نگران تغییرات در دولت آمریکا نباشید

نویسنده: امیر دبیری مهر، پژوهشگر و استادیار علوم سیاسی

دیپلماسی ایرانی: تغییر مقامات در ایالات متحده آمریکا اعم از وزیر خارجه، رئیس شورای امنیت ملی، نماینده آمریکا در سازمان ملل و ... از دو منظر قابل بررسی است.

عده ای بر این باور هستند که تغییر این مقامات نشاندهنده تغییر سیاست های واشنگتن در عرصه بین المللی من جمله در قبال جمهوری اسلامی ایران و مسائل خاورمیانه و کشورهای حوزه خاورمیانه و اسلامی است. این نگاه، جایگاه، نقش و تاثیرگذاری افراد در سیاست خارجی آمریکا را بسیار مهم می دانند. چنانچه در کشورهای در حال توسعه و کشورهای جهان سوم نیز چنین است اما تجربه گذشته نشان داده که البته نقش افراد قابل اعتنا و جدی است اما تعیین کننده نبوده است. نمونه آن سیاست دولت های مختلف در ایالات متحده آمریکا در ۴۰ سال گذشته علیه جمهوری اسلامی ایران است. هر چند افراد بسیار با هم متفاوت بودند. به طور مثال نمی توان از لحاظ سطح دانش، فرهنگ، میزان پایبندی به هنجارها و حقوق بین الملل باراک اوباما را با بوش یا بیل کلینتون را با دونالد ترامپ مقایسه کرد. تفاوت رفتاری آنها بسیار زیاد است. اما خروجی سیاست های ایالات متحده آمریکا در دوران مختلف، تفاوت چندانی نداشته است. به طور مثال تحریم ها و تهدیدها همواره وجود داشته است. هیچ زمانی اقدامات اساسی برای رفع مسائل و مشکلات روابط ایران و آمریکا برداشته نشده است و بیشتر در حد موضع گیری و اظهارنظرهایی متوقف مانده است.

دیدگاه دوم نیز بر این باور هستند که آنچه در ایالات متحده آمریکا رخ می دهد محصول ساختارهای سیاسی و نهادهای تصمیم ساز در این کشور هست و این جابجایی ها تاثیر تعیین کننده ای بر خروجی سیاست خارجی ایالات متحد آمریکا نخواهد داشت. وقتی که دموکرات ها و افراد پای بندتر به حقوق بین الملل و هنجارهای روابط بین الملل در آمریکا روی کار می آیند، روابط حسنه ای با ایران ندارند و وقتی تندروها هم سر کار می آیند به همین شکل تهدیدات آنها آنچنان جامع عمل به خود نمی پوشاند.

از این رو نباید از روی کار آمدن جان بولتون و تغییر وزیر خارجه آمریکا نگرانی بیش از حدی داشته باشیم.

البته دو موضوع در این تغییر پست مهم است. موضوع اول این است که در نظام تصمیم سازی نمی توان نقش افراد را نادیده گرفت هر چند در این موضوع نباید دچار اغراق شد.

موضوع دوم اینکه زمانی که نیروهای تندرو در ایالات متحده آمریکا روی کار می آیند در داخل ایران نیز باید رفتارها و موضع گیری ها کمی هوشمندانه تر و دقیق تر باشد تا به اصلاح گزک به دست دشمنان ندهیم و بهانه ای برای بهانه جویان در عرصه نظام بین الملل به ویژه از سوی ایالات متحده آمریکا فراهم نکنیم. ضروری است که همان اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران یعنی حکمت، عزت و منزلت را مدنظر داشته باشیم و مبتنی بر آن اقدام کنیم. از این طریق بهتر می توانیم از حوزه سیاست خارجی برای تامین منافع ملی و ارتقاء امنیت ملی خود استفاده کنیم.