بازگشت قذافی ها به عرصه سیاست لیبی
سیف الاسلام قذافی سودای ریاست جمهوری دارد
نویسنده:مصطفی دالع
دیپلماسی ایرانی: طرفداران رژیم سابق لیبی پس از گذشت ۱۰ سال از سرنگونی رژیم معمر قذافی آرزو دارند که از دروازه آشتی ملی و انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی قریب‌الوقوع که در اواخر سال ۲۰۲۱ برگزار می شود به قدرت برگردند.
اگرچه این سناریو بعید است، اما طرفداران قذافی تمایل خود را از طریق معرفی سیف الاسلام، پسر معمر قذافی، برای ریاست جمهوری آینده، با حمایت روسیه و گروه های قبیله‌ای و همچنین از طریق مطرح کردن پسر عموی معمر القذافی، احمد قذاف الدم، به وسیله ثروتی که به آنها امکان تامین مالی پروژه بازگشت به قدرت را می دهد، پنهان نمی کنند.
اولین مشارکت طرفداران قذافی در گفتمان
برخلاف توافقنامه الصخیرات مراکش در پایان سال ۲۰۱۵، که در آن طرفداران قذافی از گفت وگوها کنار رانده شدند، هیئت اعزامی سازمان ملل متحد، تحت فشار روسیه، آنها را مجدداً در مجمع گفت وگوی سیاسی که نوامبر گذشته در تونس آغاز شد، وارد کرد.
از طرفی، عمر ابوشریده یکی از رهبران وفادار به سیف الاسلام قذافی برای انتخابات شورای ریاست جمهوری منطقه فزان، در دور اول ۵ رای از مجموع ۱۴ رای را به خود اختصاص داد. ابوشریده، جایگاه دوم در دور اول، در سطح منطقه فزان (جنوبی) را تنها با یک رای بیشتر از عبدالمجید سیف النصر، از آن خود کرد و از موسی الکونی که فقط دو رای کسب کرده بود، پیشی گرفت. (وی در دور سوم انتخابات منطقه فزان در شورای ریاست جمهوری پیروز شد).
در دور دوم، ابو شریده، با شریف الوافی (نامزد شورای ریاست جمهوری) محمد المنتظر (نامزد نخست وزیری) و عبدالرحمان البلعزی (نامزد عضویت در شورای ریاست جمهوری) ائتلاف کرد. و آنها از مجموعه ۷۳ رای، ۱۵ رای به دست آوردند و در جایگاه سوم قرار گرفتند که صلاحیت ورود به دور نهایی را از آنها سلب کرد.
حمایت صریح روسیه
روسیه تقریباً تنها کشوری است که تا کنون، از آنچه جنبش سیف الاسلام قذافی نامیده می شود، در راس آنها ابوشریده بود، فردی که بعدها نامزد عضویت شورای ریاست‌جمهوری شد به شکل رسمی و علنی استقبال کرده است. در تاریخ ۱۵ ژانویه، در وب سایت دولتی روسیه موسوم به (روسیه امروز) یا (russia today) به نقل از بیانیه وزارت امور خارجه روسیه آمده است که میخائیل بوگدانف، فرستاده ویژه رئیس جمهوری روسیه در خاورمیانه و آفریقا، از مفتاح الورفلی و ابوشریده، نمایندگان جنبش سیف الاسلام قذافی استقبال کرد.
چند روز قبل از آن، سرگئی ورشینین، معاون وزیر امور خارجه روسیه، بر لزوم مشارکت طرفداران معمر قذافی در گفت وگوی ملی لیبی تاکید کرد. قذافی شریکی قابل اعتماد برای مسکو در آفریقای شمالی بود، که با سرنگونی او روسیه معاملات عمده تسلیحاتی خود را از دست داد. اما فرزندش سیف‌الاسلام در صورت به قدرت رسیدن توسط روس ها، می‌تواند این روابط دیرینه را همانند گذشته احیا کند.
آیا عبدالحمید دبیبه زمینه بازگشت سیف‌الاسلام را فراهم می‌کند؟
عبدالحمید دبیبه، نخست وزیر تعیین شده لیبی، با توجه به اظهارات قبلی اش که در سال ۲۰۱۸ به وبسایت فرانسوی (jeune afrique) گفت، گفته است که "اعتراضی به نامزدی سیف الاسلام قذافی برای ریاست جمهوری ندارد."
