رویای غیرقابل تعبیر انتقال اسد از سنگر ایران به سنگر کشورهای عربی

نویسنده: احسان الفقیه

دیپلماسی ایرانی: در پی دیدار عبدالله بن زاید، وزیر امور خارجه امارات متحده عربی و بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه، عبدالخالق عبدالله، استاد دانشگاه امارات در توئیتی از رویای طلایی خود  صحبت کرد و گفت: «نخستین نتیجه سفر وزیر امور خارجه امارات به دمشق تصمیم سوریه به اخراج جواد غفاری، فرمانده سپاه پاسداران از سوریه به عنوان عنصری نامطلوب بوده است و در آینده اتفاقات مهم‌تری می‌افتد.»

این گونه استاد دانشگاه امارات اخراج فرمانده سپاه قدس از سوریه را گواه محقق شدن رویایش و نشانه درآوردن عبای ایران از سوی بشار اسد دانست. یک استاد دیگر دانشگاه در امارات اما در پاسخ به او گفت که حتی متولدین سال 2020 می‌دانند که اسد بدون اجازه از تهران نمی‌تواند به دستشویی برود.

آن استاد دانشگاه اماراتی به علل زیر نباید بیش از اندازه خوشبین می‌بود:

اول: سپاه پاسداران غفاری را از فرماندهی سپاه قدس در سوریه کنار گذاشت اما این ماموریت را به علی عاصف، فرمانده شبه نظامیان حزب الله واگذار کرد؛ یعنی ایران او را با شخص دیگری وابسته به خود عوض کرد؛ بنابراین چیزی تغییر نکرده است.

دوم: کنار گذاشتن جواد غفاری از فرماندهی سپاه قدس در سوریه در چارچوب ورود نفوذ ایران به مرحله‌ای جدید قرار می‌گیرد. مرحله‌ای که از نیمه سال جاری با افتتاح کنسولگری ایران در حلب به عنوان تضمینی برای تثبیت حضور ایران در دومین شهر بزرگ سوریه و تشدید فعالیت های تبلیغاتی، تجاری و فرهنگی ایران در داخل سوریه به جای تمرکز روی عنصر نظامی شروع شد. در همین راستا و در پاسخ به این خواسته ها دو طرف روی از سرگیری گردشگری دینی میان دو کشور توافق کردند و رئیس سازمان حج و زیارت ایران در سفر خود به دمشق توافقنامه‌ای را در این خصوص با وزیر گردشگری حکومت اسد امضا کرد.

سوم: خارج کردن غفاری از سوی ایران اقدامی عادی است زیرا ماموریت او در تاسیس یک ارتش بزرگ متشکل از نظامیان طرفدار ایران در سوریه تمام شده است. به ویژه که ایران نمی‌خواهد درخصوص شخصیت‌های مهمی مانند غفاری ریسک کند؛ زیرا که باقی ماندنش در سوریه برای او خطرناک است و ممکن است سرنوشت قاسم سلیمانی را پیدا کند.

خروج بشار اسد از زیر چتر ایران مسئله‌ای بسیار بعید است؛ زیرا رابطه دو طرف موجودیتی است و ایران به مثابه ریه‌های بشار اسد به حساب می آید. ایران مسئول نخست تداوم او در قدرت تا به امروز بوده و به او انواع پشتیبانی نظامی و لوجستیکی ارائه کرده است.

ایران با نیروهای خود متشکل از نیروهای مستشاری سپاه پاسداران، در داخل سوریه می‌جنگد و گروه های شیعه وابسته به خود را براساس اصول اعتقادی از چندین نقطه گردآورده است. بشار اسد تنها متحد ایران نیست بلکه بخشی از طرح بزرگ ملی این کشور به حساب می‌آید.

اسد علیه ایران سنگر نخواهد گرفت. ایران موفق شده است پایه های محکمی برای نفوذ اقتصادی، نظامی و اجتماعی خود در سوریه ایجاد کند و اقدامات سیستماتیک و موثری را برای تغییر ساختار انجام داده است؛ بنابراین اسد چگونه می‌تواند از زیر عبای این کشور خارج شود؟

خارج کردن فرمانده سپاه قدس در سوریه از این کشور با هماهنگی حکومت سوریه و ایران و بر این اساس صورت گرفته که ایران ضرورت درک تغییر در سیاست حکومت سوریه را متوجه شده است. این تغییرات ایجاب می‌کند که سوریه با کشورهای عربی هماهنگی انجام دهد تا مشروعیت خود را بازپس‌ گیرد و نفوذ خود را در سایر مناطق سوریه تثبیت کند. همچنین چالش‌های اقتصادی فراوان پس از پایان جنگ و رفتن به مرحله بازسازی حمایت کشورهای عربی و حاشیه خلیج فارس را می‌طلبد.

بنابراین بشار اسد نمی‌تواند از ایران دست بکشد و هم زمان نیازمند حمایت کشورهای عربی است از این رو پیش بینی نمی‌شود تکلیف روابط او با کشورهای عربی و ایران یکسره شود و آرزوی کشورهای عربی برای جذب او و خارج کردنش از نفوذ ایران در حد امید و آرزو باقی می‌ماند.

منبع: القدس العربی / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11