ایران و آمریکا، رسیدن دشوار به خط پایان توافق هسته‌ای

نویسنده: عقیل عباس

دیپلماسی ایرانی: به نظر می رسد بازی هشدار دادن های متقابل آمریکا و ایران در خصوص مسئولیت طرف مقابل در ناکامی در دستیابی به توافقی نهایی که برنامه هسته ای ایران را در برابر لغو تحریم های اقتصادی آمریکا متوقف کند، به پایان خود نزدیک می شود و هر طرف مرزی را که می تواند تا آنجا عقب نشینی کند مشخص کرده است. 

هرچند ایران با بی توجهی به هشدارهای مکرر آمریکا از ماه مارس در این خصوص که پنجره دستیابی به توافق به سرعت در حال بسته شدن است، عملا در جنگ تبلیغاتی پیروز شده است ولی تهران به خوبی می داند حاشیه مانور راهبردی اندکی در اختیار دارد و امضای توافق موجب می شود از بدتر شدن اوضاعش جلوگیری شود. تاکید حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران بر جدی بودن کشورش برای دستیابی به توافق، نشان می دهد ایران می داند که نباید فرصت را از دست بدهد. 

امیرعبداللهیان در کنفرانس مطبوعاتی اخیر با همتای روس خود گفت که قطار مذاکرات هسته ای به ایستگاه های دشوار رسیده است و این مذاکرات به پایان خود نزدیک می شود. این سخن وزیر امور خارجه ایران نشان دهنده این درک راهبردی جمهوری اسلامی است که گزینه هایش محدود است و امضای توافق هسته ای بدون طرح دیگر مسائلی که به برنامه هسته ای ارتباط ندارد، در شرایط دشوار کنونی ایران، به نفع این کشور است. نرمش نشان دادن ایران در موضوع خارج شدن سپاه پاسداران از فهرست سازمان های تروریستی، مهر تاییدی بر این رویکرد ایران است. 

ایران سقف خواسته هایش را در مذاکرات بالا برد و تلاش کرد بیشترین امتیاز ممکن را از آمریکا بگیرد، ولی مقامات ایرانی در عین حال درک می کنند چه خواسته هایی قابل قبول و واقع گرایانه است. آنها می دانند که توازن قوای راهبردی در رویارویی ایران و غرب بر سر پرونده هسته ای، به نفع تهران نیست. به طوری که یکی از آخرین ابزارهای فشار ایران یعنی افزایش میزان غنی سازی اورانیوم و کمیت آن، نتوانست آمریکا را مجبور کند امتیازاتی واقعی به ایران بدهد. حتی اگر ایران درجه غنی سازی اورانیوم را به 90 درصد برساند و بتواند بمب هسته ای هم بسازد، در اختیار داشتن چنین بمبی در نهایت به دردسری برایش تبدیل خواهد شد زیرا نگرانی کشورهای منطقه را به دنبال خواهد داشت و موجب خواهد شد ائتلافی گسترده با حمایت غرب علیه ایران تشکیل شود. همچنین تحریم های اقتصادی علیه ایران گسترش خواهد یافت و مشروعیت بین المللی پیدا خواهد کرد. دستیابی ایران به سلاح هسته ای موجب خواهد شد شمار بیشتری از نیروهای آمریکایی به درخواست کشورهای منطقه برای محافظت از آنها در برابر تهدید هسته ای ایران در منطقه مستقر شوند. همچنین آمریکا مجبور خواهد شد در برابر ایران بازدارندگی ایجاد کند و به کشورهای منطقه اطمینان خاطر بدهد تا این کشورها به سراغ توسعه برنامه هسته ای نظامی و دستیابی به سلاح هسته ای برای مقابله با سلاح هسته ای ایران نروند. 

به راه افتادن مسابقه تسلیحات هسته ای در منطقه، ایران را از نظر اقتصادی تحلیل خواهد برد و آن را به کشوری منفور در منطقه و جهان تبدیل خواهد کرد. شاید تنها کاربرد دستیابی ایران به سلاح هسته ای، ایجاد غرور ملی در گفتمان سیاسی ایران باشد که به واقعیت ها بی توجه است. 

آمریکا نیز برای تسریع دستیابی به توافق هسته ای با ایران دلایل خود را دارد که یکی از مهمترین دلایل، افزایش قیمت نفت به علت کمبود عرضه در بازار جهانی پس از جنگ اوکراین است. آمریکا به دنبال یافتن جایگزینی برای نفت و گاز روسیه است تا مصرف کنندگان اروپایی را متقاعد کند واردات از روسیه را به طور کامل متوقف کنند تا این کشور زیر فشار اقتصادی و مالی قرار بگیرد. منابع نفت ایران می تواند به غرب در این زمینه کمک کند. 

اقدام آمریکا به امضای توافق هسته ای با ایران و لغو تحریم های این کشور بدون اطمینان خاطر دادن به متحدانش در منطقه که نگران فعالیت های بی ثبات کننده ایران در برخی کشورهای منطقه هستند، بر وجهه آمریکا تاثیر منفی خواهد گذاشت. متحدان آمریکا در منطقه نگران افزایش فعالیت های بی ثبات کننده ایران در صورت دستیابی این کشور به منابع مالی پس از لغو تحریم ها هستند. دولت جو بایدن هنوز نتوانسته است در این زمینه به متحدان منطقه ای خود اطمینان خاطر بدهد.

منبع: اسکای نیوز/ تحریریه دیپلماسی ایرانی/11