ظهور ورژن جدید داعش در ادلب؟

نویسندگان: مایکل ای. اوهانلون و استیون هیدمان

دیپلماسی ایرانی: در حالی که نیروهای سوریه و جنگنده های روسی قدم های اول در کسب آمادگی برای حمله به استان ادلب را برمی دارند، چشم انداز بروز یک فاجعه دو میلیون غیرنظامی را که در میان ده ها هزار جنگجوی مخالف گرفتار شده اند، تهدید می کند.

مخالفان از جنگجویان افراطی از جمله داعش و القاعده گرفته تا گروه های میانه روتر مخالف بشار اسد، همگی به عنوان آخرین پناهگاه به ادلب گریخته اند.

دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده، نیکی هیلی، نماینده آمریکا در سازمان ملل و جوزف دانفورد، فرمانده ستاد مشترک ارتش همگی به مسکو و دمشق درباره استفاده از حملات متداول در ادلب که آخرین پایگاه مخالفان دولت بشار اسد به شمار می رود، هشدار داده اند.

اما چرا بشار اسد و یا ولادیمیر پوتین باید به چنین شکوه و شکایت هایی گوش کنند؟ آنها به خوبی می دانند که منافع آمریکا حکم می کند تا حد ممکن از جنگ در سوریه دور بماند- این مساله از معدود وجوه اشتراک بین دولت باراک اوباما و ترامپ است. بی شک، حمله به ادلب به یک فاجعه بزرگ انسانی می انجامد. اما این نگرانی برای متوقف کردن اسد و پوتین کافی نخواهد بود؛ آنها هر دو معتقدند ایالات متحده با خشونت و به بدترین شکل ممکن این جنگ را پیش برده و از مخالفان حمایت کرده تا آماده جنگ شوند، اما ابزار کافی برای پیروزی در اختیار آنها نگذاشته است. دست کم خشونت های دمشق و مسکو موثر واقع شده است و اکنون آنها دلیل کافی برای ادامه دادن این خشونت ها دارند و می دانند زمانی که ادلب تحت کنترل درآید، می توانند پایان جنگ را اعلام کنند.

اما هیچ استدلالی نمی تواند کشتار غیرنظامی ها را توجیه کند. به علاوه، پیروزی دولت اسد در جنگ ادلب هم مشکلات را حل نخواهد کرد و رئیس جمهوری سوریه کنترل بر جمعیتی آسیب دیده و وحشت زده از خشونت ها را بر عهده خواهد داشت و اقتصادی که در نتیجه تحریم های بین المللی فلج شده است. بخش های سنی نشین سوریه آن قدر دچار آسیب شده اند که به سختی می توان از ظهور مجدد عناصر افراطی جدید در آنجا در آینده نه چندان دور جلوگیری کرد.

ممکن است داعش در حال حاضر بیشتر بخش های تحت کنترل خود از دست داده باشد، اما ورژن 2 داعش یا چیزی بدتر از آن در آستانه ظهور است.

برای جلوگیری از قتل عام تمام عیار در ادلب و پایان دادن به جنگ در سوریه به یک چارچوب کلی نیاز است که شاید به مذاق اسد و پوتین چندان خوش نیاید. اما برنامه درست حتی می تواند به بازگشت پناهجویان و ایجاد آینده ای بهتر کمک کند. ایالات متحده به طور قطع نمی تواند سرمایه گذاری انسانی یا مالی را در سوریه افزایش دهد. آمریکایی ها از جنگ های خارجی کشورشان خسته شده اند. اما شاید با بازنگری در استراتژی های گذشته و منعکس کردن شرایط کنونی منطقه در آنها، بتوان آنچه از سوریه باقی مانده است را نجات داد.

آمریکا باید بپذیرد که فرآیند دیپلماتیک ژنو به رهبری سازمان ملل با کنار رفتن اسد از قدرت همراه نخواهد شد. وانمود کردن به اینکه نتیجه دیگری ممکن است، توهم محض و وقت تلف کردن خواهد بود. ایالات متحده همچنین می تواند با پیشنهاد همکاری به ترکیه و شاید حتی روسیه در عملیات مبارزه با تروریسم در ادلب، عناصر وابسته به داعش و القاعده را ریشه کن کند. تنها در چنین شرایطی است که آمریکا می تواند بدون افزایش شمار نیروهای خود، به آینده سوریه کمک کند.

ممکن است دولت اسد یا مسکو بلافاصله با پیشنهادهای واشنگتن در این زمینه موافقت نکنند، اما روسیه به شدت تمایل دارد که جنگ در سوریه هرچه سریع تر پایان یابد و از کمک های بین المللی برای بازسازی این کشور پس از جنگ هم استقبال می کند. آغاز روند بازسازی سوریه، بازگشت پناهجویان به این کشور را ممکن می سازد و در عین حال، می تواند احتمال ظهور مجدد داعش را کاهش بدهد.

در آغاز درگیری های داخلی در سوریه، آمریکا با حمایت از عناصر مخالف و جنبش های افراطی به ظهور داعش کمک کرد، اما این مرتبه ورژن جدید داعش یا هر جنبش افراطی مشابه دیگری می تواند در نتیجه رها شدن سوریه و خودداری آمریکا و دیگر کشورها به بازسازی این کشور جنگ زده، رخ بدهد. اما همچنان این سوال باقی است که چطور می تواند از بروز یک فاجعه تمام عیار در ادلب ممانعت و در عین حال آخرین جنگجویان افراطی پناه گرفته در این استان را ریشه کن کرد.

منبع: بروکینگز / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34