«خبر بد» برای اسرائیل

نویسنده: شِیِل بن ابراهیم

دیپلماسی ایرانی: بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، چند ماه است که با تمام سرعت برنامه الحاق حدودا 30 درصدی کرانه باختری را مبتنی بر وعده دولت دونالد ترامپ به پشتیبانی از این برنامه، پیش می برده است. در حقیقت، ریاست جمهوری ترامپ فرصتی بی سابقه برای این اقدام جنجال برانگیز اسرائیل به شمار می رفته، اما یک سری تغییر و تحولات اخیر در فضای سیاسی با وزش بادهای مخالف همراه بوده است.

جدیدترین نظرسنجی ها نشان می دهد که جو بایدن، نامزد دموکرات و معاون رئیس جمهوری پیشین ایالات متحده، در انتخابات ماه نوامبر بخت بیشتری از ترامپ برای پیروزی دارد. این بدان معنی است که حمایت های دولت ترامپ تنها چند ماه کوتاه پس از زمان برنامه ریزی شده برای الحاق دوام خواهند داشت. به نظر می رسد که مقامات اسرائیلی نیز به این احتمال توجه کرده اند. یک منبع در دفتر نخست وزیر نتانیاهو به آسیا تایمز گفته پیروزی بایدن در انتخابات می تواند سرنوشت بازی را تغییر دهد: «اگرچه ما هنوز می خواهیم الحاق اتفاق بیافتد، اما شاهد این هستیم که ترامپ در حال حاضر چقدر بد عمل می کند و نگرانیم که پیشبرد برنامه الحاق ما را کاملا در جهان منزوی کند.»

دولت نتانیاهو حق دارد نگران پیروزی بایدن باشد. اگرچه معاون رئیس جمهوری در دولت باراک اوباما و سناتور کهنه کار آمریکایی سابق بر این از حامیان اسرائیل و متحدان وفادار کمیته امور عمومی اسرائیل آمریکا (آیپَک) بوده، اما گروه های لابی گری او از حمایت برنامه الحاق خودداری کرده اند. بایدن ماه گذشته در یک جلسه خصوصی با گروهای از یهودیان آمریکا از این برنامه انتقاد کرد و گفت: «من از الحاق حمایت نمی کنم. واقعیت این است که قصد معکوس کردن روند صلح ترامپ را دارم.» نیکلاس برنز، مشاور ارشد سیاست خارجی بایدن، نیز هشدار داد: «الحاق، مساله ای است که می تواند بیشترین آسیب را به روابط آمریکا و اسرائیل وارد آورد. رهبری سیاسی آمریکا این اقدام را کاملا تقبیح خواهد کرد.» 

دموکرات های کنگره هم یکصدا در برابر الحاق ایستاده اند. در نامه اخیر امضا شده توسط سناتور چاک شومر از نیویورک، بن کاردین از مریلند و رابرت مِنَندز از نیوجرسی آمده که آنها مخالفت خود را با الحاق یکجانبه پیشنهادی قلمرو کرانه باختری ابراز می کنند. مخالفت شومر به ویژه به دلیل موقعیت او به عنوان رهبر اقلیت سنا و شهرت او به عنوان برجسته ترین حامی اسرائیل در مجلس عالی، قابل توجه است. یک بیانیه مشابه نیز توسط 120 دموکرات مجلس نمایندگان به امضا رسیده است. سناتورهایی همچون ایمی کلوبوچار از مینسوتا، کامالا هریس از کالیفرنیا و الیزابت وارن از ماساچوست که همگی از نامزدهای اصلی برای سمت معاون ریاست جمهوری در دولت بایدن به شمار می روند نیز مخالف الحاق هستند.

