نوزدهمین سالگرد حمله‌ای که معادلات جهانی را تغییر داد/ رهبر القاعده برای ماهها به طور عجیبی غائب بوده است؛ القاعده بار دیگر زهرش را به آمریکا خواهد ریخت؟

وبسایت شبکه بی بی سی در نوزدهمین سالگرد حمله به ساختمان تجارت جهانی در آمریکا به بررسی موقعیت کنونی گروه تروریستی القاعده پرداخت.

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، به نقل از بی بی سی در این مطلب آمده است: در نوزدهمین سالگرد حمله  11 سپتامبر در آمریکا، متهم اصلی این حادثه یعنی القاعده در وضعیت آشفته ای قرار دارد.

شاخه آن در سوریه در ماه جوون توسط یک نیروی رقیب شکست خورد؛ در یمن به مدت کوتاهی پس از از دست دادن رهبر خود در حمله هواپیماهای بدون سرنشین آمریکا، شکست خورد؛ و رهبر شاخه شمال آفریقا در حمله فرانسه به مالی در ماه ژوئن کشته شد و هنوز نام جانشین او اعلام نشده است.

در همین حال رهبر القاعده یعنی ایمن الظواهری برای ماهها به طور عجیبی غائب بوده است. همین موضوع گمانه زنی ها در خصوص او که شاید کشته شده باشد و یا اینکه به بیماری شدیدی گرفتار شده باشد را افزایش داد.

این در حالی بود که شاخه این گروه در قاره آفریقا در کشورهای سومالی و مالی همچنان قوی بود.

به صورت ایدئولوژیک القاعده با یک معضل آشنا برای جنبش جهادی روبرو است: مدرن سازی و نمایش انعطاف به منظور پیروزی بر مسلمانان عادی، و اساسا زنده ماندن؛ یا پیروی از اصول سخت جهادی که ریسک تنفر مسلمانان از آنها را در پی خواهد داشت. هر کدام از این دو مورد ریسک های خاص خود را دارند.

اولین مورد می تواند اعتبار تکفیری گروه را به خطر بیاندازد و منجر به تفرقه و ارتداد از سوی تندروها شود، در حالی که دومین مورد می‌تواند به طور قابل‌توجهی ظرفیت عملیاتی را محدود کند، حتی به قیمت مرگ یا پایان این گروه باشد.

شکست های اخیر
در سوریه گروه حراس الدین نمایندگی القاعده را بر عهده دارد که تا کنون نتوانسته قدرت نمایی کند. این مساله از طرفی می تواند در نتیجه رقابت گروه های تکفیری باشد و از طرف دیگر رصد شدن فرماندهان ارشد آنان توسط ائتلاف آمریکا باشد.

این گروه همچنین محبوب نیست. مردم سوریه آن را به چشم تهدید و آهن ربایی برای اقدامات دولتی  و بین المللی می بینند.

به دنبال سرکوب گروه های قدرتمند تکفیری و هدف قرار دادن برخی از مقامات ارشد این گروه در حملات مشکوک هوایی ایالات متحده ، حراس الدین اکنون بیش از دو ماه است که غیرفعال است.

شاخه این گروه در یمن _ یعنی القاعده در شبه جزیره عربستان که زمانی مخوف ترین شاخه این گروه بود امسال هدف حمله های زیادی قرار گرفته و هم اکنون یکی از کم فعالترین شاخه های این گروه به شمار می رود.

 شاخه این گروه در یمن در ماه ژانویه رهبر خود را طی حمله هوایی ایالات متحده آمریکا از دست داد. در مناطق مرکزی یمن نیز مانند استان "بیدا" قلمرو قدرت آنها توسط نیروهای انصارالله از بین رفته است.

به نظر می‌رسد که جاسوسان  نیز در این گروه نفوذ پیدا کرده‌اند و زمینه های هدف قرار گرفتن رهبران القاعده هم فراهم شده است.

قاسم الریمی سرکرده گروه تروریستی القاعده در «جزیره العرب»
اما امسال یک اتفاق نشان داد که شاخه القاعده در شبه جزیره عربستان همچنان نقشی را ایفا می کرده که قبل ها بیشترین ترس و نگرانی نسبت به آن وجود داشت: هماهنگ کردن «گرگ های تنها» (منظور از آن حملاتی است که به‌دست یک نفر بدون ارتباط با یک گروه مرکزی و مشخص صورت می‌گیرد) برای حمله های تروریستی در کشورهای غربی.

در ماه فوریه بود که القاعده مسئولیت حمله مرگباری را برعهده گرفت. تیراندازی مرگبار در پایگاه هوایی-دریایی آمریکا در ایالت فلوریدا که توسط یک نظامی کارآموز سعودی رشته خلبانی به نام محمد سعید شمرانی صورت گرفت.

شاخه این گروه در مغرب نیز یکی از کم فعالیت ترین ها محسوب می شود؛ هنگامی که در حمله هوایی نیروهای فرانسه در ماه جوون رهبر الجزایری آن در مالی کشته شد و هنوز جانشین او معرفی نشده است.مشخص نیست که چرا ، اما - به هر دلیلی - پست رهبری خالی در گروه وجهه خوبی ندارد.