اظهارات اخیر وی همچنین پشتیبانی و آشتی میان همه لیبیایی ها را تایید می‌کند. بر این اساس طرفداران قذافی اجازه می‌یابند به جای درگیر شدن در ماجراهای نظامی کودتای ژنرال خلیفه حفتر، نقش سیاسی بیشتری در مرحله انتقال داشته باشند.
اما کسانی هستند که شرط می‌بندند، جریان" لیبیا المستقبل" که دبیبه آن را هدایت می‌کند، چیزی نیست جز ادامه پروژه "لیبیا الغد" که توسط سیف الاسلام در سال ۲۰۰۶ راه‌اندازی شده اشت. در آن زمان دبیبه یکی از ارکان طرح اصلاحات رژیم از داخل با هدف توسعه کشور بود.
عبدالحمید دبیبة، بعد از تصدی چندین سمت از جمله مدیرکل شرکت سرمایه گذاری داخلی، ریاست هیئت مدیره شرکت هولدینگ که شامل ۱۵ شرکت بین المللی در زمینه توسعه می شد و ریاست هیئت مدیره شرکت توسعه و سرمایه گذاری لیبی، یکی از اولین حلقه های نزدیک به سیف‌الاسلام به حساب می‌آید.
با این حال، دبیبه، پس از وقوع انقلاب در ۱۷ فوریه ۲۰۱۱ جانب انقلاب را گرفت و همچنین در تامین مالی نیروهای دولت لیبی در برابر شبه نظامیان ژنرال حفتر سهیم بود. وی باعث شد تا پارلمان طبرق در فهرست عناصر و نهادهای متهم به تروریست در ژوئن 2017 قرار گیرد.
نخست وزیر منتخب، حتی اگر زود از نظام قذافی جدا شود باز هم فردی عملگرا و مصالحه گراست و بعید نیست که وی در آخرین دوره انتخاباتی که محمدالمنفی و گروهش پیروز آن بوده‌اند، از حمایت وابستگان به رژیم سابق در مقابل فهرست عقیله صالح، فتحی باشاغا و أسامة الجویلی، برخوردار شود. بر این اساس انتظار می‌رود، که طرفداران سیف‌الاسلام فعالیت‌های خود را در دوره انتقالی در ذیل جنبش "رشحناک" (نامزدت کردیم) دو برابر کنند.
محکوم به اعدام، حال رویای ریاست جمهوری در سر دارد!
اما، موانع قانونی از حضور قذافیِ پسر در انتخابات ریاست جمهوری در ۲۴ دسامبر مانع می شود. سیف‌الاسلام به طور غیابی از طرف دادگاهی در طرابلس به اعدام محکوم شده است، اما طرفداران وی امیدوارند که وی به عنوان بخشی از آشتی ملی از عفو عام بهره‌مند شود.
نه تنها دادگاه طرابلس، بلکه دادگاه کیفری بین المللی تسلیم وی به اتهام ارتکاب جنایت علیه بشریت را خواستار است و در پایان سال 2019 تاکید کرد، علی رغم اعلامیه گردان ابوبکر الصدیق که ادعا دارد سیف الاسلام را از سال 2011 تا کنون در بازداشت خود نگه داشته، اما خبرها حاکی از از آن است که وی کماکان در شهر زنتان (جنوب غرب طرابلس) به سر می برد و از ماه ژوئن سال 2017 تاکنون آزاد است. از آن تاریخ تا کنون، سیف‌الاسلام در ملا عام دیده نشده تا جایی که روزنامه العنوان، نزدیک به ژنرال حفتر، مدعی شده است وی طی چند روز قبل از اعلام آزادی در زندان بر اثر بیماری سل درگذشت.
با این حال، آنچه این فرض را رد می کند این است که دو پژوهشگر روسی که حکومت الوفاق آنها را به اتهام جاسوسی حدود دو سال زندانی کرده بود، طبق گفته نیروهای دولتی لیبی که از آنها بازجویی کرده‌اند، چندین بار با سیف الاسلام ملاقات کرده اند.
