البشیر به چه فکر می‌کند؟

نویسنده: خلیل چارلز

دیپلماسی ایرانی: با بازگشت رئیس جمهور سودان به خانه پس از سفر به سوچی برای ملاقات با رئیس جمهور روسیه، ولادیمیر پوتین، رسانه های جهان به طور گسترده ای از خواست او برای فراهم کردن حمایت از سودان در برابر اقدامات تهاجمی ایالات متحده امریکا سخن گفتند. دیگر خروجی های رسانه ها از دعوت البشیر برای ایجاد پایگاه نظامی در خاک سودان در نزدیکی دریای سرخ نوشته اند. حرکتی سیاسی و دیپلماتیک که روسیه را سرمست کرده و منطقه را در آماده باش قرار داده است. پدیده ای که بیان شدن آن از زبان رئیس جمهور شگفت انگیر بوده و مجموعه ای از واکنش های مثبت و منفی را دربرداشته است.

نظرات البشیر با بیانیه ای آغاز شد که رویاهای دور و دراز روسیه برای سودان را محقق کرد. بیانیه ای که اولویت اول سودان را روسیه معرفی کرده و جا را برای حضور در منطقه ای که متعلق به ایالات متحده برای دخالت در امور دنیای عرب بود، باز می کند. البشیر، ایالات متحده را برای مشکلات ایجاد شده در منطقه سرزنش می کند و گفته است که ریشه مشکلات دارفور و سودان جنوبی به سیاست ایالات متحده در تقسیم سودان به دو قسمت برمی گردد. سیاستی که اوضاع بد را بدتر کرده است. او از سیاست روسیه در سوریه استقبال کرده و معتقد است که این کشور بدون روسیه از دست می رفت و از کمک روسیه برای تجهیز دوباره ارتش سودان استقبال می کند.

در شبکه های اجتماعی در محکوم کردن البشیر و نظریات او هیچ کم نگذاشته اند. به عنوان مثال عکسی از دو رهبر درحالی که دست می دادند گذاشته شده و نوشته شده که «پوتین به فردی که مرتکب کشتار جمعی شده است خوشامد گفته درحالی که باید او را دستگیر می کرد.» با این حال، در محافل دیپلمات های سودانی به طور ویژه ای از سخنان البشیر تقدیر شده و متهم کردن ایالات متحده درست دانسته شده است. از نظر آنها موضع البشیر «جسورانه و شجاعانه» بود. آنچه باعث می شود افراد بیشتری از موضع البشیر در قبال ایالات متحده حکایت کنند این است که واشنگتن قدرت اصلی در منطقه است و مسئولیت تقسیم سودان و احساس بی عدالتی به وجود آمده را باید به گردن بگیرد. برای این احساسات دلایل مهمی وجود دارد:

اول، البشیر و دولت سودان عصبانی هستند با وجود اینکه آمریکا تصمیم گرفته است تا پس از 20 سال تحریم های اقتصادی را بردارد. در عمل اما جریان ارز آزاد نشده است. این هفته سودان مجبور شد اقداماتی اضطراری برای جلوگیری از سقوط بیشتر ارزش واحد پول ملی خود انجام دهد. سقوط پول ملی این کشور به ایجاد بازار سیاه منجر شده است. یک دیپلمات که خواست نامش فاش نشود به ممو گفت: «ما فکر کردیم پس از لعو تحریم ها زمینه برای کارهای اقتصادی فراهم شود اما در حرف تحریم های اقتصادی برداشته شده درحالی که در عمل تغییر بسیار اندکی ایجاد شده است.»

دوم، براساس گفته روزنامه نگاران و مفسران سیاسی نزدیک به حزب حاکم، عمر البشیر می خواست که پیامی قوی به ایالات متحده و کشورهای خلیج فارس ارسال کند که خط مشی روابط خارجی سودان کاملا به خواست های خارطوم بستگی دارد. او گفت: «او می خواست نشان دهد که هنوز چه کسی قدرت را در دست دارد با وجود اینکه در مذاکرات لغو تحریم ها او در حاشیه قرار گرفته بود. او می خواست نشان دهد که سیاست خارجی سودان نمی تواند از سوی ایالات متحده، کشورهای خلیج فارس یا هرکشور دیگری دیکته شود.» ناظران این نکته را نیز فراموش نکردند که البشیر برای حمله به واشنگتن از روز شکرگذاری استفاده کرد. گزارش های تایید نشده نشان داده که ایالات متحده به خارطوم گفته که امتیازات دیگری از جمله حذف نام سودان از لیست حامیان تروریست درحالی که البشیر در قدرت باقی بماند امکان ندارد. چند هفته پیش گفته هایی شنیده می شد که البشیر می خواهد در پایان این دوره از قدرت کناره گیری کند و از محمد طهیر عیالا (فرماندار) حمایت خواهد کرد. اگرچه مفسران سیاسی اعلام کرده اند که نظرات البشیر اشاره ای سریع درباره جدال جاری میان استاندارها و مجمع قانونگاری است. این پیام نشانه ای برای پارلمان است مبنی بر این که او از موقعیت فرمانداری حمایت می کند که از نظر او بالاتر از قانون گذاران قرار می گیرد. مفسران معتقدند که این گفته نشانه ای از تمایل او به کناره گیری از قدرت نیست. در واقع چند روز قبل از سخنان البشیر، خود طهیر اعلام کرده بود که البشیر باید یک بار دیگر برای ریاست جمهوری اقدام کند و از او حمایت خواهد کرد. بر اساس قانون اساسی که درسال 2005 به تصویب رسید دوران ریاست جمهوری به دو دوره محدود می شود اما این امید که البشیر 71 ساله به زودی از قدرت کناره گیری کند هیچ مبنایی ندارد. آنچه از دور و اطراف حزب و حامیان البشیر شنیده می شود این است که آنها خیلی محکم از رهبر حزب کنگره ملی حمایت می کنند. یک دیپلمات به ممو گفت: «کشور هنوز از نظر تکنیکی در جنگ است و نیاز به ارتشی قوی دارد تا کنترل اوضاع را در اختیار داشته باشد. دعوای دیگر بر سر ریاست جمهوری به سود منافع سودان نیست.»

ملاقات البشیر از سوچی نشان داد که او به بسیار مشتاق است تا به بلوک روسیه بپوندد اگر آنچه مد نظر دارد را از همکاری با آمریکا به دست نیاورد. در وضعیت کنونی ایالات متحده قصد دارد از اهرم حضور سودان در لیست حامیان تروریست استفاده کند اما البشیر می خواهد از تعارض میان دو سوی این بازی (روسیه و آمریکا) به شکلی آشکار استفاده کند و اینطور محاسبه کرده که استفاده از این تعارض موجب می شود تا یک سو در نهایت به سودان کمک کند تا به خواسته هایش برسد.

منبع: ممو/ مترجم: روزبه آرش

انتشار اولیه: یکشنبه 12 آذر 1396 / انتشار مجدد: چهارشنبه 29 آذر 1396