برای القاعده ، الجزایر و شمال آفریقا برای انجام عملیات دشوار به نظر می رسد. این در حالی است که در دهه 1990 میلادی گروه تندروی جماعت مسلح اسلامی در این نواحی بسیاری از ساکنانش را از بین برد.

در مالی نگاه ها به گروه جماعت نصرت است که در بورکینافاسو نیز عملیات انجام می دهد. گاهی اوقات نیز در نیجر نیز همینطور. این گروه در ماه مارس 2017 تشکیل شد.

بعد از الشباب که یک گروه وابسته به القاعده در سومالی به شمار می رود، جماعت نصرت دومین شاخه فعال القاعده به حساب می آید.حملات جماعت نصرت بیشتر به نیروهای محلی و نیروهای خارجی ، غالباً فرانسوی ، در ساحل متمرکز است.

اما در ماه های اخیر به نظر می رسد نبرد با گروه داعش در دستور کار این گروه بوده است.

در ماه فوریه جماعت نصرت آمادگی خود را برای گفتگو با دولت مالی نشان داد ، اما با سرنگونی دولت در ماه آگوست و روی کار آمدن دولت جدید از طریق کودتا ، برنامه های آینده این گروه مشخص نیست.

تمرکز روی مسئله قدس
الشباب بدون شک قوی ترین و بزرگترین تهدید القاعده در حال حاضر است. این گروه قلمرو حکومت را در دست دارد و شکلی از حکمرانی را در اغلب مناطق روستایی در مرکز و جنوب سومالی اجرا می‌کند.

علاوه بر آن، الشباب ادعا می‌کند که حملات روزانه  وعملیات در داخل سومالی و گاهی در کشور همسایه کنیا را نیز بر عهده می گیرد.

تصویری از گروه تروریستی الشباب که بیش از یک دهه است در سومالی عملیات تروریستی انجام می دهد
از جمله عملیات‌های بزرگ این گروه تروریستی در سال جاری، حمله ماه ژانویه به پایگاه نظامی خلیج ماندا در کنیا بوده است که طی آن سه آمریکایی کشته شدند و چندین هواپیما نیز منهدم شد. اخیرا در ماه آگوست، الشباب به یک هتل ساحلی که توسط مقامات دولتی در موگادیشو به طور پیوسته مورد استفاده قرار می‌گیرد حمله کرد و بیش از ده نفر را کشت.

القاعده با بهره گیری از حملات بزرگ الشباب و جماعت نصرت  در سال 2019 مبارزات نظامی و تبلیغی خود را با محوریت قدس آغاز کرد و در سال 2020 بار دیگر تأکید کرد ، که "آزادی فلسطین" را هدف نهایی خود عنوان می کند و ایالات متحده را به عنوان "دشمن شماره یک مداوم" هدف حمله خود قرار می دهد.
 

پیامی تازه برای ایالات متحده آمریکا
رهبر القاعده یعنی ایمن الظواهری امسال تنها یک بار و از طریق پیام ویدیویی دیده شده است. یک ماه قبل از آن، طرفداران داعش حدس زدند که الظواهری یا مرده است یا سکته کرده و یا اینکه ناتوان شده است. آنها این حدس را بر اساس عدم حضور وی در ویدئوهای جدید یا اظهارنظر شخصی در مورد وقایع مهم عنوان کردند.

ایمن الظواهری رهبر القاعده در یک پیام ویدیویی

چندین مقام فرماندهی مرکزی القاعده طی سالهای گذشته در منطقه افغانستان-پاکستان کشته شده بودند یا در حملات هواپیماهای بدون سرنشین آمریکا در سوریه کشته شده بودند.

توافق صلح ایالات متحده و گروه طالبان که در ماه فوریه به امضا رسید،  تصریح می کند که این گروه شبه نظامی نباید به هیچ سازمان جهانی جهادی پناه بدهد،  چنین امری می تواند یافتن پناهگاه امن را برای مسئولان القاعده پیچیده تر کند.

در همین حال ، القاعده تلاش کرده است تا از بحران بهداشت جهانی و اعتراضات ضد نژادپرستی در ایالات متحده برای جلب حمایت از شعار ضدآمریکایی خود بهره ببرد.

این گروه در پیامی کلی خطاب به مردم غرب و آمریکا  گفت که دولت‌ها در حمایت از آن‌ها در طول همه‌گیری ویروس کرونا ناموفق عمل کرده و رفتارهای نژادپرستانه علیه آفریقایی آمریکایی ها تنها می‌تواند از طریق مبارزه مسلحانه وارونه شود.

اما جای شک و تردید وجود دارد که چنین پیامی از سوی بزرگترین گروهی که در خاک آمریکا عملیات های تروریستی انجام داده در بین عموم مردم آمریکا طنین انداز شود. تازه اگر به آنها برسد!