مقتدی صدر، سیاستمداری جذاب

کریشنا کالامور

دیپلماسی ایرانی: مقتدی صدر، نخست وزیر بعدی عراق نخواهد بود، اما در تعیین آن نقش به سزایی خواهد داشت. نتیجه ای قابل توجه برای روحانی شیعه که به خاطر هدایت شورش هایی علیه آمریکا پس از حمله سال 2003 به عنوان یک افراطی شناخته می شد و پس از مخالفت با ایران خود را طرفدار ملت نشان داد. صدر تبدیل به محرم راز سیاست های عراق شده بود. اما پیش از انتخابات پارلمانی شنبه گذشته، او با ساختن یک ائتلاف که شامل کمونیست ها، سنی ها و مستقل های سیاسی است، خود را تبدیل به یک مخالف ضد فساد و بی طرف سیاسی کرده است.

مایکل نایتس، یکی از همکاران ارشد موسسه واشنگتن که کارشناس مسائل منطقه است، به من گفت: "بزرگترین مشکل مقتدی صدر، به عنوان کسی که نقش اصلی در شکل گیری دولت بعدی دارد، غیر قابل پیش بینی بودن او است. و همیشه هم مشخص نیست طرفدار چه گروهی است. آیا او می خواهد عضوی از دولت باشد یا مدام در مخالفت با دولت باشد."

صدر در انتخابات کاندید نشده است پس نمی تواند نقشی رسمی در دولت داشته باشد. میزان مشارکت پایین مردم در انتخابات (44.5 درصد) امکان حمایت از سایر سیاستمداران را کم کرده است. سامیه کولاب، مخبر ارشد گزارش نفت عراق، به من گفت که بی تفاوتی واجدین رای موجب پایین آمدن آمار شرکت در انتخابات شده است.

وی گفت که شواهد من بر اساس مشاهدات خود من است اما موید تعداد پایین شرکت کنندگان در روز انتخابات است. در طی چند ماه قبل از انتخابات با مصاحبه هایی که با مردم داشتم متوجه شدم که دلیل اصلی شرکت نکردن در انتخابات، ناامیدی از سیستم و اعتماد نداشتن به کاندیدا ها است.

این بدبینی در مورد سیاستمداران در مقابله با خوش بینی محتاطانه درباره آینده عراق در دوره پس از پیروزی علیه داعش، قرار می گیرد. نایتس به من گفت: "شما می توانید بگویید که شاید [بعضی عراقی ها] فکر می کنند که کشور در مسیر درست حرکت می کند و ربطی به سیاستمدارانشان ندارد. شاید دلیل میزان شرکت پایین در انتخابات هم همین باشد که عامل حفظ عراق سیاستمدارانش نبودند بلکه خودش بود."

در این شرایط صدر تبدیل به یک شخصیت جذاب شده است. او بیشتر سال گذشته را صرف مذاکره با متحدان سیاسی از جمله سنی ها کرد. او لیست انتخاباتی خود را با کسانی که از لحاظ سیاسی بی طرف هستند پر کرده است. رایان کروکر، دیپلمات سابق آمریکایی که از سالهای 2007 تا 2009 به عنوان سفیر عراق خدمت کرده است، به من گفت که جنبش ملی گرا و پوپولیست شیعه نه تنها یک نیروی قوی سیاسی است بلکه از نظر مردم فراتر از یک پایگاه فرقه ای شیعه است.

اما کسانی را که صدر از لیست خود کنار گذاشته است، شاید از اهمیت بیشتری برخوردار باشند که شامل اتحاد شیعه طرفدار ایران و همچنین حزب اصلی کرد است. صدر در تلاش است تا دولت عراق به صورت مستقل و با کمترین دخالت خارجی، شکل بگیرد. صدر به شدت مخالف حضور نظامیان آمریکایی و دخالت های ایران است.

نایتس این فرایند را به این شکل توضیح داد: "این امر به ایران بستگی ندارد، اما اگر بخواهند اعتراض کنند، این فرصت را دارند. به طور کلی، اگر عراقی ها در مورد گزینه ای اتحاد نظر داشته باشند، می توانند حق وتوی ایران را باطل کنند اما اگر اتحاد نظر نداشته باشند، گزینه ی ایران موثرتر خواهد بود."

کولاب گفت: "اینجا عراق است، پس تغییرات به سرعت ممکن است رخ دهد. از آنجایی که گروه های زیادی در عراق وجود دارند، به نتایج در بعضی مناطق اعتراض شده است. ممکن است روند تشکیل دوات، بلند مدت باشد."

عراق قبلا نیز در این شرایط بوده است. نایتس می گوید: "اساسا هر بار دولتی مشابه دولت قبل روی کار می آید: دولتی که مال همه است اما مال هیچ کس نیست، یعنی اینکه هر کسی عضو دولت است اما هیچ اتفاق نظری در مورد عملکرد دولت وجود ندارد. احتمالا شاهد تکرار همین چرخه خواهیم بود."

اما او افزود، این احتمال گرچه اندک، وجود دارد که با سیاستمدارانی چون عبادی، نخست وزیر فعلی، که روابط خود را با تهران، واشنگتن و صدر به طور متعادل نگه داشته است، آینده ی متفاوتی، رقم بخورد.

نایتس گفت، اگر ائتلاف صدر نتواند وارد دولت شود: "مطمئنم که صدر به راحتی به مخالفت برخواهد خواست."

منبع: آتلانتیک / ترجمه دیپلماسی ایرانی / 33