اروپایی ها هنوز موضع ایران را نمی دانند

نویسنده: لاورا روزن (Laura Rozen)

دیپلماسی ایرانی: به رغم اظهارات تند پرشمارِ علی باقری کنی، مذاکره کننده تازه ایران که در رسانه های عمومی منتشر شده است، او در سفر هفته گذشته اش به اروپا و مشورت های پس از آن با روسیه و چین در روزهای اخیر، دیپلمات هایی که اواخر این ماه برای گفت وگو با ایران به وین می روند، می گویند که چه بسا مقداری زمان ببرد تا جزئیات موضع ایران روشن شود. دیپلمات ها می گویند که نماینده ایران هنوز با همتایان دیپلماتیکش درباره جزئیات موضعی که انتظار آن در گفت وگوهای پیش رو برای احیای احتمالی برجام می رود، رایزنی ای نداشته است. به گفته یکی از دیپلمات های شرکت کننده در گفت وگوها، مسئله اصلی که درباره آن بلاتکلیفی وجود دارد این است که آیا ایران می خواهد گفت وگوها را از جایی که رها شد، ادامه دهد یا دوباره از اول شروع کند یا چیزی میان این دو؟

یک دیپلمات از یکی دیگر از کشورهای شریک گفت وگوها نیز می گوید حتی پس از مشورت های اخیر، او هنوز نمی داند که موضع ایران چیست. می توان گفت تناقض اینجاست که ایرانی ها می گویند: "ما می خواهیم به برجام برگردیم" و "ما تضمین می خواهیم" که این چیزی بیش از برجام است. پس آنها باید این تناقض را روشن کنند. این مقام رسمی می گوید: "شگفت این بود که نُه ماه پیش، بیشتر کشورها موافقت کردند که دولت ترامپ که در سال 2018 توافق را ترک کرد، مسئول تصمیم ایران برای عبور از محدودیت های هسته ای برای اعتراض به عدم رفع تحریم ها بود. اکنون نه ماه بعد، ایرانی ها فکر می کنند که می توانند بر این پایه، اهرم سازی کنند و با سطوح بالاتر غنی سازی و دیگر موارد نقض برجام خواسته های خود را پیش ببرند. اما این اقدامات موجب شده که اکنون، کشورها به این اجماع برسند که مشکلی که در حال حاضر با آن روبه رو هستیم، گام های جاری ایران است. پس این می شود چارچوب گفت وگوها.»

یکی از کارشناسان غربی که هفته گذشته در اروپا با باقری کنی دیدار کرد، می گوید که معاون وزیر امور خارجه ایران تاکید داشت که او به عنوان مسئول گفت وگوهای هسته ای در دولت ابراهیم رئیسی گمارده شده است. او در این باره می گوید: "او به روشنی تلاش داشت این پیام را منتقل کند که رسیدن به توافق ممکن است و او کسی است که مسئول پرونده هسته ای است."

از این کارشناس پرسیدیم که آیا ایران به دنبال برجام است یا یک توافق دیگر؟ او گفت: "فکر نمی کنم بحث یک توافق دیگر در میان باشد." این کارشناس درباره درخواست عمومی ایران برای تضمین عدم خروج دوباره آمریکا از برجام نیز گفت که پاسخ باقری این بوده که تضمین های سیاسی مهم است اما کافی نیست، ما می خواهیم آن را در عمل ببینیم. این کارشناس می گوید: "من به مسئله تضمین به عنوان قماری نگاه نمی کنم که تلاش شود به وسیله آن بر سر توافق چانه زنی شود."

باقری همچنین انتقادهای گذشته اش از برجام را کم اهمیت جلوه داد و گفت زمانی آن دیدگاه را مطرح کرده که به عنوان یک کارشناس بیرون از دولت نظر می داده اما اکنون او در دولت و یک سیاستگذار دولتی است و به نمایندگی از نظام کار می کند و دیدگاه های شخصی اش اهمیتی ندارند.

علی واعظ، مدیر برنامه ایران در گروه بین المللی بحران هم می گوید: "هنوز نمی دانیم ایران چه موضعی خواهد داشت." وی همچنین می گوید: "اگر بواقع آنچه می خواهند این باشد که همه تحریم هایی که توسط ترامپ وضع شده برداشته شود و نیز تضمین داده شود که رئیس جمهوری کنونی و روسای جمهوری آینده آمریکا هرگز دوباره تحریم ها را بر نخواهند گرداند، به آن نمی رسند." به گفته واعظ، این احتمال هم هست که پس از چند دور گفت وگو، اگر روشن شود که آنچه ایران می خواهد امکان پذیر نیست، گزینه "کمتر در برابر کمتر" پیش کشیده شود. فکر نمی کنم که از آغاز، چنین گزینه ای مطرح شود. یک منبع دیپلماتیک هم می گوید که گروه پنج به علاوه یک، در گفت وگوهای میان خود، گزینه یک توافق موقت را به بحث نگذاشته اند.

منبع: دیپلمات / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11