عواقب کاهش تعهدات هسته ای ایران جدی و واقعی است

نویسندگان: پیتر هاسی و بردلی ای. تِیِر

دیپلماسی ایرانی: وزارت امور خارجه ایالات متحده اول نوامبر گزارش داد که ایران نه تنها مرگ بارترین کشور حامی تروریسم در جهان است،  بلکه دامنه و ماهیت حملات مرگبار خود را نیز گسترش داده است. اوزی روبین، کارشناس موشکی، اخیرا در یک کنفرانس بین المللی دفاع هوایی و موشکی در درسدن آلمان گفته که ایران پرکارترین سازنده موشک های بالستیک در خاورمیانه است و حامل های پرتاب آن می تواند پیش زمینه ای برای توسعه موشک های بالستیک قاره پیما باشد.

یکی از تصورات درباره توافق هسته ای سال 2015 ایران موسوم به برجام این است که ایران را از ساخت کلاهک هسته ای قابل سوار کردن بر موشک هایش باز می دارد. بخش عمده این فرضیه بر مبنای ارزیابی های اطلاعات ایالات متحده درباره اینکه برنامه تسلیحات هسته ای ایران در سال 2003 متوقف شده، شکل گرفته است. در نتیجه، اگرچه توسعه موشکی ایران نگران کننده بود، اما این موشک ها عمدتا به عنوان تهدیدی جدی برای خاک ایالات متحده یا بخش اعظم خاک اروپا به شمار نمی رفتند.

بسیاری امید داشتند که توافق هسته ای از سرعت فعالیت های ایران بکاهد، اما ایران اقدامات منطقه ای خود را تسریع بخشیده و حمایت ها از حزب الله، حماس، حوثی ها و جهاد اسلامی را افزایش داده و حتی برخی گزارش ها حاکی از آن است که موشک های بالستیک خود را در اختیار این گروه ها گذاشته است. حوثی ها که از گروه های متحد ایران به شمار می روند ظاهرا از این موشک ها برای حمله به اهدافی در عربستان سعودی از جمله انبارهای نفتی و تاسیسات تولید نفت استفاده کرده اند. ایران همچنین حضور نظامی خود را در لبنان و سوریه افزایش داده و حتی گفته می شود در حال ساخت تاسیسات تولید اسلحه در این کشورهاست.

بسیاری از مقامات ارشد پیشین دولت آمریکا اشغال فلسطین و بی خانمان شدن شمار زیادی از آنها را عامل اصلی بخش اعظم اقدامات ایران در خاورمیانه دانسته اند. مقابله با آنچه بسیاری از این مقامات «اقدامات تروریستی ایران» می خوانند، از نظر آنها ضروری بود، اما نباید به قیمت نابودی توافق هسته ای صورت می گرفت. اما حتی وقتی ایالات متحده از برجام خارج نشده بود هم بسیاری از منتقدان از جمله اسرائیل آن را «مسیری به سمت بمب اتم» توصیف می کردند چراکه همه محدودیت های کلیدی در آن که ایران را از ساخت سلاح هسته ای باز می دارد، نهایتا منقضی می شود. بسیاری حتی معتقد بودند که پس از توافق هسته ای نه تنها فعالیت های منطقه ای ایران افزایش یافته، بلکه توافق در بازداری از فعالیت های هسته ای ایران هم موفق نبوده است.

به گفته منابع اطلاعاتی آلمان  ایران پیشتر برای دستیابی به فناوری سلاح های هسته ای از آلمان اقدام کرده است. به علاوه، ایران بلافاصله پس از حصول برجام در سال 2015، آنطور که در مفاد توافق آمده بود، در برابر سازمان ملل متحد درباره فعالیت پیشین هسته ای خود به ویژه در سایت های نظامی، شفاف سازی نکرد. دولت ایران اخیر در عقب نشینی از برجام غنی سازی اورانیوم در تاسیسات فردو را که قرار بود صرفا تحقیقاتی باشد، با سانتریفیوژهای پیشرفته آغاز کرده است.

ایران اصرار دارد که به دنبال دستیابی به تسلیحات هسته ای نیست، اما مسیر خوبی را برای متقاعد کردن جهانیان پیش نگرفته است؛ اول اینکه غنی سازی در سطوح ممنوع شده در برجام را از سر گرفته؛ دوم اینکه تولیدات سوخت هسته ای آن فراتر از محدودیت های تعیین شده در توافق هسته ای است؛ و سوم اینکه به آژانس بین المللی انرژی اتمی اعلام کرده که به رغم آنچه در برجام آمده است، فعالیت های هسته ای احتمالی در سایت های نظامی را افشا نخواهد کرد.

این تهدیدی بود که دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده، را به خروج از برجام ترغیب کرد. او همچنین تحریم های گسترده اقتصادی علیه ایران اعمال کرد و رویکرد خود را «کمپین اعمال فشار حداکثری» نامید. آمریکا با همین توجیه سامانه های دفاع موشکی و تجهیزات نظامی دیگری به متحدان خود در منطقه فروخته است تا بتوانند در برابر تجاوز احتمالی ایران از خود دفاع کنند. دولت ترامپ همچنین بودجه دفاعی را به میزان قابل توجهی افزایش داده است تا ظاهرا آمادگی ارتش را به آن بازگرداند.

تحریم های شدید ایالات متحده به بحران داخلی در ایران انجامیده و اعتراض های گاه و بی گاه را در پی داشته است. این در حالی است که ایران به دلیل اتهامات مطرح شده علیه آن در رابطه با حمله به تاسیسات نفتی عربستان سعودی، تا اندازه زیادی حمایت های بین المللی را از دست داده است. ایالات متحده ایران را به دلیل تلاش های آن برای پیشبرد برنامه های موشک بالستیک و هسته ای و تمایل به حمله به متحدان آمریکا در منطقه خاورمیانه، تهدیدی جدی برای خود می داند و ظاهرا در همین راستا، سعی دارد یک بازدارندگی مشترک نظامی در منطقه ایجاد کند.

منبع: هیل / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34