برداشت اشتباهی که از صحبت های ملک عبدالله شد

نویسنده: محمد ابورمان

دیپلماسی ایرانی: برخی رسانه‌های بین المللی و منطقه‌ای از جمله رسانه‌های اردنی پاسخ ملک عبدالله دوم را به پرسش مجری شبکه CNBC درباره اینکه آیا او برپایی ناتوی خاورمیانه را تایید می‌کند، اینگونه خلاصه کردند که اردن از تشکیل ائتلاف نظامی منطقه‌ای حمایت خواهد کرد. این خلاصه دقیق نیست و اظهارات و محاسبات پیچیده اردن را در قبال این افکار بازتاب نمی‌دهد.

بر سیاستمدارن پوشیده نیست که ایده ورای این طرح، مقابله با ایران از طریق تلفیق اسرائیل به عنوان یک قدرت نظامی با کشورهای عربی است. این مسئله دو نتیجه اصلی دارد: تثبیت طرح اسرائیل برای تضعیف اهمیت فلسطین و مرکزیت آن در منطقه و دوم تقویت صف بندی و دو دستگی در منطقه بر اساس مذهب است و این امر بسیار خطرناک است و شیعیان عرب و عراق و سوریه را رودرروی ناتوی عربی قرار می‌دهد. این اتفاق عرصه منطقه‌ای را پیچیده می‌کند و آن را به سمت لبه پرتگاه سوق می‌دهد.

تناقض در اینجاست که رابطه اردن - آمریکا در آستانه سفر بایدن به منطقه در سطح سیاسی ظاهرا در بهترین وضعیت خود قرار دارد. همچنین رابطه با عربستان در پی سفر ولی عهد عربستان به امان نیز همین گونه به نظر می‌رسد؛ اما درخصوص مبهم بودن رابطه با عربستان و  سفر بایدن به منطقه از نظر زمان بندی آن یعنی در سایه جنگ روسیه در اوکراین و خواسته‌اش برای معامله با عربستان و امارات، اردن نگرانی‌هایی واقعی دارد؛ چرا که باعث فعال شدن نقشه‌ها و دستور کار اسرائیل در راستای ائتلاف با کشورهای عربی و تمرکز رویارویی با ایران شده است.

درست است که اردن با خروج ترامپ از کاخ سفید و آمدن بایدن نفس راحتی کشید؛ اما بایدن اگرچه فشارها بر اردن به منظور پذیرش معامله قرن را کاهش داده؛ اما او هیچ دیدگاه یا طرحی برای حل و فصل مسالمت آمیز ندارد و از گام‌های ترامپ عقب ننشسته و به نظر می‌رسد این طرح تازه قدرتمندتر و پذیرفته تر نزد اسرائیلی‌ها و سایر متحدان عرب در منطقه است. این مسئله یعنی منافع ملی و حیاتی اردن در مرحله آتی در خطر است.

آمریکایی‌ها همواره به اردن یادآوری می‌کنند که این کشور پس از اسرائیل بیشترین کمک‌های اقتصادی و نظامی آمریکا را دریافت می‌کند. علاوه بر این توافق‌نامه نظامی که اخیراً بین دو کشور امضا شده است باعث می‌شود مسائل در سطح راهبردی در اوج تفاهم و در شرایط ایده آل به نظر برسد؛ اما لازم است به این عرصه از زاویه دید نخبگان سیاسی اردن نگاه شود؛ یعنی کسانی که عمیقا احساس می‌کنند نقش منطقه‌ای و جایگاه راهبردی اردن (در قضیه فلسطین) کاهش پیدا کرده و یک رویکرد آمریکایی-اسرائیلی-عربی برجسته شده است که امور را به سمت حل قضیه فلسطین به ضرر اردن پیش می‌برد.

در این راستا نگرانی بزرگ این است تحت فشار جنگ اوکراین و توقف مذاکرات با ایران سفر بایدن به منطقه بازگشتی به برخی از اجزای طرح ترامپ باشد.

منبع: العربی الجدید / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11