محاسبات سراسر اشتباه ترامپ با ترور سردار سلیمانی

نویسنده: آنشل پففر

دیپلماسی ایرانی: اغراق درباره تبعات ترور ژنرال قاسم سلیمانی، فرمانده قدس سپاه، غیرممکن است و حتی سرسخت ترین حامیان دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده امریکا باید از نبود فردی کارکشته در سیاست خارجی در اطراف او افسوس بخورند. امریکا یکی از مهمترین نمادهای قدرت ایران و بانفوذترین مهره این کشور در منطقه را از میان برداشته است.

فقدان او به عنوان شخصیتی صاحب قدرت در دولت ها و در میان نیروهای مسلح ضربه ای سخت برای جمهوری اسلامی ایران است. کشته شدن او شادی بزرگی برای بسیاری از کشورهای خاورمیانه و نیز مخالفان ایران به همراه داشته است.

در برابر این سرنوشت سازترین اقدام آمریکا در خاورمیانه، ایران چاره ای غیر از انتقام ندارد. در نبود ژنرال سلیمانی اوضاع در خاورمیانه بسیار پیش بینی ناپذیرتر شده است. اکنون دو پرسش اساسی پیش روی ایران و دو پرسش پیش روی آمریکا است.
اول، آیا ایران دست از احتیاط بر می دارد و به یک عملیات نظامی رو می آورد؟ پس از جنگ عراق، ایران سیاست جنگ های نیابتی را پیش گرفته است. بیش از یک میلیون کشته در جنگ ایران و عراق و آگاهی همگان از این که ایران از توان نظامی لازم برای جنگ مستقیم دیگری برخوردار نیست، از اصول ثابت راهبرد کلان ژنرال سلیمانی بودند. حالا هم نبود او در تصمیم گیری های کلان و هم خشم ایران از ترور او، می تواند بر سیاست احتیاطی ایران تأثیر بگذارد و این کشور، خود یا عواملش، اهداف متعلق به آمریکا یا متحدانش را در منطقه هدف قرار خواهند داد. هر اتفاقی بیافتد ایران باید تنش ها را مهار کند و مانع از کشانده شدن آنها به داخل خاک خود شود.
پرسش دوم این است که نبود ژنرال سلیمانی بر قدرت ایران چه تأثیری خواهد داشت؟ هیچ کس مانند سلیمانی نمی توانست از جریان های سست تغییر قدرت منطقه ای بهره برداری کند. او نقشی مهم در استفاده از فرصت ها در عراق بعد از تهاجم آمریکا، تبدیل حزب الله از یک نیروی شبه نظامی به مهمترین قدرت در لبنان و حفظ بشار اسد در قدرت داشت. هیچ کس از ویژگی های ژنرال سلیمانی از جمله ارتباطات، احترام و ابهت «حاج قاسم» در خاورمیانه و در میان بیش از پنج کشور منطقه برخوردار نیست.

بدون ژنرال سلیمانی، ممکن است ایران در پاسخ خود اشتباه کند و اوضاع به سوی جنگی تمام عیار برود. اگر چنین اتفاقی نیافتد، می توان امیدوار بود ایران جاه طلبی های منطقه ای خود را کنترل کند.

پرسش بعدی این است که ترامپ با این اقدام چه هدفی را دنبال می کرد؟ به نظر می رسد اقدام ترامپ به صدور فرمان حمله به ژنرال سلیمانی، چرخشی 180 درجه ای در سیاست پیشین او در مقابل اقدامات ایران باشد. واشنگتن ادعا می کند علت حملات اخیر آمریکا به الحشد الشعبی و ترور ژنرال سلیمانی، کشته شدن شهروندی آمریکایی و جلوگیری از حمله دوباره به نیروهای آمریکایی بوده است. کشتن کسی مانند ژنرال سلیمانی حرکتی راهبردی است که شاید ترامپ امیدوار است از طریق آن امیدهای خود را برای پیروزی در انتخابات پیش رو تقویت کند.

پرسش آخر این است که آیا کسی در دولت آمریکا نقشه ای دارد؟ در رده های بالای وزارت امور خارجه ترامپ و شورای امنیت ملی او کمتر مشاور مجربی دیده می شود و هیچ فردی صاحب تفکر راهبردی نیست. ممکن است ترامپ بدون هیچ نقشه ای وارد جنگی فاجعه بار با ایران شود و حتی اگر جنگی اتفاق نیفتد خارج کردن آمریکا از تنشی خسارت بار برای منافع این کشور یا متحدانش بسیار دشوار باشد. آمریکا هزار برابر قوی تر است؛ اما ایران بارها ثابت کرده در بهره برداری از تردید، اشتباه و خلأ های موقت آمریکا بسیار توانمند است و هیچ فرصتی را در هیچ حالتی از دست نمی دهد.

منبع: هاآرتص / دیپلماسی ایرانی