آمریکا راه های بهتری غیر از طرد ایران دارد

دیپلماسی ایرانی: طرد کردن یک دولت، منزوی کردن و امتناع از تعامل با آن، به منظور تنبیه یا تضعیف دولت مذکور یا تلاش برای وادار ساختن آن به تغییر سیاست های خود، ناگزیر مستلزم خود انکاری است. در دیپلماسی طرد کردن نه تنها هدف نیست که طرد می شود. دستیابی به هر نتیجه مثبتی که مستلزم دیپلماسی و ناگزیر مستلزم تعامل با هدف ترد شده باشد، برای طرد کننده غیرممکن می شود. 

ایران که از سوی ایالات متحده هدف گرفته شده، یک نمونه برجسته به حساب می آید. در سراسر چهار دهه گذشته بعد از انقلاب اسلامی، روند دیپلماسی بین ایران و ایالات متحده یا دچار اختلال یا با مانع مواجه شده است. هدف منع گسترش تسلیحات هسته ای از طریق برجام تنها از طریق تعامل دیپلماتیک واشنگتن با تهران محقق شد و این اتفاق در همه دوره هایی که آمریکا از تعامل با ایران خودداری می کرد، دور از دسترس بود. تا وقتی کانال دیپلماتیک مذاکرات هسته ای باز بود، منافع دیگر ایالات متحده نیز تامین می شد.

بیشتر مخالفت ها با برجام به گسترش سلاح های هسته ای مربوط نمی شود، بلکه اهداف دیگر مانند سیاست داخلی یا تمایل رقبای منطقه ای ایران به ضعیف نگه داشتن آن و منحرف کردن توجه ها از نقش بی ثبات کننده آنها در منطقه را شامل می شود و بیشتر درباره خرابکاری دیپلماسی با ایران در هر موضوعی است.

دیپلماسی بین آمریکا و ایران می تواند یک عامل اصلی بالقوه در پیشرفت در موضوعات مهم در خاورمیانه، خلیج فارس و آسیای جنوبی باشد. ایران، ملتی با بیش از هشتاد میلیون نفر جمعیت، بدون شک یک بازیگر مهم در منطقه است. این واقعیت که منطقه محل برخی از مسائل امنیتی نگران کننده است که بیشتر آنها به ایران مربوط نمی شوند، اهمیت دیپلماسی با ایران در رسیدگی سازنده به این مسائل را بیشتر می کند. سه موضوعی اینچنینی در حال حاضر در صدر دستورکار سیاست خارجی ایالات متحده قرار دارند.

افغانستان

در حالی که ایالات متحده در نقطه عطف خروج نظامی از افغانستان است، نیاز مبرم به در نظر گرفتن سهم هر یک از بازیگران در این کشور و به حداقل رساندن هرج و مرج در آنجا وجود دارد. در آغاز جنگ بیست ساله آمریکا در افغانستان، ایران و ایالات متحده در یک طرف بودند. ایران در امور امنیتی و نظامی از جمله به اشتراک گذاری اطلاعات هدفمند درباره طالبان و کمک دیپلماتیک در ایجاد نظم سیاسی جدید افغانستان با مقامات آمریکایی همکاری کرد. اما دولت جورج دابلیو. بوش با توصیف ایران به عنوان بخشی از «محور شرارت» به این همکاری پایان داد. با این حال، منافع موازی ایران و آمریکا در ارتباط با افغانستان همچنان ادامه دارد. افراط گرایی سنی با ایران دشمنی دارد و ایران شاهد کشته شدن مقامات خود توسط تندروها در داخل افغانستان بوده است. ایران همچنین به حمایت از اقلیت شیعه در افغانستان تمایل دارد. اما نگرانی کلی تر ایران در افغانستان، به حداقل رساندن هرج و مرج و افراط گرایی است. ماهیت منافع موازی ایران و آمریکا در افغانستان عمدتا نادیده گرفته می شود. آمریکایی ها عمدتا روی آسیب هایی که ایران می تواند به مواضع ایالات متحده در منطقه وارد کند، متمرکز می شوند. اما دیپلماسی بین المللی با هدف به حداقل رساندن عواقب بی ثبات کننده جنگ داخلی در افغانستان نیازمند مشارکت همه کشورهای منطقه از جمله ایران است.

عراق

عراق یکی دیگر از کشورهایی است که منافع آمریکا و ایران در آن موازی است. در حقیقت، منافع تا اندازه ای هم راستا بودند که دو کشور در جنگ با داعش یک ائتلاف نظامی تشکیل دادند. عراق نیز مانند افغانستان، کشوری ناامن است که مرز طولانی با ایران دارد و به همین دلیل، ایران از دلایل کافی برای نگرانی شدید و مشارکت جدی در امور عراق برخوردار است. سایه جنگ هشت ساله عراق و ایران در دهه 1980 هم همواره بر تفکر ایرانی سنگینی می کند و ایران بیش از هر چیزی، نمی خواهد بگذارد آن اتفاق تکرار شود. نگرانی ایالات متحده از نفوذ ایران در عراق است. اما منافع ایران و آمریکا هنوز موازی است و در تضاد نیست و هر دو می خواهند از بی ثباتی در عراق بکاهند تا مانع از ظهور مجدد داعش شوند. برخی در آمریکا معتقدند ایران در تلفات نظامی ایالات متحده در عراق نقش غیرمستقیم داشته است. این یک باور رایج در زمان ترور فرمانده نیروهای قدس ایران قاسم سلیمانی توسط ایالات متحده در خاک عراق بود. پیش بینی وضعیت عراق در کوتاه مدت به اندازه پیش بینی های افغانستان تیره و تار نیست، اما افزایش ثبات و امنیت در این کشور نیز به حمایت دیپلماتیک بین المللی نیاز دارد. این دیپلماسی باید همه کشورهای علاقمند را در بر بگیرد و همسایه نزدیک عراق در شرق بی شک یکی از این کشورهاست.

امنیت خلیج فارس

اما مجموعه گسترده ای از نگرانی های امنیتی وجود دارد که به شدت نیازمند دیپلماسی سازنده بین المللی است و آن، وضعیت کلی منطقه نفت خیز خلیج فارس است. رویارویی و تشدید تنش ها و تشکیل اتحادها علیه یک کشور خاص در منطقه تنها خطر جنگ را افزایش می دهد. درگیری ها و تنش های متعددی مطرح است، اما یکی از برجسته ترین آنها رقابت سنتی بین ایران و کشورهای عربی در ضلع جنوبی خلیج فارس، به ویژه عربستان سعودی است. رسیدگی به این رقابت ها به یک معماری امنیتی جدید نیاز دارد که تنها با مشارکت گسترده همه کشورهای مربوطه از جمله ایران، تحقق خواهد یافت.

ایران از دیپلماسی اینچنینی استقبال می کند. در حقیقت، ایران بارها ایده هایی سازنده در این زمینه مطرح کرده است. برخی از ایده های ایرانی شبیه به عناصر سازمان امنیت و همکاری در اروپا است که در زمان جنگ سرد تشکیل شد. آن تجربه و تلاش های رونالد ریگان برای کنترل تسلیحات، باید یادآور این مساله باشد که راه های دیگری غیر از طرد کردن برای برخورد با دشمن وجود دارد و مهم ترین آنها، استفاده از دیپلماسی است.

منبع: نشنال اینترست / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34