ترامپ باید هنر توافق با تهران را یاد بگیرد

تد رجنسیا

دیپلماسی ایرانی: سپتامبر 1980 بود. ده ماه از گروگان گیری 52 دیپلمات و شهروند آمریکایی در ایران می گذشت. از احساسات ضد امریکایی در پایتخت چیزی کم نشده بود. ظرف چند روز آتش جنگ بین ایران و عراق شعله ور شد و منطقه را بیشتر در خون فرو برد.

در بن، پایتخت آلمان غربی آن زمان، یک دیپلمات ایرانی مامور بود تا پیام رهبر ایران، آیت الله خمینی، را به آمریکایی ها برساند. نامه محرمانه ای که صادق طباطبائی مسئول رساندن آن بود، در واقع این نامه اولین پیش نویس توافق الجزایر سال 1981 بین ایران و آمریکا بود که راه را برای آزادی گروگان های آمریکایی که 444 روز در اسارت بودند، باز کرد.

کارشناسان سیاسی ایران معنقد هستند که توافق الجزایر ثابت کرد ایران حتی در خصمانه ترین شرایط بین دو کشور نیز مایل به رسیدن به توافق با آمریکا بوده است. علی رغم خروج ترامپ از توافق هسته ای و اعمال مجدد تحریم ها، تحت شرایط صحیح و بر اساس احترام متقابل تهران و واشنگتن می توانند مذاکرات جدیدی را آغاز کنند.

فرشته صادقی، یک تحلیل گر سیاسی به الجزیره گفت: "درهای مذاکرات هیچ گاه بسته نمی شود." وی معتقد است که شروع مجدد مذاکرات، حتی در اوج اختلافات دور از دسترس نیست.

در حالی که ایران به بازگشت مجدد تحریم ها اعتراض کرده است، مقامات رده بالای دولتی به طور مستقیم مذاکرات را رد نکرده اند.

در پاسخ به پیشنهاد ترامپ مبنی بر دیدار با پرزیدنت روحانی، وزیر امور خارجه، جواد ظریف، به روزنامه ایران دیلی گفته است: "ایران کشوری نیست که پیشنهاد مذاکره را رد کند. ما بر اساس منافع ملی مان پیش خواهیم رفت." او در ادامه گفت که ایران باید ببیند آمریکا تا چه میزان "می خواهد حسن نیت خود را نشان دهد." ظریف این مصاحبه را در روزی که اولین دور تحریم ها اجرایی شد، انجام داد.

در این چند روز این گمانه زنی وجود داشته است که روحانی می تواند در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در سپتامبر با ترامپ دیدار کند. اگرچه تا کنون ظریف این احتمال را رد کرده است. در مقابل، ظریف پیشنهاد داده که آمریکا باید اول "عادتش به تحریم و قلدری را ترک کند."

غیر قابل پیش بینی بودن ترامپ

محمد اسلامی، سردبیر مجله سیاسی خراسان در تهران، در حالی که از غیر قابل پیش بینی بودن ترامپ شاکی بود، گفت که در دیپلماسی ایران، همیشه گزینه ای برای حل اختلافات وجود دارد.

وی گفت: "اگر دونالد ترامپ نشان دهد که از بعد سیاسی می خواهد مذاکرات سازنده ای را با ایران داشته باشد، چرا که نه؟" البته اسلامی به غیر قابل اعتماد بودن مقامات آمریکایی نیز اشاره کرد.

سید حسین موسویان، سفیر سابق ایران در آلمان، به الجزیره گفته است که اگر آمریکا در مورد پیشنهادش برای مذاکره با ایران جدی باشد، باید یک سری اقدامات مقدماتی به منظور هموار کردن مسیر برای دور جدیدی از مذاکرات انجام دهد. موسوی در ادامه گفت که مذاکرات باید بر اساس اصول احترام متقابل سازمان ملل باشد. وی گفت آمریکا همچنین باید متعهد شود که در سیاست داخلی ایران دخالت نکند. تهران دولت ترامپ را متهم به زمینه چینی برای تغییر نظام در ایران کرده که موجب افزایش بی اعتمادی شده است.

توهین و تهدید

اما کاوه احسانی، استاد مطالعات بین الملل در دانشگاه دوپال شیکاگو، معتقد است که آمریکا باید پیش از آن که به دنبال مذاکرات موثر باشد، به جایگاه ایران در خاورمیانه احترام بگذارد.

وی با اشاره بر اینکه تهران به دنیال تامین امینت خودش است به الجزیره گفت: "آمریکا یک کشور در خاورمیانه نیست. اما ایران هست. من اصلا متوجه دلیل حضور امریکا در عراق، لبنان و سوریه نمی شوم اما می دانم که چرا ایران در این کشور ها حضور دارد."

فرشته صادقی می گوید که ترامپ مرد تجارت است و هر جا که باشد به دنبال منفعت است، بنابراین کم کم با ایران مذاکره خواهد کرد. وی همچنین گفت که مطمئن نیست ترامپ به دنبال تغییر رژیم در ایران باشد چون ترامپ به خوبی می داند که چنین اقدامی چه عواقب فاجعه باری برای نیروهای آمریکایی در خاورمیانه و متحدان منطقه ای آمریکا خواهد داشت و کل منطقه را دوباره به هرج و مرج خواهد کشاند.

صادقی معتقد است که اگر آمریکا به تدریج گام های دیپلماتیک را بردارد و شرایط مناسب مهیا شود، ایرانی ها حتی توهین ها و تهدیدهای ترامپ را فراموش خواهند کرد تا این توافق به نتیجه برسد.

"به قول ایرانی ها حرف و ناسزا باد هوا است، می آید و می رود."

منبع: الجزیره / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی / 33