رویکرد کوته‌نظرانه اروپا به برجام

الدار ممدوف

دیپلماسی ایرانی: امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه، از کنگره آمریکا و پارلمان اروپا، درخواست همکاری چندجانبه کشورها و نظم جهانی لیبرال را داشته است. اما پیشنهاد او در واشنگتن، مبنی بر "توافق جدید"، به طور واضح علیه درخواست همکاری چند جانبه اش است.

از پیشنهاد مکرون اطلاعات زیادی در دست نیست به علاوه او از سه "ستون" اضافی برای محدود کردن ایران صحبت کرده است که شامل تمدید تاریخ تحریم های هسته ای، برنامه موشکی ایران و نقش ایران در بحران های منطقه است. همین طور آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان، گفته است برجام "برای فرونشاندن جاه طلبی های ایران کافی نیست." اما از طرف اتحادیه اروپا هیچ "توافق جدید"ی مطرح نشده است. 16 آوریل، آخرین باری بود که 28 وزیر امور خارجه، تحت نظارت، فدریکا موگرینی، نماینده عالی اتحادیه اروپا برای سیاست خارجی و امنیت، درباره ی ایران صحبت کرده و حمایت همه جانبه خود را از برجام اعلام کرده اند و گفته اند سایر مسائل مانند برنامه موشکی ایران و سیاست های منطقه ای باید به صورت جداگانه مورد بحث قرار گیرد.

به نظر می رسد آلمان، فرانسه و بریتانیا هیچ استراتژی مشخصی ندارند. به عنوان مثال، واکنش آلمان به پیشنهاد فرانسه، نشان دهنده ی عدم مشورت و هماهنگی مکرون با برلین است. اگرچه مرکل در دیدار با ترامپ دیدگاه مکرون را تکرار کرده اما سخنگوی وزارت امور خارجه آلمان گفته است برجام نمی تواند مورد بازنگری قرار گیرد. سایر اعضای اتحادیه اروپا مانند ایتالیا، اسپانیا، استرالیا و سوئد که پیش از این با اعمال تحریم های بیشتر علیه ایران مخالفت کرده بودند، این مانور سه قدرت اروپایی را نقادانه زیر نظر دارند. اینکه اتحادیه اروپا به جای دفاع از برجام با "توافقی جدید" یا "مذاکراتی جانبی" موافقت کند، نیازمند آن است که تمام کشورهای عضو اتحادیه با آن موافقت کنند که با در نظر گرفتن هفته های گذشته، بعید است تا 12 مه این اتفاق بیافتد.

این حرکت آغازین مکرون _ مرکل تا کنون آسیب های جدی به اتحادیه اروپا وارد کرده است.

مسئله ی اول، موضع متحد اتحادیه اروپا در حمایت از توافق، یکی از اهرم های فشار علیه تلاش های یک جانبه ترامپ برای نقض توافق است. آنها با بیان پیشنهادهای یک جانبه خودشان، بدون اجماع در اتحادیه اروپا، این اتحاد کشورهای اروپایی را برهم زدند.

مسئله ی دوم، محافل سیاست خارجی واشنگتن، درخواست مکرون و مرکل از ترامپ را به عنوان راهی برای نجات توافق نمی دانند، بلکه نشان می دهد فرانسه و آلمان آماده ی همکاری با رویکردی خشن و آمریکایی در قبال ایران هستند.

مسئله ی سوم، ارائه امتیازات وسیع، نظیر اعمال محدودیت های بیشتر بر ایران، بدون اینکه در قبالش از ترامپ چیزی بخواهند، باعث خواهد شد آمریکا دیگر انگیزه ای برای سازش با اروپا نداشته باشد. چرا باید آمریکا مجبور به دادن امتیاز شود وقتی می تواند با اعمال فشاری اندک به خواسته های خودش برسد؟

مسئله ی چهارم، اینکه هر زمان رئیس جمهور آمریکا از یک توافق چند جانبه خوشش نیامد، اروپایی ها نیز آماده همراهی با آمریکا در جهت نقض توافق هستند، این پیام را می رساند که اروپایی ها قابل اعتماد نیستند. چه کسی وارد مذاکره با اتحادیه اروپا خواهد شد وقتی می داند که تسلیم فشارهای امریکا می شوند؟

مسئله ی پنجم، مشاهده ی حمایت اتحادیه ی اروپا از آمریکا در جهت اعمال فشارهای بیشتر به ایران، خطر تغییر گفت وگوهای سیاسی داخلی ایران را به همراه دارد به گونه ای که مدیریت پیامد منفی نقض توافق از سوی آمریکا را برای اروپا سخت خواهد کرد. دیدگاه همدستی اروپا در نقض توافق، باعث قدرت بخشیدن به افرادی خواهد شد که خواستار ترک سریع توافق و یا حتی ان.پی.تی هستند. گرچه احتمال وقوع آن بالا نیست، اما اتحادیه اروپا نمی تواند بر سر بحران اتمی کره شمالی خطر کند.

حرکت صحیح برای مکرون و مرکل، ترک مانور یک جانبه و تلاش برای رسیدن به توافقی جامع در اتحادیه اروپا برای حل این مشکل است. اتحادیه اروپا باید به جای تکرار جملات در حمایت سیاسی از برجام قدم فراتر گذاشته و مکانیزمی اقتصادی ایجاد کنند تا حداقل بخشی از منافع ایران در برجام تامین شود.

از طرفی دیگر، ایرانی ها باید همین شکیبایی استراتژیک خود را در قبال برجام حفظ کنند و منتظر باشند تا پاسخ اروپا را به تصمیم ترامپ ببینند. گرچه که عملکرد 28 عضو اتحادیه اروپا آهسته است اما عاقلانه است تهران از انجام هر اقدام فوری خودداری کند تا بهانه ای نباشد برای کسانی که می خواهند ایران را از توافق خارج کنند و تحریم های هسته ای را از سر بگیرند. چون شکستی برای اتحادیه اروپا، ایران و جامعه جهانی خواهد بود.

منبع : لوبلاگ/ ترجمه دیپلماسی ایرانی /  33