دلایل بالقوه‌ای که لولا دا سیلوا را رئیس جمهور کرد

دیپلماسی ایرانی: لوئیز ایناسیو لولا دا سیلوا معروف به «لولا» در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری برزیل موفق شد تا به عنوان نامزد چپگرا با اختلاف کمتر از ۲ درصد آراء، ژائیر بولسونارو، رئیس جمهوری فعلی و رهبر راست افراطی را شکست دهد.

نتایج شمارش آرای انتخابات روز ۳۰ اکتبر (۸ آبان) حکایت از رقابت شانه به شانه لولا و بولسونارو داشت، اما در سه ساعت پایانی آرای لولا پیشی گرفت تا حامیان بولسونارو در پایتخت برزیل زانو بزنند و برای رخداد یک معجزه انتخاباتی دعا کنند. اما دیگر دیر شده بود و در نهایت نامزد محبوب چپ‌ها با اختلاف رایی که به ۲ درصد هم نرسید، کمی بیش از نیمی از آراء را به خود اختصاص داد و پیروز شد.

حامیان لولا از خوشحالی در سراسر کشور فریاد شادی سر دادند و در سائوپائولو موجی از پرچم‌های قرمز به راه افتاد. نوشیدنی‌های  یکی پس از دیگری به شکرانه این پیروزی باز شدند و آسمان شهر صحنه آتش‌بازی چپ‌های خوشحال شد.

بدین ترتیب، لولا که از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۱ سکان اداره برزیل را در اختیار داشت، پس از ۱۱ سال بار دیگر رئیس جمهوری منتخب مردم شد. اما او چگونه توانست بر رقیب راستگرای خود غلبه کند؟ 

1- ترس از دیکتاتوری نظامیان

در حالی که بسیاری از برزیلی‌ها لولا را به خاطر فسادی که در دو دولت قبلی او افشا شد هنوز نبخشیده‌اند، اما ترسی فراگیر در میان مردم وجود داشت که بولسونارو، از فرماندهان سابق ارتش، کشور را به سمت دیکتاتوری می‌برد. بولسونارو در دوره ریاست جمهوری خود، اعضای نیروهای مسلح برزیل را به سمت‌های کلیدی دولتی منصوب کرد. این اقدام او به استراتژی کارزار انتخاباتی لولا کمک کرد تا با شعار دفاع از نهادهای دموکراتیک نگاه‌های نگران برزیلی‌ها را به خود جلب کند.

2- اهمال‌کاری در خرید واکسن کرونا

بولسونارو در مدیریت همه‌گیری ویروس کرونا و بیماری کووید۱۹ که با تعلل در خرید واکسن، تمسخر علنی واکسیناسیون و اعمال محدودیت‌های اجتماعی همراه بود، مقصر اصلی کشته شدن نزدیک به ۷۰۰ هزار برزیلی شناخته می‌شود. عدم همدلی او با قربانیان بیماری کووید ۱۹ و مخالفت با قرنطینه‌های اعمال شده از سوی برخی فرمانداران، وجهه او را در سطح داخلی و بین‌المللی تخریب کرد.

3- ائتلاف فراگیر لولا

لولا همان‌طور که در دو پیروزی قبلی خود در انتخابات انجام داده بود، پایگاه رای خود را گسترش داد و با عبور از حلقه احزاب چپ به سمت جلب میانه‌روها و حتی برخی احزاب راستگرا حرکت کرد. او معاون خود یعنی جرالدو آلکمین را از میان رهبران راست میانه برگزید. آقای آلکمین شخصی بود که در انتخابات سال ۲۰۰۶ از لولا شکست خورده بود. همچنین فرناندو هنریکه کاردوسو، رئیس جمهوری سابق و از رهبران چپ میانه نیز به حمایت از لولا پرداخت.

4- نوستالژی کاهش فقر

رای منطقه شمال شرقی برزیل که متشکل از ۹ ایالت فقیر و دارای تنوع نژادی است، نقش مهمی در پیروزی لولا داشت. رای‌دهندگان این مناطق خاطرات خوبی از دوران ریاست جمهوری او داشتند، به ویژه این که فقر را به شدت کاهش داد و با اجرای برنامه‌های حمایت و تامین اجتماعی دسترسی آنها را به مراقبت‌های بهداشتی و آموزشی بهبود بخشید. آنها امیدوارند که پس از تحمل تبعات اقتصادی و اجتماعی همه‌گیری کرونا باز هم با مدیریت لولا شاهد روزهای خوبی باشند.

5- اثر روبرتو جفرسون

رابطه نزدیک بولسونارو با روبرتو جفرسون، نماینده سابق کنگره که یکشنبه گذشته، هنگامی که ماموران پلیس برای دستگیری او آمدند به سمت آنها شلیک کرد و نارنجک پرتاب کرد، موجب ریزش بخشی از آرای رئیس جمهوری فعلی برزیل شد. جفرسون افزون بر این که متهم به رهبری یک گروه شبه‌نظامی ضد دموکراسی است، اخیرا یک عضو زن دادگاه عالی این کشور را به صورت آنلاین تهدید کرده بود. هر چند بولسونارو به سرعت جفرسون را «گانگستر» خطاب کرد و از او تبری جست ولی رفتارهای دوست قدیمی او تاثیرش را بر شکست انتخاباتی او گذاشت.

6- توانایی سازش

لولا پس از ادای سوگند در سال آینده، باید با کنگره‌ای که تحت سلطه احزاب محافظه کار است، همکاری کند. حزب لیبرال بولسونارو ۹۹ کرسی‌ معادل یک پنجم آنها را در اختیار خواهد داشت. این فرضیه مطرح است که بسیاری از برزیلی‌ها پس از نمایش قدرتمند جناح راست در دور اول انتخابات، به این نتیجه رسیده‌اند که کشور برای ایجاد یک اکثریت کارآمد در کنگره نیازمند یک رئیس‌جمهوری آشتی‌جو است. لولا از نخستین باری که رئیس جمهوری برزیل شد، توانایی خود را برای مذاکره و ایجاد ائتلاف نشان داده است.

7- همسویی با مسیحیان انجیلی‌

یک سوم جمعیت برزیل یعنی بیش از ۶۵ میلیون نفر آنها مسیحی انجیلی هستند. در دور نخست انتخابات، نزدیک به ۷۰ درصد آنها به بولسونارو رای دادند. اما لولا روزهای پایانی تبلیغات خود را در دور دوم انتخابات، صرف تبلیغ میان انجیلی‌ها کرد. او نامه‌ای به مسیحیان نوشت و با افشای دروغ‌های مطرح شده از سوی بولسونارو علیه خود، قول داد که هرگز آزادی مذهبی را در برزیل محدود نکند. او همچنین اعلام کرد که موضوع به رسمیت شناختن حق سقط جنین برای زنان در اختیار کنگره است و او دخالتی در روند قانون‌گذاری نخواهد کرد. لولا در عین حال، از ترنس هراسی و دگرباش ستیزی بولسونارو تلویحا انتقاد کرد.

منبع: یورونیوز / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11