بایدن با سیاست افغانستان خود عرصه را به جانسون تنگ کرد

نویسنده: مارک لندلر

دیپلماسی ایرانی: در بریتانیا، خروج آشفته از افغانستان با بحران سوئز در سال 1956 قیاس می شود که طی آن، با تحقیر مجبور به خروج از مصر شد چون نتوانسته بود جمال عبدالناصر، رهبر ملی گرای آنجا، را از قدرت برکنار کند. مشکل این است که بریتانیا درباره زمان یا تاکتیک های خروج از افغانستان حرف چندانی برای گفتن نداشت و این در حالی است که پس از ایالات متحده، دومین تلفات بالا در میان کشورهای غربی در جنگ افغانستان را متحمل شده. این مساله خجالت آور سبب تلخی کام و دلخوری مقامات انگلیسی از جمله نخست وزیر بوریس جانسون از رئیس جمهوری جو بایدن شده است. برخی می گویند رفتار بایدن شبیه دونالد ترامپ است که اهمیتی به متحدان آمریکا نمی داد. روری استوارت، وزیر سابق بریتانیا با تجربه طولانی در امور افغانستان، گفت: «او تنها متحدان افغان آمریکا را تحقیر نکرد؛ او متحدان غربی آمریکا را نیز با به نمایش گذاشتن ناتوانی آنها، تحقیر کرد.»

حالا، جانسون که در چند ماه گذشته سعی کرده بود رابطه خوبی با بایدن برقرار کند، مجبور است به بحرانی بپردازد که به تسخیر مجدد افغانستان توسط طالبان انجامیده است. جانسون هفته گذشته از تعطیلات تابستانی به پارلمان فراخوانده شد تا درباره برنامه های دولت خود برای تخلیه هزاران اتباع انگلیسی و ارائه پناهگاهی به افغان هایی که در دو دهه مشارکت سربازان و دیپلمات های انگلیسی به آنها کمک کرده اند، توضیح دهد.

جانسون اعلام کرد بریتانیا حداکثر 5هزار پناهنده از افغانستان می پذیرد و اولویت، با زنان و دخترانی است که در معرض آزار و اذیت طالبان هستند. این سیاست با هدف بلند مدت 20هزار مهاجر همخوانی دارد، اما بسیاری از رهبران اپوزیسیون آن را باتوجه به تهدیدهای بشردوستانه در افغانستان ناکافی می دانند. جانسون حتی از سوی اعضای حزب محافظه کار خود از جمله ترزا می، نخست وزیر پیشین، به دلیل ناتوانی در کاهش آشوب پس از خروج آمریکا، مورد انتقاد قرار گرفت. اما گفت تصور اینکه انگلیس می توانست از سقوط دولت افغانستان جلوگیری کند، «توهم» است: «باید با این موضع همانطوری که اکنون هست، برخورد کنیم. آنچه به دست آورده ایم و آنچه نتوانستیم به دست آوریم را بپذیریم.»

لحن مصرانه بایدن سخنرانی خود در این باره، بسیاری را در لندن به لرزه درآورد چون اشاره کرد که در تصمیم گیری خود مشارکت بریتانیا، دومین تامین کننده بزرگ نیرو در جنگ که 454 سرباز را در آنجا از دست داده، نادیده گرفته است. بسیاری گفتند که این سخنرانی شک و تردیدها به قابل اعتماد بودن ایالات متحده به عنوان یک متحد را افزایش داده است. تام توگندات، نماینده محافظه کار در پارلمان انگلیس، گفت: «امیدوارم اول آمریکا به تنها آمریکا تبدیل نشده باشد. این تجربه باید انگلیس را به بازنگری در روابط امنیتی خود با ایالات متحده در آینده وادارد.» توگندات که در عراق و افغانستان خدمت کرده، افزود: «درسی که انگلیس باید بگیرد این است که وابستگی متقابل نباید به وابستگی بیش از حد تبدیل شود. وقتی گزینه هایی داشته باشیم و بتوانیم به تصمیم گیری ها کمک کنیم، شریک بهتری برای دیگران خواهیم بود.»

بن والاس، وزیر دفاع بریتانیا، و برخی از ژنرال های بریتانیا از زمان دولت ترامپ و اعلام اولیه خروج آمریکا از افغانستان در فوریه 2020 منتقد سیاست های ایالات متحده بودند. والاس گفت بریتانیا به دیگر اعضای ناتو درباره تشکیل نیروی ثبات در افغانستان پس از خروج آمریکا توصیه کرده بود. این ایده به جایی نرسید، اما اگر هم می رسید، کارشناسان امنیتی آن را بی فایده می دانستند: نیروهای ناتو بدون مشارکت آمریکا و نیروی هوایی آن هرگز نمی توانستند جلوی شورش طالبان را بگیرند. والاس در یک مصاحبه رادیویی با اندوه درباره اینکه برخی متحدان بریتانیا نتوانستند از کابل خارج شوند، گفت: «من یک سرباز هستم. کاری که غرب کرد، ناراحت کننده است.»

