تاثیر بحران اوکراین بر مذاکرات هسته‌ای ایران

نویسنده: حسن فحص

دیپلماسی ایرانی: بدون تردید مذاکره کنندگان ایرانی در مذاکرات هسته‌ای، تحولات اخیر در اوکراین و پیامدهای آن در صحنه بین المللی را فرصتی مناسب و شاید هم فرصتی طلایی برای پافشاری بر خواسته هایشان و برآورده شدن شروط خود برای دستیابی به تفاهم با جامعه بین المللی به ویژه آمریکا برای احیای توافق هسته ای (برجام) می دانند. شاید به همین علت است که حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران بر پایبندی کشورش به خطوط قرمز خود تاکید می کند که مشخص کننده سقف امتیاز دادن ایران برای دستیابی به «توافقی خوب» است که منافع راهبردی و جایگاه بین المللی و منطقه ای ایران را به خطر نیاندازد. 

سیگنال های اولیه که از موضع گیری های آمریکا دریافت می شود این است که لشکرکشی یا مداخله روسیه در اوکراین ممکن است برگه ها را روی میز مذاکرات در وین درباره برنامه هسته ای ایران به هم بریزد. به همین علت بود که ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه ایالات متحده آمریکا از ادامه تماس با روسیه در خصوص جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته ای به رغم اشغال اوکراین توسط روسیه سخن گفت و تاکید کرد نباید لشکر کشی روسیه به اوکراین، چراغ سبزی به ایران برای توسعه سلاح هسته ای تلقی شود. 

موضع وزارت امور خارجه آمریکا این است که واشنگتن به منظور دفاع از منافع ملی خود آماده است اصل جدا بودن پرونده ها را در تعامل با روسیه بر سر بحران های اوکراین و ایران، اجرا کند. به عبارت دیگر، واشنگتن نمی خواهد ارتباطش با روسیه را در خصوص مذاکرات هسته ای در وین قطع کند هرچند تمایل دارد مواضع سیاسی و اقتصادی تندی علیه روسیه در بحران اوکراین اتخاذ کند. 

این دوگانگی سیاست آمریکا در تعامل با روسیه به ویژه در بخش مربوط به بحران ایران، احتمالا تهران را در برابر یکی از دو احتمال قرار می دهد: یا به برگه ای در دست مسکو تبدیل شود که تلاش دارد از آن در مذاکرات آینده با واشنگتن و جامعه بین المللی استفاده کند. به این صورت که مسکو، مذاکرات وین و نتایج آن را به بحران اوکراین ربط دهد و منافع ایران را فدا کند به ویژه که مسکو به روشنی می داند هرگونه پیشرفت در موضوع توافق هسته ای با ایران به طور طبیعی به معنای لغو و برداشته شدن تحریم های اقتصادی تحمیل شده بر ایران است. به این ترتیب، درهای بازارهای جهانی به روی صادرات نفت و گاز ایران گشوده می شود. در این صورت، توقف یا تعلیق پیشرفت در مذاکرات وین، راه را به روی آمریکا و کشورهای اروپایی برای تامین انرژی از منبعی غیر از روسیه در صورتی که بحران اوکراین پیچیده تر شود، خواهد بست.  

از سوی دیگر، موضع گیری دولت ایران به نفع روسیه در بحران اوکراین، می تواند به تهران امکان دهد این بحران را به فرصتی طلایی برای خروج از تنگنای بحران هسته ای و مذاکرات فرسایشی تبدیل کند و با یک تیر دو نشان بزند: نخست، خارج شدن از زیر چتر روسیه در وین و به دست گرفتن پرونده مذاکره بدون وجود میانجی روسی که به دنبال بهره برداری از ایران برای تقویت موضع خود در مذاکره با واشنگتن و کشورهای غربی در بحران اوکراین بود. دوم، بهره برداری از نگرانی آمریکا از امکان حرکت ایران به سمت توسعه برنامه هسته ای خود با توجه به مشغول بودن جامعه بین المللی به بحران اوکراین و مجبور کردن واشنگتن به دادن امتیازاتی که تامین کننده خطوط قرمز ایران باشد. ایران به این ترتیب می تواند به شریکی واقعی در بخش نفت و گاز به ویژه برای کشورهای اروپایی در صورت تشدید پیچیدگی بحران اوکراین تبدیل شود. تهران همچنین می تواند از بحران اعتماد ناشی از ناامیدی اوکراین از واشنگتن و ناتو و اتحادیه اروپا، برای تقویت نقش و نفوذ خود در منطقه بهره برداری کند.

منبع: ایندیپندنت عربی / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11