چالش قانونی و اخلاقی حمله دقیقه نودی ترامپ به ایران

نویسنده: آبراهام ماهشیه

دیپلماسی ایرانی: صحنه سیاسی در ایالات متحده با اقدام نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان، در فراخواندن مارک میلى، رئیس ستاد مشترک ارتش، در تلاش برای محدود کردن توانایی رئیس جمهوری دونالد ترامپ در حمله هسته ای در روزهای پایانی دولت او، دچار تنش و آشفتگی شد؛ اما به گفته یک کارشناس حقوق نظامی و یک فرمانده هسته ای در ایالات متحده، ارتش تعهدی برای پیروی از یک دستور غیرقانونی، غیراخلاقی یا غیرانسانی ندارد.

استیو بوچی، کارشناس حقوق نظامی در موسسه هریتج و مشاور سابق دونالد رامسفلد (وزیر دفاع پیشین)، در گفت و گو با واشنگتن اگزماینر درباره احتمال حمله ترامپ به ایران در روزهای پایانی ریاست جمهوری او، گفت: «شرایط مبهم است. ما افراد اسلحه به دست به اختیار نیستیم. ارتش آمریکا به گونه ای نیست که کورکورانه احترام بگذارد و فقط به دستورات عمل کند. هیچ کسی مجبور نیست از یک دستور غیرقانونی یا دستوری که احساس می کند از نظر اخلاقی یا انسانی نادرست است، اطاعت کند.»

دریادار چارلز ریچارد، رئیس فرماندهی استراتژیک ایالات متحده، هم 5 ژانویه درباره اینکه در صورت دستور ترامپ به حمله به ایران در روزهای پایانی دولت کنونی، از او اطاعت خواهد کرد، گفت که با نظام ایالات متحده مبتنی بر فرماندهی غیرنظامی بر ارتش موافق است: «این سوال را از من زیاد پرسیده اند. مساله این است که در نهایت امر، از هر دستور قانونی را که به من داده شود، اطاعت می کنم. اما طبق هیچ دستور غیرقانونی عمل نخواهم کرد.»

در روزهای پیرامون نخستین سالگرد ترور سردار قاسم سلیمانی توسط ایالات متحده، اظهارات شدیدالحن بسیاری از واشنگتن و تهران شنیده می شد. اظهارات برخی از مقامات ایرانی را حتی می شد تهدید ضمنی جان ترامپ برداشت کرد. در همین حال، ترامپ در توئیتی هشدار داد که ایران به هر کاری که در نظر دارد، دوباره فکر کند و تهدید کرد که اگر حتی یک آمریکایی کشته شود، او ایران را مسئول خواهد دانست. 

فرماندهی مرکزی ایالات متحده نیز در نزدیکی مرزهای دریایی ایران عرض اندام می کرد. چندین بمب افکن بی-52 بر فراز آب های بین المللی در نزدیکی ایران پرواز کردند و ترامپ ناو هواپیمابر «یو.اس.اس نیمیتز» را در نزدیکی خلیج فارس در حالت آماده باش نگه داشت.

در همین حال، حمله چهارشنبه گذشته آشوبگران طرفدار ترامپ در پایتخت ایالات متحده نانسی پلوسی، رئیس دموکرات مجلس نمایندگان، را بر آن داشت تا برای محدود کردن توانایی رئیس جمهوری در حمله هسته ای احتمالی، تلاش کند. او روز جمعه در یادداشتی خطاب به دموکرات های مجلس نمایندگان نوشت که از آن بیم دارد که ترامپ در روزهای آخر جنگی را آغاز کند: «من با رئیس ستاد مشترک ارتش مارک میللی درباره اقدامات احتیاطی موجود برای جلوگیری از شروع یک حمله نظامی یا دستیابی به کدهای پرتاب و دستور حمله هسته ای توسط یک رئیس جمهور بی ثبات صحبت کردم.»

بوچی می گوید چنین اقدامی توسط ترامپ چندان ساده نخواهد بود: «رئیس جمهوری نمی تواند به تنهایی درباره شلیک هسته ای تصمیم بگیرد. برای چنین اقدامی یک سیستم کامل مشاوره ای وجود دارد. وزیر دفاع، رئیس ستاد مشترک ارتش، فرماندهی مرکزی ایالات متحده و کل جامعه اطلاعاتی در ارزیابی تهدیدهای مرتبط با ایران نقش خواهند داشت. پس از آن، برنامه ریزان نظامی اهداف را ارزیابی و گزینه های متناسب با آنها را به رئیس جمهور معرفی می کنند.»

فرماندهی مرکزی ایالات متحده از اظهارنظر درباره برداشت خود از تهدید فعلی ایران و آنچه از نیروهای آمریکایی در منطقه باقی مانده، خودداری کرد.

ایران در هفته های اخیر در گام دیگری در عقب نشینی از تعهدات برجامی، شروع به توسعه فعالیت های غنی سازی کرده است که مسلما این اقدام زمان شکست ایران یا همان فاصله احتمالی تصمیم گیری تا دستیابی ایران به سلاح هسته ای را کاهش می دهد. با این وجود، بوچی گفت تا این لحظه نشانه ای دال بر تصمیم ترامپ برای حمله به ایران به عنوان راهکاری در وادار کردن آن به بازگشت از پیشروی های هسته ای مشاهده نشده است: «افرادی که در این باره گمانه زنی می کنند، باید در نظر داشته باشند که این مساله تا اندازه زیادی یک نمایش سیاسی است. برای رئیس مجلس نمایندگان احترام قائل هستم، اما او در اینجا فقط افراد ماجراجو را بیشتر تحریک می کند.»

قانون یکپارچه عدالت نظامی، نظام حقوقی ارتش، از آندسته از نیروهای نظامی که از دستورات غیرقانونی سرپیچی می کنند، محافظت می کند؛ اما در عین حال افرادی را که از دستور قانونی سرپیچی می کنند تحت پیگرد قرار می دهد. یک اپراتور سابق نیروهای ویژه ارتش گفت: «لازم است که ما وضعیت و جایگاه اخلاقی را زمانی که چیزی از نظر اخلاقی نادرست باشد، در نظر بگیریم.» بوچی می گوید در صورت قانونی بودن دستور و امتناع نیروها از اطاعت از آن، نیروی مربوطه باید استعفا دهد و احتمالا در دادگاه نظامی حاضر شود: «وقتی صحبت از کشوری است که دشمن ما انگاشته می شود، مرز بین دستور قانونی و غیرقانونی یا اخلاقی و غیراخلاقی ناواضح می شود. ایران دشمن ماست و می گوید که قصد دارد ما را نابود کند.»

منبع: واشنگتن اگزماینر / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34