این مساله نشان دهنده چرخش به چپ در حزب دموکرات چه به طور کلی و چه در زمینه سیاست در قبال اسرائیل است. نتانیاهو کاملا از این پویایی و مخاطرات آن برای اسرائیل آگاه است. با این حال، همین پویایی سبب شده که او زمان حال را بهترین زمان برای الحاق بداند. دیوید ماکُفسکی، مدیر موسسه واشنگتن برای پروژه سیاست خاور نزدیک در روند صلح در خاورمیانه، به آسیا تایمز گفت نتانیاهو کاملا آگاه است که دولت احتمالی بایدن از الحاق حمایت نخواهد کرد، اما او به بلند مدت توجه دارد: «اسرائیل در سال 1981 ادعای خود را بر جولان مطرح کرد، اما آمریکا آن را نپذیرفت. 40 سال بعد، ترامپ این ادعا را قبول کردو از نظر نتانیاهو، آنچه اهمیت دارد این است که اسرائیل این تصمیم را گرفت و زمینه را فراهم کرده است.» ظاهرا نتانیاهو به عواقب فوری الحاق اهمیتی نمی دهد و به فکر میراث خودش است. همانطور که ماکفسکی توضیح می دهد، الحاق در زمانی که ترامپ هنوز در قدرت است این امکان را برای اسرائیل فراهم می آورد تا با حداقل فشار سیاسی روی شکل دادن به میراث خود متمرکز شود.

با این حال، نتانیاهو نمی تواند یکجانبه الحاق را پیش ببرد. دولت فعلی اسرائیل مبتنی بر یک ائتلاف متزلزل بین دو حزب «لیکود» و «آبی و سفید» شکل گرفته است. طبق توافق ائتلافی، دولت می تواند برنامه الحاق نزدیک به 30 درصد از کرانه باختری را از اول ژوئیه آغاز کند. حزب آبی و سفید موافقت کرده در برابر کسب امتیازاتی در امور داخلی، مانع از برنامه الحاق نشود. اما بر هیچ کسی پوشیده نیست که حزب آبی و سفید از این برنامه حمایت نمی کند و آن را عاقلانه نمی داند. اوفر زالزبرگ، تحلیلگر ارشد پروژه عرب-اسرائیل در گروه بین المللی بحران، می گوید افزایش قدرت بایدن در نظرسنجی های پیش از انتخابات سبب می شود نتانیاهو به خواسته های حزب آبی و سفید توجه بیشتری نشان دهد و به شکل های محدودتری از الحاق بیاندیشد.

در وزارت خارجه اسرائیل نیز بسیاری با توجه به اینکه دونالد ترامپ می تواند یک رئیس جمهوری یک دوره ای باشد، از طرح الحاق حمایت نمی کنند. یک منبع ارشد وزارت امور خارجه اسرائیل گفت: «اگر بایدن پیروز شود و طرفداران برنی سندرز قدرت بگیرند، آنگاه این احتمال وجود دارد که ایالات متحده تحریم های احتمالی سازمان ملل علیه ما را وتو نکند.» یک منبع دیگر در وزارت خارجه اسرائیل هم گفت: «از وزیر گرفته تا مقامات پایین تر همه درباره این اقدام نگرانی هایی دارند. ما آمادگی لازم برای مقابله با عواقب آن را نداریم و حقیقتا فایده ای در الحاق نمی بینیم.» این در حالی است که وزارت خارجه اسرائیل مسئول دفاع کردن از برنامه الحاق در برابر جهانیان است.

طبق برخی گزارش ها، جرد کوشنر، نماینده ویژه ترامپ در روند صلح، نیز نگران است که الحاق فلسطینی ها را برای همیشه از میز مذاکره دور کند و به همکاری های اسرائیل با کشورهای حاشیه خلیج فارس آسیب برساند. ظاهرا با توجه به این نگرانی ها دولت ترامپ قصد دارد از نمونه محدودتر طرح الحاق حمایت کند. اما مساله این است که نتانیاهو بیش از اندازه روی این طرح سرمایه گذاری کرده که بخواهد از آن بگذرد. به هر حال، همه شواهد حاکی از آن هستند که اگر برنامه الحاق نهایتا به اجرا گذاشته شود، به چند شهرک نزدیک قدس اشغالی محدود خواهد بود و بدین ترتیب، مخالفان این طرح فرصت کافی خواهند داشت تا نتانیاهو را برای باز گذشتن در به روی راه حل دو کشوری تحت فشار بگذارند.

منبع: آسیا تایمز / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34