تشدید رقابت بین ایران و روسیه بر سر منافع اقتصادی حضور در سوریه / چین هم بدون ورود به جنگ، خود را به این معرکه رسانده

صهیب عنجرینی در الاخبار نوشت: رسانه های مختلف معمولا تمایل به انتشار اخباری مبنی بر افزایش اختلافات بین ایران و روسیه در سوریه دارند. اما با دقت نظر در واقعیتهای میدانی در سوریه، در می یابیم که اصطلاح «درگیری» دربردارنده مبالغه زیادی است و باید گفت روابط بین این دو کشور بیشتر به رقابت برای دست یابی به فواید و منافع شبیه است، که البته یک بازیگر برجسته و ساکت، یعنی چین در این میان با ایران و روسیه همراهی می کند.

به گزارش سرویس بین الملل «انتخاب»؛ در ادامه این مطلب آمده است: در این بین، منابع سوری از ورود به تفاصیل مربوط به رابطه دمشق با دو هم پیمان روسی و ایرانی اش، سر باز می زنند. اما یک مقام دیپلمات سوریه در گفتگو با الاخبار تصریح کرد:«پیمانی که می دانست در اوج جنگ چگونه باید به آن ورود کند، قطعا از چگونگی پایان دادن پیروزمندانه به آن نیز آگاه است».

لازم به ذکر است که ورود مستقیم روسیه به خط بحران سوریه با هماهنگی عالی با تهران و حتی تلاش ایران برای قانع کردن مسکو صورت گرفت و روابط بین این دو از مرزهای سوریه فراتر رفته و به هماهنگی بین آنها برای تغییر معادله تک قطبی بودن آمریکا در سطح جهان، می رسد. علاوه بر اینکه ایران و روسیه منافع اقتصادی حیاتی در رابطه با یکدیگر دارند. گذشته از این، تهران در مذاکرات استانه نقشی محور دارد. اگر با دقت در موارد گفته شده تأمل کنیم، در می یابیم که باید قطب نمای رابطه بین مسکو و تهران را از درگیریها بین آنها، منحرف کنیم.

البته این مساله نافی وجود اختلافاتی بین مسکو و تهران در خصوص یکی از پرونده های حساس خاورمیانه یعنی «درگیری با اسرائیل» نیست و این اختلاف، در حاشیه جنگ سوریه ایجاد نشد، بلکه دو طرف از همان ابتدای ورود به این جنگ، متوجه اختلافات خود در مورد اسرائیل بودند. با این حال، به نظر نمی رسد تامین امنیت اسرائیل که یکی از اولویتهای مسکو است، به عاملی برای درگیری بین تهران و مسکو تبدیل شود. علاوه بر اینکه روسیه می داند برگه حضور ایران در سوریه یکی از اثرگذارترین عوامل در درگیری مستمر مسکو با غرب، در مورد آینده سوریه است. به عبارت دیگر، استفاده از این برگه از سوی مسکو، بدون رضایت دمشق و تهران ممکن نیست.

از این زاویه، می توان رابطه بین روسیه و ایران را طبق یک مسیر واقعی بررسی کرده و آن را در چارچوب رقابت برای چیدن میوه های اقتصادی و سیاسی برای دو کشور، قرار داد. اما مساله اینجاست که رقابت مذکور منحصر به مسکو و تهران نمی شود و طرفهای دیگری نیز وارد این مسابقه شده اند، که از آن جمله، دولتهای خلیجی، ترکیه، اتحادیه اروپا و حتی ایالات متحده هستند. با این وجود، دو هم پیمان اصلی دمشق، یعنی تهران و مسکو نسبت به دیگر دولتهای مذکور از امتیاز بیشتری برخوردارند.

دمشق یک هم پیمان سومی هم دارد، که رسانه ها آنطور که باید و شاید به نقش مؤثر آن در مرحله پس از جنگ در سوریه، توجهی ندارند، این هم پیمان مهم، اژدهای چینی است. در شرایطی که دست یافتن مسکو به بندر طرطوس از نظر برخی ضربه محکمی به تهران محسوب می شود، در واقع، باید گفت این یک امتیاز مهم، برای روسیه و علیه چین است. پیش از این، پکن در مورد اهمیت طرطوس برای رشد اقتصادی اشاره کرده بود و این بندر می توانست در زمینه روابط اقتصادی سوریه با چین، نقش مهمی ایفا کند.

سوریه در زمینه های مختلف، یکی از سرمایه گذاران اصلی در سوریه است و می توان حمایت پکن از دمشق در جریان جنگ را یک «حمایت نرم» نامید. علاوه بر اینکه پکن در موارد زیادی برای وتوی تصمیمات شورای امنیت بین المللی، در کنار مسکو ایستاده و حمایت اقتصادی، انسانی و لوجستکی خود از دمشق را قطع نکرد.

این در حالی است که منابع دیپلماتیک به این مساله اشاره دارند که چین حتی فکر ورود مستقیم به جنگ سوریه، همزمان با ورود روسیه را نیز مطرح کرد، اما در ادامه ترجیح داد به دور از این معرکه از سوریه را حمایت کند.