این گفته ها حاکی از آن است، که سیف الاسلام حداقل تا ماه مه ۲۰۱۹ در قید حیات بوده است اگر این چنین نبود مسکو نسنجیده اقدام به پذیرش نمایندگان او نمی کرد آن هم در اوایل سال 2021.
بایدن زخم های سیف‌الاسلام را عمیق تر می کند
بعد از گذشت ۱۰ سال از انقلاب لیبی، هنوز برای سیف الاسلام و هوادارانش، برای دولت جدید آمریکا پادرمیانی صورت نگرفته است. تا جایی که جو بایدن در ۱۱ فوریه سال جاری به کنگره ابلاغ کرد: تحریم‌ها علیه فرزندان و نزدیکان معمر قذافی و شخصیت های مرتبط با آنها را یک سال دیگر تمدید می کند.
تحریم‌های آمریکا علیه سیف‌الاسلام و حامیان وی شامل اتخاذ تدابیری برای جلوگیری از سوء استفاده از اموال و دیگر موارد می شود. که این امر باعث قطع شدن بازوی مالی خانواده یا آنچه از آن باقی مانده است می‌شود. برخی رسانه‌ها قدرت مالی خانواده قذافی را میلیاردی برآورد کرده اند که این ادعا از سوی هواداران آنان تکذیب می‌شود. این موضع گیری جدید آمریکا در برابر سیف الاسلام و برادرانش، با وجود حمایت روسیه از آنها، راه را برای رسیدن به قدرت این خانواده مسدود می کند.
رسانه‌های داخلی از جمع‌آوری کمک‌های مالی توسط حامیان رژیم قذافی در مناطق سرت و بنی ولید برای ساختن دو عمارت برای استقبال از خانواده قذافی که در تبعید یا زندان به سر می‌برند، خبر می دهند.
همسر قذافی صفیه فرکاش در مصر اقامت دارد. دو فرزندش محمد و عایشه در عمان زندگی می‌کنند و برادر آنها، هانیبال در لبنان بازداشت است. الساعدی، یکی از پسران دیگر قذافی نیز در طرابلس زندانی است و سیف الاسلام هم مخفی شده است.
با این حال در دسامبر سال ۲۰۲۰ کمیته تحریم های شورای امنیت به طور موقت اقدام به ممنوعیت سفر برای صفیه، محمد و عایشه قذافی را لغو کرد، و وزارت دادگستری لیبی از این تصمیم استقبال کرد، زیرا این سه نفر در قتل و شکنجه نقشی نداشتند.
سیف الاسلام دارای نقاط قوتی است که به نفع او بازی می کنند، از جمله مهمترین آنها می‌توان به وفاداری مداوم چندین قبیل به ویژه قبایل واقع در محور امتدادی سرت (شرق طرابلس) از طریق بنی ولید (جنوب شرق طرابلس) تا براک الشاطی (جنوب طرابلس) اشاره کرد. در این مناطق قبایل قذاذفه، الورفله و المقارحه ساکنند که بیشترین وفاداری به نظام قذافی را دارند. علاوه بر این قبایل ورشفانه (جنوب طرابلس) و برخی قبایل کوه غربی مانند الصعیان و العربان نیز از خانواده قذافی حمایت می کنند. اما در مورد گردان های امنیتی که تا آخرین نفس از رژیم و قذافی دفاع کردند، ژنرال حفتر با پشتیبانی حکومت مصر توانست بسیاری از رهبران و عناصر خود را در قالب شبه نظامیان به خود جذب کند از جمله تیپ 9 ترهونه که فجیع ترین جنایات را علیه غیر نظامیان به ویژه انقلابیون ۱۷ فوریه انجام داد.
لیبیایی های شرکت کننده در انقلاب ۱۷ فوریه ۲۰۱۱ که رژیم قذافی را سرنگون کردند از این می ترسند که سیف الاسلام به محض رسیدن به مقام ریاست جمهوری از آنان انتقام بگیرد. بنابراین بعید است که به او اجازه دهند نامزد ریاست جمهوری آینده لیبی شود، اما احتمال ورود طرفداران قذافی به پارلمان بعدی وجود دارد.
منبع: القدس العربی / ترجمه: محمد جوزدانی
نظر شما :