برجام آزمون اتحادیه اروپا در قبال اقدامات ترامپ

مهین سیامنصوری کارشناس ارشد دیپلماسی ، گرایش صلح و امنیت

دیپلماسی ایرانی: اتحادیه اروپا در دوران ترامپ نقش سکاندار و رهبری غرب را در مقابل آمریکا بر عهده گرفته اند گرچه این مطلب به کام برخی از آمریکایی ها خوش نمی آید، اروپا که خود محتاط و سردرگم از سیاست های ترامپ است با این حال خیلی ها انتظار دارند اتحادیه اروپا بتواند سیاست های ترامپ تندرو و بی خبر از اوضاع جهان سیاست را تعدیل کند. در حالی ترامپ گفته است که آخرین بار است که برجام را تمدید می کند و از اتحادیه اروپا خواسته تا با وی در این موضوع همراهی کنند که اتحادیه اروپا در دوران ترامپ همواره بر حمایت از خود از برجام اعلام کرده است. همراهی برخی از کشورهای اروپایی با ترامپ بجای اینکه حمایت موثر بودن از برجام در مقابل ترامپ را برای ایران و جامعه جهانی به اثبات برسانند راه ترامپ در خصوص برجام را در موضوع موشکی ایران دنبال می کنند این خواسته های غیرقابل تحقق پیام های مثبتی را به تهران مخابره نمی کند. همراهی و حمایت اروپا با ترامپ با این بهانه اینکه ایران تن به محدودیت در عرصه های دیگر دهد وگرنه ترامپ از برجام خارج خواهد شد جاده رو به بن بست و نشانه سوءنیت است. اگر اروپا به سبب عدم درک شرایط و واقعیت های موجود فقط دو گزینه را در پیش رو می بیند برای ایران این گونه نیست. ایران گزینه های متعددی پیش رو دارد. این ادعای ترامپ و برخی از کشورهای اروپای آن هم در شرایطی که ماندگاری برجام در هاله ای از ابهام فرورفته نوعی باج دادن به ترامپ یا زیادخواهی برخی از کشورهای اروپای در قبال ایران به شمار می رود و برای ایران پذیرفتنی نیست.

ایران در برجام برخی از دستاوردهای خود را در راستای توافق هسته ای از دست داده و رفع تحریم ها را از جامعه جهانی به دست آورده و به تمامی تعهدات خود به صورت تمام و کامل پایبند بوده در حالی که آمریکا روح برجام را نقض کرده است و هیچ کدام از اعضای مذاکره کننده نتوانسته اند ترامپ را از این اقدام بازدارند. ترامپ سعی می کند از پذیرفتن برجام سرباز زند،  زیرا، آمریکا در دو سال عمر برجام از عمل به تعهداتش ناتوان بوده است و نتوانسته حسن نیتش را اتبات کند که قطعا ایران را محتاط و بدبین به ادامه برجام کرد چه رسد به تعهد بلند مدت. همراهی با ترامپ و دست گذاشتن روی حساسیت های امنیتی ایران پیامدهای منفی را در منطقه و جامعه بین المللی به دنبال دارد. در اوضاع آشفته منطقه این عمل اقدامی اعتمادزدا از اروپا نسبت به ایران و اعتبارزدایی از برجام خواهد بود و چالش جدی در روابط ایران و برخی از کشورهای اروپایی ایجاد و راه بجای نمی برد.

آنچه برخی از کشورهای اروپایی برای همراهی با ترامپ دنبال می کنند ابزار حقوقی بین المللی و سیاسی ندارد و اعمال استانداردهای دوگانه در منطقه خاورمیانه در قبال امنیت کشورهاست که هرگز پذیرفتنی نیست، ایران تجربه جنگی را پشت سر گذاشته که متاسفانه جامعه جهانی هرگز به ایران کمک نکرده بلکه در مقابل ایران قرار داشته است. هرگز ایران در قبال امنیت خود با کسی معامله نمی کند. حساسیت ایران روی برنامه موشکی نسبت به حذف برنامه هسته ای ایران به مراتب بیشتر و خط قرمز و غیر قابل مذاکره برای ایران است. ایران کشور ضعیف و در آستانه فروپاشی نیست که نتواند از دستاوردهای خود در عرصه بین المللی پاسداری کند. از سوی دیگر ایران در سیاست خارجی خود عقلانی رفتار کرده و قصد حمله به هیچ کشوری را نداشته و ندارد و تنها برنامه موشکی جنبه دفاعی دارد. توافق هسته ای نشان داد ایران یک دهه چالش را خرید و برنامه هسته ای خود را حفظ کرد. این در حالی بود که آمریکا بارها گزینه نظامی علیه ایران را بررسی و ایران را به حمله نظامی تهدید کرد و ایران زیربار نرفت.

انتظار می رود در چهار ماه آینده شاهد افزایش فشارهای چهار عضو توافق هسته ای شامل فرانسه، انگلیس، آلمان و چین و روسیه برآمریکا در اجرای توافق برجام و همچنین در متقاعد کردن ترامپ برای جلوگیری از لغو توافق و مخالفت با اقدام یک جانبه ترامپ و همچنین عرصه ای برای آزمودن جنبه بین المللی برجام و نقش سایر کشورها طرف ایران در مذاکرات هسته ای باشیم. دنبال کردن نقش منغعلانه از سوی سایر اعضای دیگر توافق می تواند نشانه ضعف و عدم توان برای ثبات و پایداری این توافق باشد و به آمریکا قدرت بازیگری بیشتری در این توافق دهد تا منافع سیاسی و برداشتی ابزاری از این توافق داشته باشد. برداشتی که برای برخی از مخالفان توجیه داشته باشد اما در خارج از مرزهای آمریکا توجیه ندارد و برای تحمیل خواسته های فراتر از برجام تلاش کند. سایر طرفین توافق باید به آمریکا بقولانند که به عنوان یک طرف موثر در این توافق نسبت به مسائل جهانی و تعهدات آن پایند باشد. گرچه نخبگان سیاسی هشدارهای متعدد را در یک سال گذشته به پیامدهای نقض توافق به ترامپ هشدار داده اند اما عزم جدی تری را از سوی دولت ها و رهبران سیاسی این کشورها برای متعهد ساختن آمریکا به تعهداتش می طلبد و صرف هشدار تاکنون مانع از نقض روح برجام توسط آمریکا نشده است.

انتشار اولیه: یکشنبه 8 بهمن 1396 / انتشار مجدد: دوشنبه 23 بهمن 1396