با این حال، نشانه هایی وجود دارد دال بر اینکه جانسون به اندازه والاس به پروژه افغانستان متعهد نبوده است. او در اظهارات اخیر خود، سخنان بایدن درباره بیهودگی ادامه جنگ را تکرار کرد: «مدت هاست می دانیم که اوضاع اینطور می شد. اتفاقات در افغانستان را می شد پیش بینی کرد.» جانسون تا کنون از هرگونه انتقاد مستقیم از بایدن اجتناب کرده است. یک مقام ارشد در داونینگ استریت گفت به رغم دشواری شرایط در افغانستان، ایالات متحده همچنان متحد حیاتی انگلیس است.

جانسون دلایل خوبی برای حذر از اختلاف با بایدن دارد. نخست وزیر بریتانیا در موضوعاتی مانند همه گیری ویروس کرونا و تغییرات آب و هوایی با رئیس جمهوری آمریکا لابی گری کرده است و به ایفای نقش او در کنفرانس تغییرات آب و هوایی سازمان ملل متحد در نوامبر در گلاسکو نیاز دارد. خروج از افغانستان برای جانسون هم مانند بایدن، هزینه سیاسی نخواهد داشت، البته مگر آنکه بذری برای حملات تروریستی آتی در غرب کاشته شود.

بریتانیا آخرین نیروهای رزمی خود را از افغانستان در سال 2014 خارج کرد و از آن زمان، تنها نیروهای امنیتی در آنجا داشته است. همانند ایالات متحده، افغانستان در بریتانیا مدت ها پیش از سرخط اخبار حذف شده است.

با این حال، کل این ماجرا کاهش فزاینده نفوذ بریتانیا در صحنه جهانی را نمایان می کند. جانسون در نشست اخیر گروه 7 به سیاست خارجی جدید پسا تحت عنوان «بریتانیای جهانی» اشاره کرد. اما عدم رایزنی بایدن با جانسون درباره افغانستان پس از یکجانبه گرایی های ترامپ، نشان می دهد که متحد کلیدی بریتانیا چندان آن را جدی نمی گیرد. جرمی شاپیرو، مدیر تحقیقات شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا گفت: «ایالات متحده منافع کاملا متفاوت و دست کم در سیاست خارجی، یک سیستم سیاسی غیرقابل اعتماد دارد. تنها وقتی یک فاجعه یا حادثه عظیم رخ می دهد، این موارد علنی می شوند.»

پس از یک ماه عسل کوتاه در پی شکستی که بایدن به ترامپ در انتخابات تحمیل کرد، تصاویر آشفته در کابل اولین تیترهای منفی در روزنامه های انگلیسی را برای او در پی داشت. سان که متعلق به روپرت مرداک است، نوشت: «بایدن جوک»، و دیلی میل راست گرا هم نوشت: «بایدن: این تقصیر خود افغان ها بود.»

کیم داروچ که در زمان ترامپ سفیر انگلیس در واشنگتن بود، گفت که انگلیسی ها نباید بیش از حد درگیر سیاست بایدن در قبال افغانستان شوند چون احتمالا به موضوعات دیگر مانند تغییرات آب و هوایی که نیازمند همکاری بیشتر  است، بسط پیدا نمی کند. داروچ گفت: «بایدن اساسا سیاست ترامپ را اجرا کرده است. اما افغانستان تنها زمینه ای است که چنین کرده. در دیگر زمینه ها، بایدن سیاست متفاوتی از ترامپ داشته است.»

با این حال، دیگر دیپلمات های سابق معتقدند که رویکرد «تنها آمریکا» در افغانستان بخشی از یک روند گسترده و نگران کننده تر است. پیتر وستماکوت، سفیر سابق دیگر در واشنگتن، گفت: «چهار سال ریاست جمهوری ترامپ باعث شد حتی بریتانیایی ها از خود بپرسند آیا زمان شروع کاهش وابستگی به ایالات متحده در سیاست خارجی و امنیتی فرا نرسیده است؟ تحولات این هفته نشان دادند که سیاست خارجی آمریکا مبسوط سیاست داخلی آن است و دیگران بار دیگر باید آن سوالات سخت را از خود بپرسند.»

منبع: نیویورک تایمز / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34