نهیب ظریف به نخبگان آمریکایی

دیپلماسی ایرانی: سفر این روزهای محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان به آمریکا بیش از همه با هدف نهیب زدن به نخبگان روابط خارجی ایالات متحده در مورد عواقب خروج آمریکا از برجام انجام می شود. فراتر از آن اما این ماموریت در بطن خود اقدامی بسیار مهم در راستای هشدار به جامعه آمریکا برای پرهیز از افتادن در دام یک نسبیت گرایی اخلاقی تباه کننده است چرا که به نظر می رسد که ایالات متحده امروز بیش از هر زمان دیگری در خطر تسلیم شدن در برابر بی اخلاقی در روابط خارجی خود است.

در زمان انتخاب دونالد ترامپ به عنوان رییس جمهور آمریکا خط کشی واضحی بین مخالفان و موافقان او ایجاد شد؛ این خط کشی ها هر چند همچنان وجود دارد و منتقدان ترامپ هر روز رفتارهای خارج از عرف او را مورد نقد قرار می دهند، اما در  مواردی همچون مذاکره با کره شمالی و البته فشار روز افزون  بر ایران  رییس جمهور آمریکا طرفداران زیادی دارد و این وضعیت، نشانگان یک جامعه بحران زده از نظر اخلاقی است. جامعه ای که همه چیز را با منفعت مادی می سنجد، رسیدن به هدف با هر وسیله ای را مجاز می داند، بی اعتبارترین افراد را به صرف عمل گرایی در صدر می نشاند و از بد عهدی ابایی ندارد و حتی به شکل سیستماتیک از آن  بهره می برد.

برجام هرچه هست بد یا خوب، توافقی است که امضای ۶ قدرت جهانی و هر ۵ عضو دایم شورای امنیت را پای خود داشته و به عنوان ضمیمه قطعنامه ۲۲۳۱ حکم مصوبه شواری امنیت سازمان ملل را دارد. با این وجود رفتار دولت جدید آمریکا با این عهدنامه بین المللی به شدت فرصت طلبانه، آشکارا متکبرانه و عمیقا غیر اخلاقی است. این منش در سیاست ایالات متحده البته نه عجیب است و نه بی سابقه، برای مثال باراک اوباما هر چند تفاوت های زیادی با رییس جمهور تاجر پییشه فعلی ایالات متحده داشت، اما حتی او نیز به عنوان امضا کننده توافق بین المللی برجام، با نقض روح آن و اعمال شماری از تحریم های تازه نشان داد که به سبک آمریکایی به اجرای تعهدات بین المللی کشورش می پردازد.  نکته اما اینجاست که در یک سال نیم اخیر این روند سیاست خارجی کاسب کارانه اوج بیشتری پیدا کرده و حتی جامعه آمریکا نیز در برابر آن رویکردی از سر انفعال دارد.

در دهه ۱۹۹۰ نخبگان روابط خارجی آمریکا در هنگامه پس از فروپاشی شوروی که بهترین فرصت برای یکه تازی آمریکا بود، طرح قدرت نرم را می ریختند و تصویرشان از آمریکای آینده کشوری بود که مردم جهان دوستش دارند و جذب ابهت اخلاقی، شکوه انسانی و قدرت فرهنگی اش می شوند. امروز اما چنین صداهایی کمتر از دل این جامعه و فرهنگ شنیده می شود. همه آن نخبگان و رسانه هایی که زندگی پر مسئله ترامپ، معضلات اخلاقی او، ناکارآمدی و آشفتگی کاخ سفید و روش های ضد اخلاقی او در مواجهه با دیگران را با ولع می بیینند و به رخ می کشند، در مقابل به کار گرفته شدن همین روش و منش در روابط خارجی آمریکا جز سکوت و حتی تحسین کار دیگری نمی کنند.

در میان همه تحلیل هایی که در مورد ظهور ناباورانه ترامپ انجام می شد کمتر کسی به بحران اخلاقی در آمریکا اشاره کرد، اما در پرتو تحولات دو سال اخیر، اکنون می توان برآمدن ترامپ را علامتی آشکار برای بیماری بی اخلاقی فراگیر در ایالات متحده برشمرد. نمونه واضح این رویه را در مورد رویکرد دولت ترامپ به برجام می توان دید. حقیقتا مضحک است که ایران که همواره از طرف غربی ها به بی توجهی  به قواعد بین المللی و تشنج آفرینی متهم می شود،  صبورانه در حال دفاع از حقوق و قواعد بین المللی و رویکرد ثبات بخش است و آمریکایی ها در مقابل قوانین و حقوق بین الملل را هیچ انگاشته و مصرانه مشغول تنش آفرینی هستند. از این رو سفر ظریف به آمریکا را نه تنها تلاشی برای تشریح رویکرد ایران و دفاع از موضع برحق کشورمان در مورد برجام؛ بلکه باید هشدار و نهیبی جدی به جامعه مدنی آمریکا برای شناختن و مبارزه با مرض بد عهدی و بی اخلاقی رواج یافته در این کشور دانست.