موفقیت ایران در جنگ های نامتقارن

نویسنده: بنجامین هاروی (Benjamin Harvey)

دیپلماسی ایرانی: سون تزو (Sun Tzu)، نویسنده کتاب 2هزار و 500 ساله "هنر جنگ" حتی در زمان چین باستان نیز از ارزش جنگ نامتقارن - چگونگی برتری نیروهای کوچکتر مانند پارتیزان ها یا پهپادهای امروزی، بر نیروهای بزرگتری مانند ارتش های معتبر یا جت های جنگنده بی‌نهایت دلاری - آگاه بود. او همچنین می دانست که "باید برای دشمن راه فراری باقی گذاشت" و به درستی توصیه می کرد که "یک دشمن مایوس و دلسرد را به سختی تحت فشار قرار ندهید."

درستی هر دوی این آموزه ها اکنون از سوی ایران به اثبات رسیده است. راهبرد "فشار حداکثری" ترامپ، ایران را تضعیف و اقتصاد آن را فلج کرده اما باعث شده این کشور خطرناک تر هم بشود. در واقع آمریکا تهران را وادار کرده با روش های نامتعارفی که مقابله با آنها دشوار است به این سیاست پاسخ بگوید و رهبران آن در حالی که راه فراری ندارند از بازگشت به گفت وگوها امتناع می‌کنند.

ایران با حمله به بزرگترین تاسیسات نفتی جهان که بازارهای جهانی از توکیو تا نیویورک را مختل کرد، آسیب پذیری اقتصاد جهانی را اثبات کرد. توماس جونیئو (Thomas Juneau)، استاد دانشگاه روابط عمومی و بین المللی اتاوا با اشاره به این نکته می گوید: "شیوه بازدارندگی ایران این چنین است". وی در ادامه می افزاید: "یکی از ستون های کلیدی دکترین دفاعی تهران ارسال مداوم پیام به ایالات متحده و همپیمانان و شرکای منطقه ای آن و یادآوری این نکته است که ایران ابزار آسیب زدن به آنها را در اختیار دارد. اقتصاد جهانی آسیب پذیر است. ایران با ارسال این پیام قدرتمند به همگان یادآور شد که جنگ می تواند بسیار پرهزینه باشد".

این یورش ها نشان داد که سرمایه گذاری ایران در زمینه جنگ نامتقارن چقدر مفید و ثمربخش بوده است. در حالی که عربستان سعودی با هزینه در زمینه جنگ افزارهای متعارف به سومین کشور بزرگ جهان در این زمینه تبدیل شده، ایران روی نیروهای اخلالگر – در یمن، عراق، سوریه و سایر مناطق- سرمایه گذاری کرده است.

راهبرد ایران جواب داده است. با کنار کشیدن ایالات متحده از مداخله در مسائل عراق، ایران به برترین نیروی ذینفوذ خارجی در این کشور تبدیل شده است. ایران همچنین با برخورداری از نیروهای نیابتی مسلح در سوریه و لبنان نقشی تعیین کننده در سیاست این کشورها ایفا و کشورهای همسایه ای مانند عربستان، امارات و اسرائیل را تهدید می کند. این کشور همچنین توانسته است از طریق حوثی های یمن پایگاهی را در حیاط خلوت عربستان ایجاد کند.

امیلی هاوثارن (Emily Hawtharn)، تحلیلگر مسائل خاورمیانه در موسسه استراتفور با اشاره به راهبرد ایرانی ها در استفاده از نیروهای نیابتی برای دسترسی به درجه ای از انکار قابل قبول و پرهیز از پاسخ های مستقیم تلافی جویانه، می گوید: "چه بسا ایران تحت فشار تحریم ها، اکنون کشاندن تنش ها به لبه جنگ را تنها راه تنش زدایی بداند."

افزایش قیمت های نفت که پس از یورش های اخیر اتفاق افتاده بدترین رویداد برای اقتصاد جهانی است چرا که می تواند از جیب های مردمی که اکنون از بحران اقتصاد جهانی آسیب دیده اند پول بیشتری را بیرون بکشد و افزایش نرخ سود نیز مطرح است که می تواند شرایط را وخیم تر کند. این سناریو می تواند بخشی از آسیب ها از جمله کاهش ارزش پول رایج و همچنین افزایش نرخ ارز را که ایران در داخل با آن روبه روست، به اطراف سرایت دهد.

آرون اشتاین (Aaron Stein)، دبیر برنامه خاورمیانه در موسسه پژوهشی سیاست های خارجی فیلادلفیا در این باره می گوید: "ایالات متحده نمی خواهد بپذیرد که ایران از اهرم برخوردار است و ما هموراه بر مبنای شرایط آنها بازی می کنیم." وی می افزاید: "آنها به درستی دریافته اند که ما در براندازی نظام دخالت نخواهیم کرد، بنابراین با ریسک پذیری بیشتری بازی می کنند. آنها دشواری های اقتصادی را احساس می کنند اما نظام با بهره مندی از مزایای ممتاز یک زورآزمایی غیرمستقیم، ایمن است."

اکنون آزمون نهایی برای مهارت های توافق سازی ترامپ فرا رسیده است. اگر ترامپ و تهران بر میز گفت وگوها حاضر شوند آیا ترامپ می تواند حدقل "یک راه رهایی" برای ایرانیان باقی بگذارد تا از تنش زایی بیشتر پیشگیری شود؟ به گفته باربارا لیف (Barbara Leaf)، عضو ارشد موسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک، "این که آیا ایالات متحده پاسخ – دیپلماتیک و نه نظامی- قدرتمندی به یورش های اخیر خواهد داد یا خیر، مساله ای است که دولت کنونی را تا پایان دوران ریاست جمهوری ترامپ به چالش می کشد."

منبع: بلومبرگ / تحریریه دیپلماسی ایرانی