ابعاد سفر روحانی به هند

دیپلماسی ایرانی: حسن روحانی ملاقات سه روزه ای را در تاریخ 15 فوریه از هند به عمل آورد. این دیدار به فاصله 15ساله ای که در ملاقات رئیس جمهور ایران از هند ایجاد شده بود، پایان داد. نخست وزیر هند مانموهان سینگ آگوست 2012 از تهران ملاقات و در اجلاس نم شرکت کرد. نخست وزیر نارندرا مودی نیز در سال 2016 به تهران آمد.

روحانی عضو مجمع روحانیت است و چهاردهه است که در ایران مسئولیت های مختلفی را برعهده دارد. او معاون وزیر دفاع و مدیر مذاکرات هسته ای بود. او با هند بیگانه نیست و به عنوان دبیر شورای امنیت ایران او مذاکرات فراوانی را با هندی ها و مشاور امنیت این کشور داشت. ملاقات روحانی در شرایطی صورت گرفت که در پیش زمینه منطقه شاهد بروز و افزایش تنش هایی هستیم. وضعیت افغانستان بدتر شده است. بر اساس گزارش سازمان ملل، در افغانستان تنها در نیمه اول سال 2017 بیش از 1662 شهروند کشته شده و 3581 نفر مصدوم شده اند. در آخرین حادثه به وقوع پیوسته در این کشور 95 شهروند کشته شده و 158نفر مصدوم شدند و مسئولیت این حمله تروریستی را طالبان برعهده گرفت.

روابط ایران و عربستان سعودی در حالت پرتنش باقی مانده است. این در شرایطی است که شورای همکاری خلیج فارس به دلیل تحریم دیپلماتیک قطر به رهبری عربستان سعودی ضعیف تر از هر زمان دیگری شده است. مداخله روسیه در سوریه، موقعیت بشار اسد را به عنوان رئیس جمهور حفظ کرده است. با این حال وضعیت شکننده صلح در سوریه در پی حمله هوایی اسرائیل به خاک سوریه و سقوط پهباد ایرانی در مرزهای اسرائیل بدتر از هر زمانی ده است. داعش مناطق تحت اشغالش را در سوریه و عراق از دست داده است اگرچه آنها به دنبال مناطقی دیگر در جهان هستند. جنگ در یمن نیز همچنان ادامه دارد. در این شرایط هند در پی تقویت روابط تاریخی خود با کشورهای هر دو سوی خلیج فارس است. مودی در سال 2016 از عربستان بازدید کرد و در ماه جاری از فلسطین، امارات متحده عربی و عمان دیدار کرد.

در پایان سفر روحانی، هند و ایران بیانیه ای مشترک را صادر کردند که در آن بر امضای نه قرارداد همکاری تاکید کردند که مهم ترین آنها همکاری دوجانبه در بندر چابهار است. هند حمایت کامل خود ار برجام را اعلام کرده است. معامله ای که دولت دونالد ترامپ فشار خود را بر روی آن بیشتر و بیشتر کرده است. اما موضع اصلی هند کماکان حمایت از این قرارداد است یعنی همان موضعی که اروپا، روسیه و چین روی آن اصرار دارند. در این بیانیه مشترک روی نیاز به اتحادی قوی، کثرت گرا، مستقل و دموکراتیک در افغانستان تاکیده شده و از دولت وحدت ملی حمایت به عمل آمده است. توسعه بندر چابهار همچنین به افغانستان کمک می کند تا وابستگی خود را به بندر کراچی پاکستان کاهش دهد. این بندر همچنین دسترسی هند به کشورهای خلیج فارس را افزایش می دهد و این کشور را به بازار آسیای مرکزی نزدیک تر می کند. همچنین پیشرفت هایی برای دسترسی به ترانزیت کریدور شمال - جنوب، یعنی آغاز از بندر عباس و در انتها دریای خزر در شمال، صورت گرفته است. آغاز عملیات در بندر چابهار و توسعه کریدور شمال جنوب می تواند برای هر سه کشور هند، افغانستان و ایران حیاتی باشد و اتصال این کشورها به آسیای مرکزی را تقویت کند.

در این بیانیه مشترک همچنین به میدان گازی فرزاد دو نیز اشاره شده است. این میدان نیاز به حضور مشاوران و شرکت های خارجی بیشتری دارد. شرکت توتال فرانسه و شرکت ملی نفت چین از شرکت هایی هستند که در حال حاضر در توافقنامه ای برای فاز 11 پارس جنوبی به امضا رسانده اند. نگرانی هایی اما در طرف هندی وجود دارد. صادرات هند به ایران از 4,9 میلیارد دلار در سال 2014 به 2,379 میلیارد دلار در سال 2017 کاهش داشته است. این مشکل به مکانیسم پرداخت میان دو کشور برمی گردد و نیاز است که گام هایی در جهت ساده تر کردن این مساله برداشته شود. سفر روحانی در واقع پالس های سیاسی مثبتی بود تا روابط ایران و هند پیشرفت بیشتری داشته باشد اگرچه میان دو کشور وعده هایی وجود دارد که باید عملی شود تا بهبود روابط سرعت بیشتری پیدا کند.

منبع: هندوستان تایمز/ مترجم: روزبه آرش