک عراقی طرف معامله با ایران به شدت کاهش یافته است. این اقدام به کمبود عرضه ارز در بازار عراق منجر شده و هر یک دلار آمریکا در بازار آزاد  معادل ۱۵۸۰دینار عراقی است. به گزارش خبرگزاری اینا، بانک مرکزی عراق علت کاهش نرخ ارز را به کارگیری سازو کارهایی برای محافظت از بخش بانکی، مشتریان و سامانه مالی خود عنوان کرده است.

ارزش شِکِل اسرائیل نیز در برابر دلار امریکا در سال ۲۰۲۲ حدود ۱۲ درصد کاهش یافت. با توجه به افزایش شدید تورم به ۵.۳ درصد در ماه نوامبر، هیچ نشانه‌ای از بهبود فوری مشاهده نمی شود.

لیر ترکیه در سال ۲۰۲۲ بیش از ۴۰ درصد از ارزش خود را در برابر دلار از دست داد که در مقایسه با کاهش ۷۷ درصدی آن در سال ۲۰۲۱ بهبود یافته است. تحلیلگران می گویند اکنون ارزش لیر در برابر دلار آمریکا در حال تثبیت است. دولت در تلاش است تا ارزش لیر را افزایش دهد. بانک مرکزی ترکیه همچنین در روز ۳۰ دسامبر اعلام کرد که قصد دارد تا شش ماه آینده سهم سپرده های لیری را به ۶۰ درصد از کل سپرده ها در سامانه بانکی کشور افزایش دهد.

ارزش ریال ایران در برابر دلار امریکا در روز ۲۸ دسامبر، به پایین ترین سطح خود یعنی ۴۴۰ هزار ریال رسید و تنها در یک ماه ۲۲ درصد کاهش یافت که باعث تغییر رئیس بانک مرکزی و تلاش برای جلوگیری از سقوط  پول ملی شد. ارزش ریال ایران از سال ۲۰۱۸ تا کنون  بیش از ده برابر کاهش یافته است. از جمله عواملی که به ارزش ریال ضربه می زند، تداوم ناآرامی های داخلی، ادامه انزوای این کشور در نتیجه روابط با روسیه و کم رنگ شدن امیدها برای احیای برجام است. سایت اقتصادی ایران اکو نوشته است به نظر می رسد که ارزش ریال در مسیر صعودی قرار دارد و بانک مرکزی همچنان می تواند از ریال حمایت کند.

منبع: نشنال نیوز / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11